«Σημαντική ποσότητα» αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού αξίας δισ. δολαρίων, ανάμεσά τους Humvees, φορτηγά, αεροσκάφη και drones, έχει πέσει στα χέρια των Ταλιμπάν μετά την αμαχητί παράδοση ολόκληρων μεραρχιών του στρατού στο Αφγανιστάν.
Μέσα στο χάος που επικρατεί, ωστόσο, αυτή τη στιγμή Αμερικανοί αξιωματούχοι αγνοούν πόσα όπλα και εξοπλισμός κατέσχεσαν οι Ταλιμπάν και πόσα παραμένουν ακόμη αφύλακτα σε βάσεις και προκεχωρημένα φυλάκια ανά τη χώρα. Κι η αβεβαιότητα αυτή εντείνει τις ανησυχίες μήπως οι νέοι δυνάστες του Αφγανιστάν στήσουν ένα παζάρι με τρομοκρατικές οργανώσεις, αντάρτες και τζιχαντιστές στην ευρύτερη περιοχή. «Αυτά τα όπλα, που κατέληξαν στα χέρια των Ταλιμπάν, πιθανώς θα κυκλοφορούν για πολλές δεκαετίες στην περιοχή. Προς το παρόν, πολλά απ’ αυτά τους είναι πολύ χρήσιμα επειδή χρειάζονται μικρά όπλα για τον έλεγχο των εδαφών», λέει ο Νιλς Ντυκέ του Flemish Peace Institute.
Oι εικόνες των Ταλιμπάν που πόζαραν τα τελευταία 24ωρα μπροστά σε ελικόπτερα και ελαφρά μαχητικά αεροσκάφη τους επέτρεψαν μεν να εξευτελίσουν την πρώην κυβέρνηση του Αφγανιστάν και την αμερικανική υπερδύναμη, αλλά δεν ανησυχούν τόσο τους ειδικούς σε θέματα τρομοκρατίας, όσο η πιθανότητα να τα πουλήσουν σε τζιχαντιστικές ομάδες. «Είμαι βέβαιος ότι μέρος αυτού του οπλισμού θα καταλήξει στα χέρια της Αλ Κάιντα και άλλων, είναι αναπόφευκτο. Δεν θα μείνουν μόνον στους Ταλιμπάν», λέει ο Κόλιν Κλαρκ της συμβουλευτικής υπηρεσίας πληροφοριών και ασφάλειας The Soufan Group.
Όταν πέφτουν στα χέρια οργανώσεων όπως οι Ταλιμπάν ποσότητες μικρών όπλων, συνήθως δεν τα πωλούν σε πρώτη φάση. Αλλά παραμένει άγνωστο πόσα όπλα και πυρομαχικά παραμένουν αφύλακτα ή αν στην απόγνωσή τους για άμεσο ρευστό οι Ταλιμπάν επιχειρήσουν να τα πουλήσουν, πράγμα που συνιστά σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια των χωρών της περιοχής, όπως π.χ. το Πακιστάν αν καταλήξουν σε παραστρατιωτικές οργανώσεις.
Η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς την αφγανική κυβέρνηση την τελευταία 20ετία ήταν τεράστια καθώς δαπανήθηκαν 83 δισ. δολάρια για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό ενός στρατού που παραδόθηκε τελικά αμαχητί. Από το 2003 οι ΗΠΑ είχαν παραδώσει στις αφγανικές δυνάμεις τουλάχιστον 600.000 ελαφρά όπλα, όπως τουφέκια M-16 και M-4, 76.000 οχήματα, 16.000 διόπτρες νυχτερινής όρασης, 162.000 ασυρμάτους κι άλλες συσκευές επικοινωνίας σύμφωνα με έκθεση του 2017 του Αμερικανικού Γραφείου Λογοδοσίας. Και στο διάστημα από το 2017 μέχρι το 2019 οι ΗΠΑ παρέδωσαν άλλα 4.700 οχήματα Humvee, 20.000 χειροβομβίδες και χιλιάδες εκτοξευτές οπλοβομβίδων.
Σύμφωνα με το γραφείο του Ειδικού Επιθεωρητή για την Ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν (SIGAR, αναφέρεται στο αμερικανικό Κογκρέσο) χιλιάδες τυφέκια κι άλλα οπλικά συστήματα είχαν εξαφανιστεί λίγο μετά την παράδοσή τους σε μονάδες του αφγανικού στρατού κι οι Ταλιμπάν συγκέντρωναν μεθοδικά στα χέρια τους αμερικανικής κατασκευής όπλα. Αλλά η λεία της περασμένης εβδομάδας – μεταξύ άλλων πυροβόλα και οπλοβομβίδες - είναι τεράστια και θα αποτελούσε ατού για ομάδες που τυχόν θα επιδιώξουν να αμφισβητήσουν την κυριαρχία των Ταλιμιπάν, όπως ένας συνασπισμός παραστρατιωτικών ομάδων σε βόρειες περιοχές του Αφγανιστάν. Σύμφωνα με την Ζυστίν Φλάισνερ, της Conflict Armament Research, που μελετά τη διακίνηση όπλων, υπάρχει «μεγάλη πιθανότητα» εγκαταλελειμμένος εξοπλισμός να έχει ήδη πέσει στα χέρια εξτρεμιστών της Αλ Κάιντα και του ISIS «δεδομένης της χαοτικής κατάστασης επί του εδάφους και των περίπλοκων ντόπιων διασυνδέσεων μεταξύ αυτών των ομάδων».
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ προσπαθεί να σχηματίσει μια σαφή εικόνα της ποσότητας του οπλισμού που παρέδωσε ο αφγανικός στρατός στους Ταλιμπάν, αλλά και πόσα απ’ αυτά ήταν σε καλή κατάσταση. «Δεν έχουμε σαφή εικόνα, προφανώς, αλλά μια καλή ποσότητα έπεσε στα χέρια των Ταλιμπάν και προφανώς δεν έχουμε την εντύπωση ότι θα μας την επιστρέψουν ευχαρίστως», ομολόγησε ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν προ ημερών.
Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι πολλά από τα πιο υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα, όπως τα αεροσκάφη και οι συσκευές επικοινωνίας, θα καταστούν πιθανώς άχρηστα σε κάποιους μήνες, αφού ούτε οι αφγανικές κυβερνητικές δυνάμεις ήταν σε θέση να συντηρήσουν τα αεροσκάφη τους και τα περισσότερα από τα οχήματά τους, αναθέτοντας το έργο αυτό σε ξένους εργολάβους. Ειδικοί θεωρούν ότι οι Ταλιμπάν δεν θα μπορέσουν βραχυπρόθεσμα να αξιοποιήσουν τα αεροσκάφη και τα ελικόπτερα που κατέσχεσαν λόγω της περίπλοκης συντήρησης που απαιτούν. Τα επιθετικά αεροσκάφη A-29 και τα ελικόπτερα Black Hawk πιθανώς θα έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής ελλείψει ανταλλακτικών.