Τρία μέσα χρηματοδότησης της ΕΕ με συνολικό προϋπολογισμό 251 δισ. ευρώ ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τετάρτη, με στόχο να ενισχυθεί η οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή.
Στη δέσμη μέτρων για τη συνοχή περιλαμβάνονται ο στόχος για την «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία» (Interreg), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ταμείο Συνοχής, καθώς και ο κανονισμός περί κοινών διατάξεων. Ο κανονισμός αυτός είναι ένα σύνολο κανόνων που διέπουν τη λειτουργία των περιφερειακών και κοινωνικών ταμείων, καθώς και των ταμείων συνοχής της ΕΕ για τα επόμενα επτά χρόνια.
Σύμφωνα με το νέο κανονισμό περί κοινών διατάξεων, τουλάχιστον το 30% των πόρων του Interreg, του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής θα πρέπει να κατευθύνονται σε δράσεις για την προστασία του κλίματος, στην κυκλική οικονομία και σε επενδύσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Ο κανονισμός προβλέπει επίσης ειδικά μέτρα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις εξόχως απόκεντρες περιοχές.
Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείο Συνοχής
Με κοινό προϋπολογισμό ύψους 243 δισ. ευρώ (σε τιμές 2018), το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής συγκεντρώνουν περίπου το ένα τέταρτο των πόρων του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027. Με τον τρόπο αυτό συγκροτούν από κοινού το μεγαλύτερο δημόσιο ταμείο της ΕΕ.
Συμβάλλοντας στην προσπάθεια ανάκαμψης από την πανδημία του κορονοϊού, τα ταμεία θα στηρίξουν επίσης τον πολιτισμό, τον βιώσιμο τουρισμό, την ψηφιακή μετάβαση και την ενίσχυση των δημόσιων συστημάτων υγείας, προκειμένου αυτά να γίνουν πιο ανθεκτικά.
Επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια και τα ορυκτά καύσιμα δεν θα μπορούν να λάβουν στήριξη, με την εξαίρεση έργων για την αντικατάσταση του λιγνίτη από το φυσικό αέριο. Η εξαίρεση ισχύει μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
Interreg: στήριξη σε διασυνοριακά προγράμματα και στη συνεργασία μεταξύ γειτονικών περιοχών της ΕΕ
Ο προϋπολογισμός του Interreg θα ανέλθει σε 8,05 δισ. ευρώ (σε τιμές 2018) για την περίοδο 2021-2027, σημειώνοντας αύξηση κατά 3% σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο. Το γενικό ποσοστό συγχρηματοδότησης είναι 80%, και φτάνει το 85% για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές.
Το 72,2% των πόρων αυτών θα κατευθυνθούν στη διασυνοριακή συνεργασία. Οι υπόλοιποι πόροι θα χρηματοδοτήσουν προγράμματα διακρατικής συνεργασίας (18,2%), διαπεριφερειακής συνεργασίας (6,1%) και συνεργασίας μεταξύ εξόχως απόκεντρων περιοχών (3,5%). Έως και το 20% των κονδυλίων κάθε προγράμματος Interreg θα μπορεί να διατίθεται σε μικρής κλίμακας έργα.
Κανονισμός περί κοινών διατάξεων
Η νομοθεσία αυτή καθορίζει κοινές διατάξεις για το ΕΤΠΑ, το Ταμείο Συνοχής, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας. Τα μέσα αυτά αντιπροσωπεύουν από κοινού το ένα τρίτο περίπου του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, με πόρους που ανέρχονται σε 330 δισ. ευρώ (σε τιμές 2018).
Για να μπορούν να λαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΕ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συμμορφώνονται με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Θα πρέπει επίσης να προωθούν την ισότητα των φύλων και να καταπολεμούν τις διακρίσεις.
Τον Δεκέμβριο του 2020, οι νομοθέτες της ΕΕ κατέληξαν σε πολιτικές συμφωνίες για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής, για το Interreg και για τον κανονισμό περί κοινών διατάξεων. Η Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης ενέκρινε τις συμφωνίες αυτές τον Δεκέμβριο και τον Μάρτιο. Άνοιξε έτσι τον δρόμο στο Συμβούλιο για να εγκρίνει τις θέσεις του σε πρώτη ανάγνωση, στις 27 Μαΐου.
Οι κανονισμοί και για τις τρεις πτυχές της δέσμης μέτρων θα δημοσιευτούν στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ στις 30 Ιουνίου και θα τεθούν σε ισχύ την επομένη.