Τις τελευταίες ημέρες η ανησυχία ότι η Μολδαβία και η Υπερδνειστερία θα μπορούσαν να εμπλακούν στον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ολοένα και εντείνεται.
Τόσο η Υπερδνειστερία όσο και η Μολδαβία βρίσκονται ακριβώς δυτικά της Ουκρανίας. Η Υπερδνειστερία, μια μικρή, αποσχισθείσα περιοχή της Μολδαβίας, βρίσκεται ανάμεσα στη Μολδαβία και την Ουκρανία κατά μήκος των νοτιοδυτικών συνόρων της. Στις 25 και τις 26 Απριλίου αναφέρθηκαν τρεις εκρήξεις στην περιοχή της, προκαλώντας ζημιές σε δύο ραδιοφωνικούς πύργους, ωστόσο κανείς δεν ανέλαβε την ευθύνη, τουλάχιστον μέχρι στιγμής.
Το Κίεβο ισχυρίζεται ότι οι εκρήξεις προκλήθηκαν από τη Ρωσία ως πρόσχημα για την προέλαση των ρωσικών στρατευμάτων στην Υπερδνειστερία και τη χρήση της ως στρατιωτικής πλατφόρμας για περαιτέρω στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία, περισσότερο από δύο μήνες αφότου ξεκίνησε για πρώτη φορά πόλεμο εκεί.
Παρακάτω, η Τατσιάνα Κουλακέβιτς, επίκουρη καθηγήτρια διδασκαλίας στη Σχολή Παγκόσμιων Διεπιστημονικών Σπουδών και συνεργαζόμενη καθηγήτρια του Ινστιτούτου για τη Ρωσία στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, με ανάλυσή της στον ιστότοπο «Τhe conversation» παραθέτει τέσσερα σημεία για όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τη Μολδαβία και την Υπερδνειστερία, αλλά και γιατί ο πόλεμος της Ρωσίας μπορεί να εξαπλωθεί πέρα από την Ουκρανία και στις δικές τους περιοχές.
- Τι είναι η Υπερδνειστερία;
«Η Υπερδνειστερία είναι μια στενή λωρίδα γης μεταξύ της Μολδαβίας και της δυτικής Ουκρανίας, στην οποία ζουν περίπου 500.000 άνθρωποι. Είναι ένα μη αναγνωρισμένο αποσχισθέν κράτος, που έφυγε από τη Μολδαβία μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1990.
Η κυβέρνηση της Υπερδνειστερίας έχει de facto ανεξαρτησία, αλλά αναγνωρίζεται από άλλες χώρες και τα Ηνωμένα Έθνη ως μέρος της Μολδαβίας.
Αν και η Ρωσία επίσης δεν αναγνωρίζει επίσημα την Υπερδνειστερία ως ανεξάρτητη χώρα, η Υπερδνειστερία διατηρεί σήμερα την ανεξαρτησία της χάρη κυρίως στη στρατιωτική υποστήριξη που παρέχει ο ρωσικός στρατός, ο οποίος σταθμεύει στο έδαφός της.
Η Υπερδνειστερία έχει στενούς δεσμούς με τη Ρωσία. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι άνθρωποι που ζουν εκεί είναι σε μεγάλο βαθμό ρωσόφωνοι και η κυβέρνηση διοικείται από φιλορώσους αυτονομιστές. Η Ρωσία παρέχει επίσης στην Υπερδνειστερία δωρεάν φυσικό αέριο και έχει στηρίξει τους ηλικιωμένους της περιοχής με συνταξιοδοτικά επιδόματα. Περίπου 1.500 Ρώσοι στρατιώτες βρίσκονταν στην Υπερδνειστερία».
2. Γιατί η Ρωσία ενδιαφέρεται για την Υπερδνειστερία;
«Η Ρωσία επιδιώκει εδώ και καιρό να διατηρήσει τη Μολδαβία, πρώην τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης, στην πολιτική σφαίρα επιρροής της. Η Μολδαβία βρίσκεται μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ουκρανίας, συνορεύοντας με τη Ρουμανία και τη νοτιοδυτική Ουκρανία. Τα ρωσικά στρατεύματα που παραμένουν στην Υπερδνειστερία δίνουν στη Μόσχα έναν τρόπο να εκφοβίσει τη Μολδαβία και να περιορίσει τις δυτικές της φιλοδοξίες.
Υπενθυμίζεται ότι η Μολδαβία υπέβαλε αίτηση για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Μάρτιο του 2022.
Η παρουσία ρωσικών στρατευμάτων στην Υπερδνειστερία εμποδίζει τη Μολδαβία να ελέγχει πλήρως τα σύνορά της. Εάν ενεργοποιηθούν, τα ετοιμοπόλεμα ρωσικά στρατεύματα στην Υπερδνειστερία θα μπορούσαν γρήγορα να αποσταθεροποιήσουν την περιοχή. Χωρίς συνοριακό και εδαφικό έλεγχο, η Μολδαβία δεν μπορεί να ενταχθεί στην ΕΕ. Αυτός είναι ένας από τους όρους για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
»Η πρωθυπουργός της Μολδαβίας Νατάλια Γκαβριλίτσα έχει δηλώσει ότι η χώρα δεν θέλει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, το οποίο η Ρωσία θα εκλάμβανε ως άμεση απειλή, όπως έκανε στην Ουκρανία».
3. Είναι η Υπερδνειστερία πιστή στη Ρωσία;
Όπως συνεχίζει η Κουλακέβιτς, «ενώ το δωρεάν φυσικό αέριο έχει συμβάλει στη διασφάλιση της υποταγής της Υπερδνειστερίας στη Μόσχα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης παράσχει οικονομική σανίδα σωτηρίας στην Υπερδνειστερία με νέες εμπορικές συμφωνίες.
Η προσάρτηση της Κριμαίας, ουκρανικής χερσονήσου, από τη Ρωσία το 2014, καθώς και ο πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανία το 2014 για την περιοχή του Ντονμπάς, μετέτρεψαν τον οικονομικό προσανατολισμό της Υπερδνειστερίας από τη Ρωσία στη Δυτική Ευρώπη.
Οι μάχες στην Ουκρανία ώθησαν το Κίεβο να επανεξετάσει και να σφίξει τη συνοριακή του πολιτική. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την καταστολή των δρομολογίων προς και από την Υπερδνειστερία που χρησιμοποιούνταν για παράνομη διακίνηση εμπορευμάτων για σχεδόν τρεις δεκαετίες. Η συμπίεση των δρομολογίων λαθρεμπορίου ήρθε σε μια κατάλληλη στιγμή για την Υπερδνειστερία.
Η Μολδαβία υπέγραψε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2014, επιτρέποντας επίσης τη διεξαγωγή εμπορικών συναλλαγών από την Υπερδνειστερία. Το εμπόριο της Υπερδνειστερίας με τη δυτική Ευρώπη συνέχισε από τότε να αυξάνεται, καθώς το εμπόριό της με τη Ρωσία μειώνεται.
Σήμερα, περισσότερο από το 70% των εξαγωγών της Υπερδνειστερίας κατευθύνεται στη Δυτική Ευρώπη».
4. Πόσο ευάλωτη είναι η Μολδαβία;
Όπως καταλήγει στην ανάλυσή της η Κουλακέβιτς, «ο πόλεμος στην Ουκρανία και η παρουσία ρωσικών στρατευμάτων στην Υπερδνειστερία έχει κάνει τους Μολδαβούς και ορισμένους διεθνείς εμπειρογνώμονες να ανησυχούν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να επιτεθεί στη Μολδαβία στη συνέχεια.
Σε αντίθεση με την Ουκρανία, η Μολδαβία έχει αδύναμο στρατό, μικρότερο από τις δυνάμεις της Υπερδνειστερίας. Το ενεργό στρατιωτικό προσωπικό της Μολδαβίας ανέρχεται σε 6.000 στρατιώτες, οι οποίοι πιθανότατα δεν έχουν την ικανότητα να αποκρούσουν με επιτυχία τα ρωσικά στρατεύματα. Η Μολδαβία είναι μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης, με πληθυσμό περίπου 3,5 εκατομμύρια κατοίκους.
Ο ενεργειακός τομέας της Μολδαβίας είναι ένα από τα πλέον τρωτά σημεία της. Εξαρτάται 100% από το ρωσικό φυσικό αέριο, γεγονός που καθιστά δύσκολο για τη Μολδαβία να ξεφύγει από την τροχιά της Μόσχας, παρά τον φιλοευρωπαϊκό πολιτικό προσανατολισμό της.
Στα χαρτιά, η Υπερδνειστερία μοιάζει με ιδανικό μέρος για τη Ρωσία ώστε να εξαπολύσει εύκολα επιθέσεις στην Ουκρανία ή τη Μολδαβία. Ωστόσο, η Υπερδνειστερία από μόνη της δεν έχει πολλές δυνατότητες να πολεμήσει εναντίον της Ουκρανίας ή τη θέληση να πολεμήσει εναντίον της Μολδαβίας».