Η εξέλιξη της τεχνολογίας φέρνει στη ζωή μας και νέους όρους, συνεχώς, με τους οποίους καλούμαστε να εξοικειωθούμε. Ένας τέτοιος νέος όρος είναι το «NFT».
Για την ακρίβεια, δεν πρόκειται για κάτι εντελώς καινούργιο. Τα NFTs ήρθαν στο προσκήνιο το 2017 με ένα παιχνίδι που ονομάζεται «CryptoKitties», το οποίο επιτρέπει στους παίκτες να αγοράζουν και να «εκτρέφουν» εικονικές, συλλεκτικές γάτες. Από εκεί και πέρα, άρχισαν να εμφανίζονται όλο και περισσότερες μορφές των NFTs.
Πρόσφατα, τα NFTs «εκτοξεύτηκαν» και άρχισαν να βρίσκονται παντού. Χωρίς αμφιβολία, πλέον ακούμε για αυτά όλο και περισσότερο, είτε ασχολούμαστε με κάποιο πεδίο που σχετίζεται μαζί τους είτε όχι. Τα NFTs έχουν «περάσει» τώρα σε κάθε έκφανση της ζωής: από την τέχνη και τα βιντεοπαιχνίδια, ως την οικονομία και το λάιφσταιλ.
Είδαμε, για παράδειγμα, τη συλλογή των NFTs που κυκλοφόρησε η Μαντόνα, σε βίντεο που τη δείχνουν να «γεννά» δέντρα, πεταλούδες και σαρανταποδαρούσες και έκανε αίσθηση, αναμενόμενα. Και ο Τζόνι Ντεπ είχε πουλήσει έργα του ως NFT, μεταξύ άλλων διάσημων.
Τι είναι, όμως, ένα «NFT»; Καθώς πρόκειται για σχετικά νέα τάση, είναι πιθανό να έχετε ακούσει κάποια σύντομη επεξήγηση που όμως δεν σας έχει καλύψει. Εξάλλου, συνηθίζεται αυτό όταν έχουμε να κάνουμε με νεοεισαχθέντες όρους, με λέξεις που δεν υπήρχαν ως τώρα επειδή δεν υπήρχαν οι έννοιες τις οποίες επιχειρούν να περιγράψουν.
NFTs μπορούμε να βρούμε σε έργα τέχνης, σε βίντεο καλλιτεχνών και σε μουσική, μεταξύ άλλων -πολλές φορές έναντι μεγάλων, ή και τεράστιων, χρηματικών ποσών.
Είναι, όμως, αυτή μια τάση που ήρθε για να μείνει, ή πρόκειται για «φούσκα» που θα σκάσει στο μέλλον; Κάποιοι ειδικοί θεωρούν πως το δεύτερο είναι πιθανότερο, υπάρχουν όμως και άλλοι που πιστεύουν ότι τα NFTs θα αλλάξουν το πεδίο των επενδύσεων -και της τέχνης- για πάντα.
Τελικά, τι είναι τα NFTs;
Πρόκειται, επί της ουσίας, για ψηφιακά στοιχεία που αντιπροσωπεύουν αντικείμενα του πραγματικού ή του ψηφιακού κόσμου, όπως είναι τα έργα τέχνης, τα μουσικά τραγούδια και τα βίντεο, και είναι βασισμένα στην ίδια τεχνολογία με τα κρυπτονομίσματα.
NFT σημαίνει «Non-fungible token». Βέβαια, αυτό, από μόνο του, δεν λέει και πολλά. Fungible σημαίνει «ανταλλάξιμος» και με το «non» γίνεται «μη-ανταλλάξιμος». Συνεπώς, πρόκειται για «μη-ανταλλάξιμα διακριτικά». Σαφέστερο; Μάλλον όχι.
Με λίγα λόγια, ο όρος αυτός σημαίνει πως πρόκειται για κάτι που είναι μοναδικό (ή έστω μετρήσιμο, όχι δυνητικά άπειρο), άρα δεν μπορεί να αντικατασταθεί με κάτι άλλο και να διατηρήσει τα στοιχεία του.
Για παράδειγμα, ένα κέρμα είναι ανταλλάξιμο· μπορούμε να αλλάξουμε θέση σε δύο κέρματα των πενήντα λεπτών του ευρώ χωρίς να υπάρξει διαφορά σε κάποιο από αυτά. Ένα κέρμα, όμως, που έχει κοπεί με ελαττωματικό τρόπο δεν είναι ανταλλάξιμο, δεν μπορεί να αλλάξει θέση με ένα άλλο, οποιοδήποτε νόμισμα. Αν ανταλλάξουμε ένα συλλεκτικό νόμισμα με ένα απλό, συνηθισμένο, θα έχουμε κάτι διαφορετικό στα χέρια μας.
Μπορούμε να ανταλλάξουμε ένα χαρτονόμισμα των 10 ευρώ με δύο χαρτονομίσματα των 5 ευρώ. Έχουν την ίδια αξία. Ωστόσο, εάν κάτι είναι μη ανταλλάξιμο, αυτό είναι αδύνατο -και αυτό σημαίνει ότι έχει μοναδικές ιδιότητες, επομένως δεν μπορεί να αντικατασταθεί με κάτι άλλο.
Η Δρ. Merav Ozair, καθηγήτρια του Rutgers FinTech και ειδικός στα θέματα που αφορούν το blockchain, μιλώντας στο πρακτορείο Reuters, χρησιμοποίησε ως παράδειγμα τα χαρτονομίσματα για να εξηγήσει τι είναι ένα NFT.
«Αν πάω στα Starbucks και τους δώσω αυτό το χαρτονόμισμα ή ένα άλλο χαρτονόμισμα, δεν τους νοιάζει, σωστά; Αυτό σημαίνει “ανταλλάξιμος”» εξηγεί η Δρ. Ozair. Και συνεχίζει: ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αγοράσετε έναν πίνακα του Πικάσο. Υπάρχει μια πολύ πραγματική πιθανότητα να προσπαθήσει κάποιος να σας πουλήσει έναν πλαστό. Πώς μπορείτε να ξέρετε ότι είναι αυθεντικός;
Εδώ μπαίνει στο παιχνίδι η δύναμη των NFTs. Εάν ο πίνακας συνοδευόταν από ένα μη ανταλλάξιμο παραστατικό, θα μπορούσατε να είστε σίγουροι ότι είναι αυθεντικός. Η μοναδικότητα και η πρωτοτυπία του, με έναν τέτοιο τρόπο, επισφραγίζονται και πιστοποιούνται. «Αυτή είναι η δύναμη του NFT», λέει και τονίζει πως «ένα NFT δεν έχει υλική υπόσταση, είναι ένα ψηφιακό περιουσιακό στοιχείο (ή ένα διακριτικό) που θα αποθηκεύατε σε ένα εικονικό πορτοφόλι».
Τα NFTs δεν μπορούν να αντιγραφούν, μπορούν εύκολα να πιστοποιηθούν και είναι αμετάβλητα, αν και δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος να γνωρίζουμε αν θα διατηρήσουν την αξία τους με την πάροδο του χρόνου.
«Τα NFTs ενέχουν ρίσκο επειδή το μέλλον τους είναι αβέβαιο και δεν έχουμε ακόμη πολλή ιστορία για να κρίνουμε την απόδοσή τους», έχει δηλώσει η Arry Yu, πρόεδρος της Ένωσης Τεχνολογίας Βιομηχανίας της Ουάσιγκτον, Cascadia Blockchain Council, σύμφωνα με το Forbes.
Έτσι, τα NFTs είναι επί της ουσίας στοιχεία που αποθηκεύονται σε μια βάση δεδομένων και αποδεικνύουν την κυριότητά μας, πιστοποιούν ότι είμαστε ο μοναδικός κάτοχος μιας εικόνας, ενός βίντεο, ενός… Tweet.
Η σπανιότητα, βασικό στοιχείο ενός NFT
Ένα NFT αποδεικνύει ότι κατέχουμε ένα αντικείμενο, όμως δεν αποτελεί το ίδιο το αντικείμενο. Το NFT δεν είναι το τραγούδι, δεν είναι το βίντεο, είναι η απόδειξη της κυριότητάς τους. Άρα, όταν αγοράζουμε ένα NFT αγοράζουμε επί της ουσίας ένα ψηφιακό συμβόλαιο, έναν τίτλο ιδιοκτησίας. Ωστόσο, δεν σημαίνει ότι αποκτούμε και τα πνευματικά δικαιώματα, τα οποία διατηρεί ο καλλιτέχνης, η εταιρεία, όποιος τα είχε προηγουμένως.
Όπως είπε η Arry Yu, «Ουσιαστικά, τα NFT δημιουργούν ψηφιακή σπανιότητα, σε αντίθεση με τις περισσότερες ψηφιακές δημιουργίες που μπορούν να παραχθούν απεριόριστα».
Μιας και η συλλογή NFTs παραλληλίζεται συχνά με τη συλλογή έργων τέχνης, σκεφτείτε το έτσι: χιλιάδες άτομα μπορούν να αποκτήσουν έναν πίνακα του Ντα Βίντσι. Μόνο ένα άτομο, όμως, μπορεί να έχει στην κατοχή του το πρωτότυπο έργο. Έτσι, αν κάποιος αγοράσει την ψηφιακή κυριότητα ενός βίντεο, παρ’ όλο που μπορεί πολύς κόσμος να κατεβάσει το ίδιο υλικό, μόνο ένας άνθρωπος κατέχει το πρωτότυπο.
Ένα πιστό αντίγραφο μιας ζωγραφιάς μπορεί να είναι πανομοιότυπο μ’ εκείνη, ωστόσο, η κυριότητα του έργου είναι μοναδική. Επίσης, οι καλλιτέχνες μπορούν να υπογράψουν το έργο τους, συμπεριλαμβάνοντας την υπογραφή τους στο αρχείο του NFT.
Γιατί, όμως, αγοράζονται τα NFTs; Φυσικά, υπάρχουν πολλοί λόγοι: η σπανιότητα, η συλλεκτική αξία, η ευκαιρία μελλοντικής επένδυσης είναι μερικοί απ’ αυτούς. Ο δισεκατομμυριούχος Mark Cuban είπε στο Insider ότι η αγορά NFTs έχει να κάνει κυρίως με τη σπανιότητα.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος του SuperRare, ενός άλλου ιστότοπου NFT, είπε, επίσης στο Insider, ότι οι άνθρωποι παρακινούνται να αγοράσουν NFT επειδή αυτά τους παρέχουν μια μοναδική σύνδεση με τον δημιουργό που δεν υπάρχει σε καμία άλλη μορφή τέχνης.
Θα «ζήσουν» τα NFTs για πάντα;
Η νέα αυτή τάση, φυσικά, δεν έρχεται χωρίς προβλήματα. Ήδη παρατηρείται καχυποψία από μέρος του κοινού αλλά και των αναλυτών, η οποία στέκεται εν πολλοίς στις επιπτώσεις που έχει στο περιβάλλον η δημιουργία των NFTs. Τα NFTs χρησιμοποιούν την ίδια τεχνολογία με ορισμένα ενεργοβόρα κρυπτονομίσματα, και έτσι καταλήγουν επίσης να χρησιμοποιούν πολλή ηλεκτρική ενέργεια.
Αρκετοί ειδικοί προσπαθούν να βρουν τρόπους να επιλυθεί -ή έστω να μετριαστεί η επίπτωση που έχει- το πρόβλημα αυτό, αλλά, μέχρι στιγμής, τα περισσότερα NFTs εξακολουθούν να είναι συνδεδεμένα με κρυπτονομίσματα, η «εξόρυξη» των οποίων καταναλώνει μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Η δημιουργία και η αγοραπωλησία των NFTs παραμένει, επί του παρόντος, συνδεδεμένη με την αύξηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Δεν είναι αυτό το μόνο πρόβλημα, ωστόσο, που αντιμετωπίζουν τα NFTs. Όσο κι αν φαίνεται ότι ένα ψηφιακό έργο θα μείνει για πάντα, τελικά αυτά δεν διαφέρουν και τόσο από τα «πραγματικά», αφού επίσης καταστρέφονται με τον καιρό. Η μνήμη ενός μηχανήματος μπορεί να παρουσιάσει κάποια δυσλειτουργία, μια βάση δεδομένων να καταστραφεί, τα ψηφιακά στοιχεία φθείρονται με τον καιρό.
Επίσης, μπορεί ένα στοιχείο, μια ιστοσελίδα, ένα βίντεο, μια εικόνα, να «κατέβει», να αφαιρεθεί από τον κάτοχο των δικαιωμάτων, και να μείνουμε με μια ηλεκτρονική απόδειξη για ένα έργο «φάντασμα». Ή, απλώς, μπορεί να ξεχάσουμε έναν κωδικό, ή να μας χακάρουν… Ακόμα, παρ’ όλο που δεν είναι εξίσου απλό με το να πάρεις, κρυφά, ένα αντικείμενο που έχει υλική υπόσταση, έχουν καταγραφεί περιπτώσεις κλοπής κρυπτονομισμάτων, άρα μια «ψηφιακή ληστεία» δεν ακούγεται τελείως απίθανη.
Πάντως, όπως ανέφερε η Wall Street Journal στις αρχές Μαΐου, η αγορά των NFTs είναι μειωμένη κατά 92 τοις εκατό σε σχέση με τον περασμένο Σεπτέμβριο. Μάλιστα, τώρα βλέπουμε ένα πολύ ευρύτερο κραχ για τα κρυπτονομίσματα, καθώς 200 δισεκατομμύρια δολάρια από την αξία τους εξαφανίστηκαν πρόσφατα, σε ένα 24ωρο.
Έχουν τα NFTs πρακτικές χρήσεις; Πού οδηγεί αυτή η τεχνολογία;
Ναι, πράγματι, τα NFTs έχουν χρησιμοποιηθεί με πιο «χειροπιαστό» τρόπο, όχι μόνο, δηλαδή, για τη συλλεκτική τους αξία. Σε βιντεοπαιχνίδια, έχουμε δει αντικείμενα που αποκτούμε για χρήση στο πλαίσιο του παιχνιδιού, τα οποία μπορεί να είναι μοναδικά. Γενικά, στα βιντεοπαιχνίδια υπάρχει η τάση της διαφοροποίησης των χαρακτήρων που χειριζόμαστε μέσα στην οθόνη, και εκεί «πατά» και η τάση των NFTs: αρκετοί παίκτες σπαταλούν πραγματικά χρήματα για να αποκτήσουν στολές ή αυτοκόλλητα τα οποία θα φορά ο χαρακτήρας που χειρίζονται στο παιχνίδι.
Συνήθως, αυτό συμβαίνει σε video games που παίζονται διαδικτυακά, με άλλους παίκτες, οι οποίοι και θα μπορούν να δουν τη στολή που φοράμε. Τα NFTs έρχονται εδώ και δίνουν τη μοναδικότητα, αφού ένας παίκτης που ήδη ενδιαφέρεται για την ψηφιακή εικόνα του χαρακτήρα του, θα μπορούσε να τη διαμορφώσει έτσι ώστε να μην υπάρχει άλλος χαρακτήρας που να μοιάζει με τον δικό του.
Επίσης, έχουν καταγραφεί περιπτώσεις διαδικτυακών εκδηλώσεων τις οποίες για να παρακολουθήσουμε χρειαζόμαστε εισιτήριο, το οποίο είναι ένα NFT.
Ακόμα, η Nike έχει δημιουργήσει ψηφιακά παπούτσια, σχεδιασμένα για περιβάλλοντα τύπου metaverse. Ψηφιακά παπούτσια, τα οποία θα φορά ο χαρακτήρας που σας αντιπροσωπεύει μέσα στον ψηφιακό κόσμο. Φυσικά, έχουν καταγραφεί και περιπτώσεις αγοράς ψηφιακής γης, όπως τα εικονικά ακίνητα στην Decentraland, σε μορφή NFT, ενώ τα ποσά που ξοδεύονται για ψηφιακά στοιχεία είναι σίγουρα αξιοπρόσεκτα: ένα ζευγάρι ψηφιακά αθλητικά παπούτσια μπορεί να κοστίζει περίπου 140.000 δολάρια.
Εξάλλου, ένα ψηφιακό λουλούδι έχει πωληθεί για 20.000 δολάρια, ένα ζευγάρι κάλτσες για δεκάδες χιλιάδες, ένα σύντομο βίντεο του μπασκετμπολίστα ΛεΜπρόν Τζέιμς για 99.999 δολάρια. Ένα βίντεο μερικών δευτερολέπτων, της μουσικού Grimes, πρώην συντρόφου του Έλον Μασκ, έφτασε ως και τα $388.938.
«Η Μόνα Λίζα του ψηφιακού κόσμου»
Άλλωστε, όταν ο Τζάκ Ντόρσεϊ, συνιδρυτής του Twitter, πούλησε ένα NFT για το πρώτο του tweet, για την πρώτη του ανάρτηση στην πλατφόρμα, η τιμή εκτοξεύτηκε στα 2.9 εκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, ο ίδιος άνθρωπος που το αγόρασε, δυσκολεύτηκε να το πουλήσει βγάζοντας κέρδος.
«Είναι σημαντικό για εμένα το ποιος θέλει να το αγοράσει, δεν θα πουλήσω αυτό το NFT σε οποιονδήποτε γιατί δεν πιστεύω ότι όλοι αξίζουν αυτό το NFT», είχε πει τότε ο Sina Estavi, ο άνθρωπος που είχε αγοράσει το NFT του πρώτου tweet του Ντόρσεϊ. Και πρόσθεσε: «Αυτό το NFT δεν είναι απλώς ένα tweet, είναι η Μόνα Λίζα του ψηφιακού κόσμου».
Το «ιστορικό», πρώτο tweet του Τζακ Ντόρσεϊ:
Αναμενόμενα, η αγοραπωλησία των NFTs οδηγεί και στην αναζήτηση ευκαιριών για επένδυση. Υπάρχουν οι περιπτώσεις στις οποίες ένας δημιουργός μπορεί να έχει έσοδα από μελλοντικές πωλήσεις ενός NFT του, παίρνοντας ένα ποσοστό επί των χρημάτων κάθε φορά που αυτό αλλάζει ψηφιακά χέρια.
Επίσης, μπορεί κάποιος να αγοράσει ένα NFT και να περιμένει να ανέβει η αξία του στο μέλλον ώστε να το πουλήσει για να βγάλει κέρδος. Περίπου ό,τι συμβαίνει και σε άλλους, χειροπιαστούς χώρους του «πραγματικού» κόσμου. Όπως υπήρχαν επενδύσεις σε έργα τέχνης, έτσι πλέον γίνεται κάτι αντίστοιχο στον ψηφιακό κόσμο. Το αν αυτό θα συνεχιστεί, αν θα εξελιχθεί, αν θα συμβαίνει ακόμη μετά από δεκαετίες, είναι κάτι που θα δείξει ο χρόνος.
Εξάλλου, όταν ξεκινούσε η ευρεία χρήση του Ίντερνετ, υπήρξαν και αυτοί που το θεώρησαν ως μια «φούσκα» που θα σκάσει… Και δείτε πού είμαστε τώρα: μπορούμε να αγοράσουμε ένα ψηφιακό πιστοποιητικό κυριότητας για ένα βίντεο που δείχνει τη Μαντόνα να γεννά μια σαρανταποδαρούσα. Το μέλλον δεν έχει όρια, το μέλλον είναι αλλόκοτο, το μέλλον είναι εδώ.