Εξήντα έξι χρόνια από την ίδρυση της Πέμπτης Δημοκρατίας με στόχο της διασφάλιση μιας σταθερής κοινοβουλευτικής κυβέρνησης υπό μια ισχυρή προεδρία η Γαλλία εισήλθε σε αχαρτογράφητα νερά μετά τον χθεσινό β΄ γύρο των βουλευτικών εκλογών, που ανέδειξαν μια Εθνοσυνέλευση κομμένη στα τρία αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο μιας μακράς πολιτικής παράλυσης.
Η ακροδεξιά της Μαρίν Λεπέν, που αδημονούσε να αναλάβει τα ηνία της εξουσίας, δεν θα είναι παρά η τρίτη πολιτική δύναμη της χώρας, χάρη στο «δημοκρατικό τόξο» που σχημάτισαν η αριστερά και το κέντρο μεταξύ των δυο γύρων για να της στερήσει την εξουσία, παρά την θεαματική ενίσχυσή της (143 έδρες).
Χωρίς απόλυτη πλειοψηφία, με νικήτρια την εύθραυστη συμμαχία της αριστεράς που θα κληθεί να ξεπεράσει μεγάλες προκλήσεις για την ενότητά της, και με την παράταξη του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, ανακουφισμένη που κατατάχθηκε δεύτερη μεν (163 έδρες), αλλά χωρίς να μπορεί να κυβερνήσει μόνη, η Γαλλία ξυπνά σήμερα σε πολιτική ατμόσφαιρα τόσο άνευ προηγουμένου, όσο και γεμάτη αβεβαιότητες.
Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (Nouveau Front populaire, NFP) διέψευσε πανηγυρικά τα προγνωστικά κι αναδείχθηκε πρώτη δύναμη στην Εθνοσυνέλευση, θα καταλάβει 182 έδρες, μπροστά από τους μακρονιστές. Αν και βρίσκεται μακριά από την απόλυτη πλειοψηφία (289 έδρες), η συμμαχία της αριστεράς γνωρίζει πως πλέον κανένας πολιτικός υπολογισμός δεν βγαίνει χωρίς αυτήν.
Ωστόσο το μεγαλύτερο κόμμα της συμμαχίας, η Ανυπότακτη Γαλλία (La France insoumise, LFI, ριζοσπαστική αριστερά) είναι ταυτόσημο με εντάσεις, κι ο χαρισματικός όσο και προκλητικός ηγέτης του Ζαν-Λικ Μελανσόν απωθεί τους κεντρώους — κι ομολογουμένως πολλούς ακόμη και στο δικό του στρατόπεδο.
Περίπλοκες διαβουλεύσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των αρχηγών των κομμάτων θα καθορίσουν πλέον κατά πόσον θα μπορέσει να σχηματιστεί κυβέρνηση συνασπισμού με αυτοδυναμία 289 εδρών ή μια κυβέρνηση μειοψηφίας ικανή να επιβιώσει προτάσεων μομφής.
Μια άλλη επιλογή θα ήταν μια κυβέρνηση τεχνοκρατών υπό έναν μη κομματικό πρωθυπουργό μέχρι να προκηρυχθούν άλλες εκλογές μετά από έναν χρόνο.
Πολιτικοί από κάθε παράταξη άρχισαν να εγείρουν τις αξιώσεις τους χθες το βράδυ. Η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση της Λεπέν θα παραμείνει απομονωμένη στην Εθνοσυνέλευση, αλλά θα αποτελεί απειλή για οποιαδήποτε κυβέρνηση εάν επιλέξει να συμμετέχει σε προτάσεις μομφής. Ο Μακρόν, ο οποίος επέλεξε ως τώρα να μην πάρει τον λόγο, θα περιμένει να μάθει τη «σύνθεση» της νέας Εθνοσυνέλευσης προτού αποφασίσει ποιον θα καλέσει να αναλάβει τη θέση του πρωθυπουργού, γνωστοποίησε χθες βράδυ το Ελιζέ.
Ο απερχόμενος πρωθυπουργός, ο Γκαμπριέλ Ατάλ, ανήγγειλε πως θα υποβάλει σήμερα την παραίτησή του, αλλά δήλωσε έτοιμος να παραμείνει στη θέση για «όσο χρόνο το απαιτεί το καθήκον», καθώς πλησιάζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες.
«Δεν μπορεί να να σχηματιστεί καμιά απόλυτη πλειοψηφία από τους ακραίους», σημείωσε πάντως με εμφανή ικανοποίηση.
Μπορεί να ηγηθεί το αριστερό Νέο Λαϊκό Μέτωπο μιας κυβέρνησης μειοψηφίας;
Μετά την αιφνιδιαστική νίκη της Αριστεράς οι ηγέτες του Νέου Λαϊκού Μετώπου δήλωσαν ότι θα επιδιώξουν να σχηματίσουν κυβέρνηση για την υλοποίηση της ατζέντας τους, η οποία περιλαμβάνει βαριά σχέδια φορολογίας και δαπανών και την αποκατάσταση του φόρου περιουσίας.
Αλλά η αριστερή συμμαχία αποτελείται από πολλά κόμματα - από την ακροαριστερή Ανυπότακτη Γαλλία του νεοκομμουνιστή Ζαν Λυκ Μελανσόν μέχρι τους πιο μετριοπαθείς Σοσιαλιστές, τους Πράσινους και τους Κομμουνιστές - και οι εσωτερικές διαμάχες θα προηγηθούν μιας προσπάθειας για την ανάληψη της πρωθυπουργίας.
Το ζήτημα του ποιος θα μπορούσε να είναι πρωθυπουργός θα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο, με τον πολωτικό Μελανσόν να απωθεί τους κεντρώους — κι ομολογουμένως πολλούς ακόμη και στο δικό του στρατόπεδο. Εντός του Νέου Λαϊκού Μετώπου η Ανυπότακτη Γαλλία είναι μεν η μεγαλύτερη δύναμη με 72 έδρες, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ipsos, αλλά τα άλλα κόμματα μαζί την ξεπερνούν.
Η βουλευτής της Ανυπότακτης Γαλλίας, Κλεμεντίν Οτέν, κάλεσε την κοινοβουλευτική ομάδα του αριστερού συνασπισμού να συνεδριάσει σήμερα προκειμένου η ολομέλειά της να προτείνει στον πρόεδρο της Δημοκρατίας, έπειτα από ψηφοφορία, ποιος θα είναι ο υποψήφιος για το αξίωμα του πρωθυπουργού, που κατ’ αυτή δεν μπορεί να είναι «ούτε ο Φρανσουά Ολάντ, ούτε ο Ζαν-Λικ Μελανσόν».
Η Οτέν εξέφρασε την ευχή το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, αποτελούμενο από πολλές και πολύ διαφορετικές συνιστώσες, να μπορέσει να καταλήξει σε κάποιον υποψήφιο που θα προσφέρει «ισορροπία» ώστε να μπορέσει «να κυβερνήσει».
Η διατήρηση της ενότητας στον αριστερό συνασπισμό θα είναι το κλειδί επειδή οι κεντρώοι του Μακρόν θα επιδιώξουν να παρασύρουν τα κεντροαριστερά στοιχεία του Νέου Λαϊκού Μετώπου και να τα φέρουν στο πλευρό τους. Η ηγέτης των Πρασίνων Μαρίν Τοντελιέ, η οποία έχει αποκτήσει επιρροή στο NFP, δήλωσε ότι σκόπευαν να κυβερνήσουν. «Είμαστε αποφασισμένοι... να εφαρμόσουμε το πρόγραμμα αλλαγής μας», είπε. Αλλά δεδομένου ότι ακόμη και ένα ενωμένο Νέο Λαϊκό Μέτωπο δεν θα έχει την πλειοψηφία, οι κεντρώοι στην Εθνοσυνέλευση συνέλευση θα έπρεπε να συμφωνήσουν να μην τραβήξουν το χαλί μιας αριστερής κυβέρνησης με πρόταση μομφής.
Το σενάριο του γερμανικής έμπνευσης μεγάλου συνασπισμού
Η κεντρώα παράταξη που υποστηρίζει τον Μακρόν υπέστη μεν μεγάλη ήττα χάνοντας το ένα τρίτο των εδρών της, αλλά τα μέλη της εξακολουθούν να θεωρούν ότι μπορούν να κλείσουν κάποιας μορφής συμφωνία στην Εθνοσυνέλευση για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης της Γαλλίας. «Ουδείς μπορεί να εξασφαλίσει πλειοψηφία χωρίς εμάς», δήλωσε νεοεκλογείς κεντρώος βουλευτής.
Η απερχόμενη πλειοψηφία θα «θέσει προϋποθέσεις σε κάθε συζήτηση» ενόψει του σχηματισμού νέας, προειδοποίησε ο επικεφαλής της προεδρικής παράταξης, της Αναγέννησης, Στεφάν Σεζουρνέ, επιμένοντας στον λαϊκό χαρακτήρα του κράτους, στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, στην υποστήριξη στην Ουκρανία. Συμπληρώνοντας πως «ο Ζαν-Λικ Μελανσόν και ορισμένοι από τους συμμάχους δεν θα (μπορέσουν να) κυβερνήσουν τη Γαλλία».
Σύμφωνα με γαλλικά ΜΜΕ στον πυρήνα της στρατηγικής του Μακρόν βρίσκεται η επιθυμία αποπομπής της Ανυπότακτης Γαλλίας του Μελανσόν από τον αριστερό συνασπισμό και η σύμπηξη συμμαχίας με τους Σοσιαλιστές, τους Πράσινους και τους Κομμουνιστές.
Ο πρώην ΥΠ ΕΞ της Γαλλίας, Ουμπέρ Βεντρίν προέβλεψε ότι ο Μακρόν θα διατηρήσει τον Γκαμπριέλ Ατάλ ως υπηρεσιακό πρωθυπουργό στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων προτού επιχειρήσει να συγκροτήσει συνασπισμό των κεντρώων με την αριστερά, αλλά αναρωτήθηκε κατά πόσον η «εχέφρων αριστερά» θα καταφέρει να κόψει τους δεσμούς με το κόμμα του Μελανσόν.
Ένα πρόσθετο αγκάθι είναι οι αξιώσεις κεντροαριστερών κομμάτων, που θα είναι δύσκολο να γίνουν αποδεκτές από την παράταξη Μακρόν καθώς θα μπορούσαν να απαιτήσουν να αποσύρει ο Γάλλος πρόεδρος την αντιδημοφιλή μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, ή να αποσύρει τον νόμο για τη μετανάστευση που ψηφίστηκε τον περασμένο χρόνο. Η αριστερά θα απαιτήσει επίσης αυξήσεις φόρων που οι κεντρώοι έχουν αποκλείσει. Ορισμένοι σύμμαχοι του Μακρόν μπορεί να θέλουν να συμπεριλάβουν μέλη των συντηρητικών Ρεπουμπλικανών σε οποιονδήποτε συνασπισμό.Αλλά πολλά αιτήματα της κεντροαριστεράς θα ήταν απαράδεκτα για τη γκωλική δεξιά. «Η Ρεπουμπλικανική δεξιά πρέπει να παραμείνει ανεξάρτητη», δήλωσε ο Ζοφρουά Ντιντιέ, βουλευτής των Ρεπουμπλικανών.
Το σενάριο της τεχνοκρατικής κυβέρνησης
Αν οι διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού αποβούν άκαρπες ο Μακρόν θα μπορούσε να διορίσει μια κυβέρνηση με επικεφαλής μια μη κομματική προσωπικότητα για να κυβερνήσει τη Γαλλία τουλάχιστον μέχρι τον Ιούνιο του 2025, οπότε θα μπορούσαν να προκηρυχθούν νέες εκλογές.
Το πρώτο καθήκον μιας τέτοιας της κυβέρνησης θα ήταν να εγκρίνει έναν προϋπολογισμό το φθινόπωρο, αλλά θα ήταν ευάλωτη σε προτάσεις μομφής και μια πτώση της θα προκαλούσε ένα άνευ προηγουμένου πολιτικό αδιέξοδο, που θα έθετε όσο ποτέ άλλοτε υπό δοκιμασία τους θεσμούς της Πέμπτης Δημοκρατίας.
Ο Μακρόν αναμένεται να καλέσει σήμερα Δευτέρα όλους τους πολιτικούς αρχηγούς για διαβουλεύσεις, δήλωσε ο γερουσιαστής και στενός σύμμαχός του, Φρανσουά Πατριά, αφού μια παράλυση μέχρι τον Ιούνιο του 2025 θα είναι «το χειρότερο δυνατό σενάριο». «Όλοι στυλώνουν τα πόδια σήμερα, βραδιά των εκλογών, αλλά πρέπει να συζητήσουμε», τόνισε χθες το βράδυ.
Ο ακροδεξιός κίνδυνος
Για τον Μουτζτάμπα Ραχμάν του Eurasia Group «η Γαλλία βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με μια περίοδο βαθιάς πολιτικής σύγχυσης, την οποία μπορεί να εκμεταλλευτεί η Λεπέν».
Το κόμμα της, η Εθνική Συσπείρωση, μολονότι τερμάτισε τρίτο πολύ μακριά από την σχετική πλειοψηφία που περίμενε, πόσο μάλλον από την απόλυτη πλειοψηφία που ονειρευόταν, αύξησε κατά περίπου 50 τις έδρες του.
«Η νίκη μας απλώς αναβλήθηκε», αντέδρασε η Λεπέν, ο υποψήφιος της οποίας για την πρωθυπουργία, Ζορντάν Μπαρντελά, καταφέρθηκε κατά της «συμμαχίας της ατιμίας», του δημοκρατικού τόξου που έκοψε τη φόρα στην παράταξή του.
Η Εθνική Συσπείρωση είναι η μόνη πολιτική δύναμη σήμερα που πρακτικά είναι εγγυημένο πως θα βρίσκεται στην αντιπολίτευση — με ισχύ ωστόσο πολύ πιο υπολογίσιμη απ’ ό,τι στο απερχόμενο γαλλικό κοινοβούλιο κι ενώ η Λεπέν συνεχίζει να έχει το βλέμμα προσηλωμένο στις προεδρικές εκλογές του 2027.
Για την ώρα πάντως, αναγκάζεται να χωνέψει πως η πλειοψηφία των Γάλλων δεν θέλει την άκρα δεξιά στα πράγματα και το γυάλινο ταβάνι που περίμενε να σπάσει το κόμμα της είναι πιο ισχυρό απ’ ό,τι θεωρούσαν τόσο η ίδια, όσο και διάφοροι αναλυτές.