Η λειτουργία της Τουρκίας ως ασφαλές καταφύγιο για Ρώσες ολιγάρχες και πολίτες εγκυμονεί κινδύνους για κυβέρνηση, τράπεζες και επιχειρήσεις.
Από τη στιγμή που η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πυροδότησε ένα κύμα δυτικών κυρώσεων στη Μόσχα, τουλάχιστον ένας ολιγάρχης και χιλιάδες άλλοι Ρώσοι έχουν φτάσει στην Τουρκία, που θεωρείται ασφαλές μέρος για να μείνουν, να επενδύσουν και να κατέχουν περιουσιακά στοιχεία παρά την ένταξή της στο ΝΑΤΟ.
Η λειτουργία της Τουρκίας ως ασφαλές καταφύγιο, όμως, εγκυμονεί κινδύνους για την κυβέρνηση, τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις της χώρας, σύμφωνα με το Reuters, καθώς θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σκληρές αποφάσεις και κυρώσεις εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες εντείνουν την πίεση στη Μόσχα με ευρύτερες «δευτερεύουσες» κυρώσεις. Τι διακυβεύεβεται, λοιπόν;
Γιατί η Τουρκία είναι ελκυστική για τους Ρώσους;
Η Τουρκία χαρακτήρισε μεν «απαράδεκτη» την απόφαση του Ρώσου προέδρου, Βλαντίμιρ Πούτιν, να εισβάλει στην Ουκρανία, αλλά αντιτίθεται επί της αρχής στις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία και δεν τις υιοθετεί.
Η οικονομία της Τουρκίας, που έχει ήδη πληγεί από τη νομισματική κρίση και τον αυξανόμενο πληθωρισμό, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο ρωσικό πετρέλαιο, φυσικό αέριο, εμπόριο και τουρισμό.
Περίπου 14.000 Ρώσοι φέρεται να έφτασαν στην Τουρκία από την έναρξη του πολέμου στις 24 Φεβρουαρίου, πολλοί από τους οποίους έφεραν μαζί τους και πολλά μετρητά λόγω των φραγμών στις αμερικανικές πιστωτικές κάρτες τους και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν σε βασικές τραπεζικές συναλλαγές. Οι μεσίτες λένε ότι πολλοί χρησιμοποιούν μετρητά και τροποποιημένα κρυπτονομίσματα για να αγοράσουν ακίνητα ως μια ασφαλή επένδυση.
Ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς, ένας από τους πολλούς Ρώσους ολιγάρχες που περιλαμβάνονται στη «μαύρη λίστα» της Δύσης, έχει επίσης επισκεφθεί την Τουρκία και τα δύο από τα σούπερ γιοτ του συνολικής αξίας 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ελλιμενίστηκαν σε τουρκικά θέρετρα την περασμένη εβδομάδα. Οι ολιγάρχες θα μπορούσαν να επενδύσουν περισσότερα, είπαν στο Reuters πηγές που γνωρίζουν ιδιωτικές συνομιλίες.
Από την πλευρά του, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε το Σάββατο ότι οι Ρώσοι ολιγάρχες και πολίτες είναι «φυσικά» ευπρόσδεκτοι και μπορούν να κάνουν επιχειρήσεις στην Τουρκία σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Η διάρκεια του ασφαλούς καταφυγίου που προσφέρει η Τουρκία
Οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν ήδη κατασχέσει τα περιουσιακά στοιχεία των ολιγαρχών, έχουν παγώσει τα αποθεματικά της Ρωσίας και την έχουν εκδιώξει από το τραπεζικό σύστημα SWIFT και θα μπορούσαν να πιέσουν την Άγκυρα να σφίξει ακόμα περισσότερο τον κλοιό. Οι αναλυτές λένε ότι θα μπορούσαν να επιβάλουν δευτερεύουσες κυρώσεις σε όσους συναλλάσσονται με κύριο στόχο, δηλαδή τη Ρωσία.
«Εάν η ανθρωπιστική τραγωδία συνεχιστεί και ο Πούτιν δεν έχει πρόθεση να υποχωρήσει, νομίζω ότι οι δευτερεύουσες κυρώσεις είναι αναπόφευκτες», δήλωσε ο Χακάν Ακμπάς, ιδρυτικός εταίρος της Στρατηγικής Συμβουλευτικής Υπηρεσίας με έδρα την Κωνσταντινούπολη, η οποία ασχολείται με τις κυρώσεις.
«Η Δύση θα δώσει μεγαλύτερη προσοχή σε οποιεσδήποτε πιθανές χώρες μπορούν να γίνουν "παράθυρο για τη Ρωσία», ώστε να μη μετατραπούν σε ασφαλή καταφύγια. Τα χέρια της Άγκυρας θα ήταν δεμένα… και θα έπρεπε αναπόφευκτα να κρατήσει μια πιο σκληρή στάση εναντίον της Ρωσίας», δήλωσε ο Ακμπάς.
Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει ανησυχία σε τουρκικές τράπεζες και εταιρείες που συναλλάσσονται με Ρώσους πελάτες ή δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό. Το 2020, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε δευτερεύουσες κυρώσεις στη Διεύθυνση Αμυντικής Βιομηχανίας της Τουρκίας, στον επικεφαλής της και σε άλλα πρόσωπα, εξαιτίας της αγοράς ρωσικών πυραύλων S-400 από την Άγκυρα.
Ωστόσο, δεδομένων των προσπαθειών της Τουρκίας να μεσολαβήσει μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, θα μπορούσε να αποφύγει τα διασταυρούμενα πυρά των κυρώσεων, καθώς ένας νέος γύρος ειρηνευτικών συνομιλιών πρόκειται να πραγματοποιηθεί στην Κωνσταντινούπολη αυτή την εβδομάδα.
Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε χαιρέτισε τον διπλωματικό ρόλο της Άγκυρας, ενώ πρόσθεσε «θα θέλαμε πολύ η Τουρκία να εφαρμόσει όλες τις κυρώσεις».
Πώς προετοιμάζονται τράπεζες και επιχειρήσεις στην Τουρκία
Αντιμέτωπες με μια μεγάλη εισροή νέων Ρώσων πελατών, οι τουρκικές τράπεζες απέρριψαν ορισμένα αιτήματα καταθέσεων και μεταφορών και ενίσχυσαν τους ελέγχους συμμόρφωσης υπό το φόβο της παράβασης των κυρώσεων.
Αυτό απογοήτευσε κάποιους Ρώσους, αλλά ουσιαστικά αντανακλά την επιφυλακτικότητα σε ολόκληρο τον τραπεζικό τομέα, ο οποίος επιδιώκει να αποφύγει την επανάληψη της πολυετούς δίωξης της τουρκικής Halkbank από τις ΗΠΑ, υπόθεση στην οποία η τράπεζα κατηγορήθηκε ότι βοήθησε το Ιράν να αποφύγει τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Η ρυθμιστική αρχή τραπεζών BDDK δήλωσε ότι δεν έχει δώσει οδηγίες για τον περιορισμό των πολιτών οποιασδήποτε χώρας. Ωστόσο, μια ανώτερη τραπεζική πηγή είπε ότι οι κυρώσεις «εξελήφθησαν ως νέος κίνδυνος» και οι εταιρείες έχουν προβεί σε πολλές συζητήσεις για το ζήτημα από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος.
Ο Ακμπάς είπε ότι μεγάλες τουρκικές εταιρείες και επιχειρηματικοί όμιλοι έχουν περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία στη Ρωσία και η Μόσχα τις πιέζει τώρα να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους και να πληρώσουν εργαζομένους, διαφορετικά θα κινδυνεύσουν με χρεοκοπία.
Πολλούς από αυτούς τους επιχειρηματικούς οργανισμούς έχουν πολύ μεγαλύτερη δραστηριότητα στη Δύση και ίσως χρειαστεί να πάρουν μια σημαντική απόφαση, εάν, δηλαδή, θα εγκαταλείψουν τη Ρωσία, όπως έχουν κάνει πολλές μεγάλες αμερικανικές και ευρωπαϊκές μάρκες, σημείωσε ο Ακμπάς.
Οι συνέπειες οποιωνδήποτε κυρώσεων θα μπορούσαν να βλάψουν περαιτέρω τη φήμη της Τουρκίας στους ξένους επενδυτές, έπειτα από αρκετά χρόνια ανορθόδοξης νομισματικής πολιτικής και σημαντικών εκροών.