Συνέχεια στις προσπάθειες για μια επανεκκίνηση των σχέσεων με την Τουρκία δίνει η ΕΕ καθώς καταφθάνουν σήμερα στην Άγκυρα οι επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Κομισιόν για μια συνάντηση με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, την πρώτη εδώ και έναν χρόνο.
Η αποστολή των Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Σαρλ Μισέλ, που κομίζουν θα παρουσιάσουν στον Τούρκο πρόεδρου τους όρους της ΕΕ για τη βελτίωση του κλίματος στις διμερείς σχέσεις αναμένεται δύσκολα καθώς ο Ερντογάν τελεί υπό πίεση στο εσωτερικό της χώρας του και αντιδρά -όπως το συνηθίζει άλλωστε - με επίδειξη ισχύος.
Μια από τις βασικές προϋποθέσεις για την επαναπροσέγγιση, σύμφωνα με την ΕΕ, είναι η διάθεση συνεργασίας της Τουρκίας στην κόντρα με την Ελλάδα και την Κύπρο για την ανατολική Μεσόγειο. Η Ένωση απειλεί από το 2019 με κυρώσεις την Άγκυρα, που δείχνει πρόθυμη τουλάχιστον για συνομιλίες και διερευνητικές επαφές, ενόψει της συνάντησης στις 14 Απριλίου του Νίκου Δένδια με τον Μεβλιούτ Τσαβούσογλου. Αλλά η Τουρκία δείχνει συχνά πυκνά το άλλο της πρόσωπο, εκείνο των προκλήσεων, όπως με τις υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών χθες πάνω από τις Οινούσσες και τις δεκάδες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου.
Η αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και οι κινήσεις κατά του HDP
Κινήσεις του τελευταίου διαστήματος από μέρους της ηγεσίας της Τουρκίας έχουν προκαλέσει ανησυχία στην ΕΕ, όπως η αποχώρηση στα μέσα Μαρτίου από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την προστασία των γυναικών από τη βία, αλλά και οι ενέργειες εις βάρος του φιλοκουρδικού κόμματος HDP. Ο Ερντογάν εξαπολύει συχνά πυκνά βέλη κατά του αριστερού, δεύτερου μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, κατηγορώντας το ότι αποτελεί τον πολιτικό βραχίονα του PKK.
Στην πραγματικότητα το HDP έχει καθιερωθεί εδώ και μερικά χρόνια ως αριστερό αντιπολιτευόμενο κόμμα, που έχει αποσπάσει πολύτιμα ποσοστά ψήφων σε διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις από το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας, το AKP του Ερντογάν.
Συλλήψεις απόστρατων ναυάρχων και γυναικών
Αλλά και χθες, νέες κινήσεις της ηγεσίας στην Τουρκία πυροδότησαν πονοκεφάλους, όπως οι συλλήψεις 22 γυναικών σε έφοδο στο Ντιγιάρμπακιρ σε σύλλογο γυναικών, που έχουν πέσει θύματα βίας, αλλά και οι χειροπέδες που φόρεσαν οι Αρχές σε δέκα εν αποστρατεία ναυάρχους μετά την δημόσια κριτική που άσκησαν στο φαραωνικό πρότζεκτ του Ερντογάν, τη Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης με τον Τούρκο πρόεδρο να τους κατηγορεί για έμμεση υποκίνηση σε πραξικόπημα.
Οι επικριτές της Διώρυγας της Κωνσταντινούπολης, πέρα από τις επιπτώσεις του εκτιμώμενου κόστους γύρω στα οκτώ δις ευρώ πρότζεκτ για το περιβάλλον, φοβούνται και μια αποχώρηση της Τουρκίας από τη Συνθήκη του Μοντρέ, που καθορίζει από 1936 το καθεστώς διέλευσης των πλοίων από το Βόσπορο και τα Δαρδανέλια.
Η δημοσκοπική καθίζηση του Ερντογάν
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο Ερντογάν καταφεύγει σε επίδειξη ισχύος ιδιαίτερα όταν είναι στριμωγμένος και πράγματι αυτή την περίοδο ο Τούρκος πρόεδρος βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο.
Ο Ερντογάν βασίζεται στην τουρκική Εθνοσυνέλευση στην υποστήριξη του υπερεθνικιστικού MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, αλλά ακόμη και ο συνασπισμός του με το συγκεκριμένο κόμμα δεν αρκεί, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, για να του εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία. Η αποχώρηση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και οι ενέργειες κατά του HDP ερμηνεύονται από παρατηρητές ως παραχωρήσεις στο MHP και συντηρητικούς θρησκευτικούς κύκλους στην Τουρκία.
Η ανεργία στα ύψη κι ο πληθωρισμός καλπάζει
Όμως, το μεγαλύτερο, ίσως, πρόβλημα για τον Ερντογάν είναι η δεινή κατάσταση της οικονομίας της Τουρκίας. Τον περασμένο μήνα ο πληθωρισμός εκτοξεύτηκε στο 16,19% σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η τουρκική στατιστική υπηρεσία, ενώ τον Φεβρουάριο οι τιμές των βασικών καταναλωτικών προϊόντων είχαν σημειώσει άνοδο της τάξης του 17,44% σε σχέση με πριν από έναν χρόνο. Τα βασικά είδη διατροφής παραμένουν ακριβά, κι η υψηλή ανεργία σε συνδυασμό με το τρίτο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού κάνουν ακόμη πιο δύσκολη τη ζωή των Τούρκων πολιτών.
Ο αποπεμφθείς πρόσφατα διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας, Νατζί Ακγμπάλ, είχε προσπαθήσει να θέσει υπό έλεγχο την κατάσταση με δραστική αύξηση των επιτοκίων. Προ δύο εβδομάδων τα αύξησε κατά 2% στο 19% και το πλήρωσε με την αποπομπή του, με συνέπεια τον καταποντισμό της τουρκικής λίρας και τη νέα εκροή επενδυτικών κεφαλαίων από τη χώρα.
Η πανδημία καλπάζει στην Τουρκία
Αλλά η Τουρκία του Ερντογάν αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και στη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης. Το υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε χθες για τέταρτη συνεχόμενη μέρα πάνω από 40.000 νέα κρούσματα, ενώ σε εβδομαδιαία βάση στην Κωνσταντινούπολη τα κρούσματα εκτοξεύτηκαν στα 590 ανά 100.000 κατοίκους.
Η Τουρκία των 84 εκατ. κατοίκων είχε χαλαρώσει τα περιοριστικά μέτρα στις αρχές Μαρτίου κι έκτοτε τα κρούσματα εκτοξεύτηκαν. Από τα μέσα Ιανουαρίου έχει ξεκινήσει η εμβολιαστική εκστρατεία με το σκεύασμα της κινεζικής Sinovac και μέχρι τώρα έχουν λάβει τουλάχιστον την πρώτη δόση σχεδόν 17 εκατ. Τούρκοι, αλλά η πανδημία εξακολουθεί να καλπάζει.
Στο επίκεντρο το σύμφωνο ΕΕ – Τουρκίας για το προσφυγικό
Φον ντερ Λάιεν και Σαρλ Μισέλ καταφθάνουν, ως εκ τούτου, σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία στην Άγκυρα για να πείσουν την Τουρκία να δείξει καλή θέληση για επανεκκίνηση των διμερών σχέσεων. Η Άγκυρα απαιτεί εδώ και καιρό από τις Βρυξέλλες κι άλλα χρήματα – πέραν των έξι δισ. ευρώ που προέβλεπε η συμφωνία του 2016- για τα περίπου 3,7 εκατ. προσφύγων από τη Συρία που φιλοξενεί στα εδάφη της.
Σύμφωνα με την Κομισιόν έχουν εκταμιευτεί μέχρι στιγμής 4,1 δισ. ευρώ, αλλά είναι προγραμματισμένη η εκταμίευση και του υπόλοιπου ποσού. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δείχνουν πρόθυμοι να συνεχίσουν τη χρηματοδότηση απαιτώντας ταυτόχρονα να δεχθεί η Τουρκία, όπως συμφωνήθηκε το 2016, να επιστρέψουν εκεί πρόσφυγες που κατάφεραν να φθάσουν σε ελληνικά νησιά, εφόσον απορρίφθηκαν τα αιτήματά τους για χορήγηση ασύλου. Η Τουρκία είχε σταματήσει τη διαδικασία αυτή το περασμένο καλοκαίρι και οι Βρυξέλλες απαίτησαν να ξαναρχίσει «επειγόντως» η υποδοχή των προσφύγων.
Στις αποσκευές τους οι Φον ντερ Λάιεν και Μισέλ μεταφέρουν και πρόταση για διεύρυνση της τελωνειακής ένωσης με την ΕΕ, που είναι κρίσιμη από οικονομικής άποψης για την Τουρκία, ενώ υπάρχουν και κάποια σχέδια για χαλάρωση όσον αφορά στο καθεστώς βίζας για τους Τούρκους πολίτες, θέμα που είχε τεθεί από το 2016 αλλά «κόλλησε» λόγω της άρνησης της Άγκυρας να αλλάξει την «αντιτρομοκρατική» της νομοθεσία.