Όλο και περισσότερες χώρες αναφέρουν περιστατικά θρομβώσεων αίματος μετά από εμβολιασμούς με AstraZeneca. Πόσο συχνά όμως είναι αυτά τα περιστατικά, τι είναι οι θρόμβοι και πόσο θανατηφόροι μπορεί να αποβούν; To CNN κάνει μία ανάλυση των δεδομένων.
Η ρυθμιστική Αρχή Φαρμάκων του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε ότι τουλάχιστον 30 άτομα στη Βρετανία έχουν βιώσει σπάνια είδη θρόμβων αίματος μετά την λήψη του εμβολίου της AstraZeneca, αλλά προειδοποίησε ότι είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζει εάν το εμβόλιο πυροδότησε τους θρόμβους.
Η Ρυθμιστική Υπηρεσία για τα Φάρμακα και τα προϊόντα Υγειονομικής Περίθαλψης (ΜΗΡΑ) ανέφερε σε δήλωσή της αργά την Πέμπτη πως έλαβε 22 αναφορές για εγκεφαλική φλεβική θρόμβωση (CVST), τον σχηματισμό δηλαδή θρόμβων στους κόλπους που αποστραγγίζουν αίμα από τον εγκέφαλο, και οκτώ ακόμη αναφορές θρόμβωσης, στα συνολικά 15,8 εκατομμύρια ανθρώπους που έχουν λάβει τουλάχιστον μία δόση του εμβολίου της AstraZeneca έως τις 21 Μαρτίου.
Ο οργανισμός ενημέρωσε το Ηνωμένο Βασίλειο να συνεχίσει τη χορήγηση του εμβολίου σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, υποστηρίζοντας ότι τέτοια περιστατικά πήξης είναι πολύ σπάνια και πως τα οφέλη εξακολουθούν να υπερτερούν σε μεγάλο βαθμό, των κινδύνων, επαναλαμβάνοντας παρόμοιες εκτιμήσεις από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (MEA) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).
Όμως όλο και περισσότερες αναφορές για θρόμβους αίματος από διάφορες χώρες έρχονται στο φως της δημοσιότητας, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, όπου το εμβόλιο της AstraZeneca χρησιμοποιείται ευρέως. Ορισμένες μάλιστα, χώρες έχουν επιλέξει να αναστείλουν τη χρήση του εμβολίου, ενώ άλλες έχουν περιορίσει την χρήση του σε ορισμένες ηλικιακές ομάδες. Τι πρέπει όμως, να γνωρίζει κανείς για τους θρόμβους αίματος και το εμβόλιο της AstraZeneca; Ακολουθεί η ανάλυση του CNN.
Σε ποιες άλλες χώρες συμβαίνει κάτι αντίστοιχο;
Η Ολλανδία δήλωσε χθες πως θα σταματήσει τη χορήγηση του εμβολίου σε άτομα κάτω των 60 ετών ως «προληπτικό μέτρο» αφότου η Αρχή Φαρμάκων της χώρας ανέφερε θρόμβους αίματος σε γυναίκες ηλικίας μεταξύ 25 και 65 ετών. Η χώρα έχει διανείμει μέχρι στιγμής, 400.000 δόσεις του εμβολίου της AstraZeneca.
Ακολούθησε η Γερμανία, η οποία την Τρίτη έκανε το ίδιο μετά από 31 αναφορές του CVST. 29 από τα 31 άτομα ήταν γυναίκες ηλικίας 20 έως 63 ετών, και 9 από τους ασθενείς πέθαναν, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, επικαλούμενο τη Ρυθμιστική Αρχή Φαρμάκων της χώρας.
Όμως, τουλάχιστον 2,7 εκατομμύρια Γερμανοί έχουν εμβολιαστεί με την πρώτη δόση του εμβολίου της AstraZeneca, πράγμα που σημαίνει ότι οι περιπτώσεις CVST εξακολουθούν να είναι σχετικά χαμηλές. Έχουν αναφερθεί επιπλοκές σε έναν από τους 100.000 εμβολιασμούς με AstraZeneca, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της χώρας. Δε διευκρίνισε ποιες ήταν οι επιπλοκές και πόσο σοβαρές ήταν.
Μέχρι τις 30 Μαρτίου, στη Νορβηγία αναφέρθηκαν 3 θάνατοι σε άτομα που εμφάνισαν συνδυασμό πήξης αίματος, χαμηλού αριθμού αιμοπεταλίων και αιμορραγίας, 3 έως 14 ημέρες μετά τη λήψη του εμβολίου, ανέφερε η υπηρεσία φαρμάκων της χώρας. Η Νορβηγία έχει χορηγήσει τουλάχιστον μία δόση του εμβολίου της AstraZeneca σε περισσότερα από 134.000 άτομα. «Η Νορβηγική Υπηρεσία Φαρμάκων πιστεύει ότι υπάρχει πιθανή σχέση με το εμβόλιο, αλλά χρειαζόμαστε περισσότερη έρευνα για να διευκρινίσουμε τι ακριβώς το προκαλεί» ανέφερε.
Η Δανία ανέφερε δύο περιπτώσεις θρόμβων αίματος και χαμηλού αριθμού αιμοπεταλίων μετά το εμβόλιο. Η μία από τις περιπτώσεις ήταν θανατηφόρα.
Πώς μπορούν οι επιστήμονες να προσδιορίσουν εάν υπάρχει σχέση;
Ένας δείκτης που πρέπει να εξεταστεί είναι η επίπτωση. Οι θρόμβοι αίματος γενικά, είναι τόσο συνηθισμένοι που αναμένεται ότι ένας συγκεκριμένος αριθμός ατόμων θα αναπτύξει θρόμβους για διάφορους λόγους σε οποιαδήποτε δεδομένη ημέρα οποιασδήποτε εβδομάδας. Εάν κάποιος έχει κάνει το εμβόλιο και μετά αναπτύξει θρόμβο αίματος, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το εμβόλιο προκάλεσε το θρόμβο.
Μετά από τις αναφορές για θρόμβους τον περασμένο μήνα, η AstraZeneca επεσήμανε γρήγορα πως η συχνότητα εμφάνισης θρόμβων συνολικά, είναι χαμηλότερη σε άτομα που έχουν λάβει το εμβόλιο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, στις χώρες που έχουν κάνει χρήση του εμβολίου.
Όπως δήλωσε εκπρόσωπος της AstraZeneca στο CNN χθες: «Η ασφάλεια των ασθενών παραμένει η ύψιστη προτεραιότητα της εταιρείας» και επεσήμανε τις αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου, της ΕΕ και τις συστάσεις του ΠΟΥ για την χρήση του εμβολίου της.
Στα 15,8 εκατομμύρια Βρετανών που έκαναν το εμβόλιο της AstraZeneca, μόλις 30 εμφάνισαν θρόμβους
Για να έχουν μια σαφέστερη εικόνα, οι επιστήμονες εξετάζουν πιο συγκεκριμένα τους τύπους θρόμβων που αναφέρονται. Το MHRA ανέφερε ότι 15,8 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν λάβει τουλάχιστον μία δόση του εμβολίου της AstraZeneca στο Ηνωμένο Βασίλειο. Με 30 περιπτώσεις CVST ή άλλης θρόμβωσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, η συχνότητα εμφάνιση ενός από αυτούς τους σπάνιους θρόμβους είναι 1,89 ανά εκατομμύριο.
«Ο κίνδυνος CVST μετά από αυτό το εμβόλιο παραμένει εξαιρετικά χαμηλός… και δεν είναι σαφές εάν αυτό είναι υψηλότερη από τη συνηθισμένη αναμενόμενη συχνότητα εμφάνισης CVST» δήλωσε ο Ντέιβιντ Γουέρινγκ, από το Ινστιτούτο Νευρολογίας του UCL. Και πρόσθεσε ότι η συνήθης συχνότητα εμφάνισης CVST στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν πιθανώς περίπου 5 έως 15 ανά εκατομμύριο κάθε χρόνο, αλλά τόνισε ότι τα στοιχεία αυτά διαφέρουν λόγω της δυσκολίας στη διάγνωση ορισμένων περιπτώσεων.
Αυτό στο οποίο εστιάζουν οι επιστήμονες τώρα είναι η φύση των θρόμβων αίματος. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένες περιπτώσεις θρόμβων αίματος μετά τον εμβολιασμό έχουν ασυνήθιστα; χαρακτηριστικά. Ενώ αυτοί οι ασθενείς βιώνουν θρόμβους στο αίμα, παρουσιάζουν ασυνήθιστα συμπτώματα θρομβοπενίας – χαμηλός αριθμός στα αιμοπετάλια του αίματος που συνήθως αποτρέπουν την πήξη- όπως σημειώνουν ο ΕΜΑ και άλλοι εμπειρογνώμονες υγείας.
Οι ειδικοί συνεχίζουν να λένε ότι τα οφέλη υπερτερούν του κινδύνου, αλλά κατά πόσο;
Εάν το κοιτάξει κάποιος αυτό σε παγκόσμιο επίπεδο, η απάντηση είναι: Κατά πολύ.
Σκεφτείτε το εξής: Από τότε που το Ηνωμένο Βασίλειο άρχισε να εμβολιάζει ανθρώπους στις 7 Δεκεμβρίου έως τις 21 Μαρτίου, υπήρξαν 30 περιπτώσεις σπάνιων θρόμβων αίματος, τέσσερις από τις οποίες ήταν θανατηφόρες. Την ίδια χρονική περίοδο, περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια άτομα κόλλησαν κορωνοϊό και 63.082 άτομα στη χώρα πέθαναν από τον ιό, σύμφωνα με τα κυβερνητικά στοιχεία.
«Είναι ζωτικής σημασίας να μην καθυστερήσει η διάθεση του εμβολίου» δήλωσε ο Ντέιβιντ Σπιγκελχάλτερ, πρόεδρος του Κέντρου Κινδύνων Winton στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Αναφέρθηκε μάλιστα σε ένα μοντέλο, που λέει ότι ακόμη και με τα τρέχοντα χαμηλά επίπεδα του ιού, η καθυστέρηση του εμβολιασμού 500.000 ατόμων μεταξύ των ηλικιών 44 έως 54 ετών, πιθανόν να οδηγήσει σε περίπου 85 νοσηλείες και πιθανώς 5 θανάτους. Ωστόσο, αυτές οι δυναμικές μπορεί να φαίνονται διαφορετικές όταν λαμβάνονται υπόψη δεδομένα ανά φύλο και ηλικία.
Όπως είπε ο Σπιγκελχάλτερ: «Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε εάν ο κίνδυνος είναι σημαντικά υψηλότερος στις νεότερες ηλικιακές ομάδες, όπως έχει βρεθεί σε κάποιες χώρες. Ο εμβολιασμός νεότερων ατόμων γίνεται τόσο για την ευρύτερη κοινότητα όσο και για το άμεσο όφελός τους, και επομένως είναι λογικό να προσπαθήσουμε να τα αποφύγουμε εάν προκαλούν βλάβη ακόμη κι αν είναι σπάνια».
Πάντως, ο κορωνοϊός είχε, στο σύνολό του, σοβαρότερες επιπτώσεις στην υγείας για τις ηλικιωμένες ομάδες. Όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία νοσηλείας σε πολλά μέρη της Βραζιλίας και των ΗΠΑ, οι νεότεροι γίνονται πιο ευάλωτοι σε σχέση με πριν. Δεν είναι γνωστό εάν οι νέες παραλλαγές είναι ο λόγος, ή η συμπεριφορά ή ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων.
Είναι πιθανό αυτοί οι θρόμβοι να είναι θανατηφόροι;
Οι αριθμοί είναι τόσο μικροί που είναι δύσκολο να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με τα ποσοστά θνησιμότητας. Στη Γερμανία, 9 στις 31 περιπτώσεις CVST ήταν θανατηφόρες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν τέσσερις.
Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων για την πήξη του αίματος που εξετάζουν πιθανές σχέσεις μεταξύ του εμβολίου και των 9 περιπτώσεων στη Γερμανία, έχουν πει ότι η παρουσία πήξης με χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων σε αυτούς τους ανθρώπους, μοιάζει με μια γνωστή διαταραχή του αίματος που ονομάζεται θρομβοπενία, η οποία είναι «θεραπεύσιμη εάν εντοπιστεί άμεσα», ανέφεραν οι ειδικοί σε ένα σχέδιο μελέτης, το οποίο δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί. Είναι μια κατάσταση που εμφανίζεται ως ανεπιθύμητη ενέργεια στην ηπαρίνη, ένα φάρμακο αραίωσης του αίματος που χρησιμοποιείται συχνά για την θεραπεία του CVST.
Ο Αντρέας Γκρίναχερ, από το Πανεπιστήμιο του Greifswald παρουσίασε ορισμένα από τα ευρήματα της ομάδας σε δημοσιογράφους αυτή την εβδομάδα, λέγοντας πως αυτό που πιστεύει είναι πως πρόκειται για μία αντίδραση στο εμβόλιο «προκαλούμενη από προθρομβωτική ανοσοποιητική θρομβοπενία» ή VIPIT. Η ομάδα, μάλιστα, καλεί τους επαγγελματίες του ιατρικού τομέα να μην χρησιμοποιούν ηπαρίνη σε ασθενείς που παρουσιάζουν θρόμβους αίματος εάν έχουν λάβει το εμβόλιο της AstraZeneca, καθώς το φάρμακο θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάστασή τους.