Τον τάφο του Αγίου Νικολάου, γνωστού και ως «Άι Βασίλη», ισχυρίζονται πως ανακάλυψαν Τούρκοι αρχαιολόγοι στην πόλη Μύρα, στη σημερινή νότια Τουρκία.
Ο Άγιος Νικόλαος, ο οποίος έζησε μεταξύ 270 μ.Χ. και 343 μ.Χ., ήταν πρωτοχριστιανός επίσκοπος κατά την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Λόγω των πολλών θαυμάτων που αποδίδονται στη μεσολάβησή του, είναι επίσης γνωστός ως «Νικόλαος ο Θαυματουργός».
Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στα Μύρα, πόλη η οποία μετονομάστηκε από την Τουρκία σε Demre το 2005, και χτίστηκε το 520 μ.Χ. στα θεμέλια μιας παλαιότερης χριστιανικής εκκλησίας, όπου ο Άγιος Νικόλαος υπηρετούσε ως επίσκοπος και ετάφη.
«Η πρώτη εκκλησία βυθίστηκε με την άνοδο της Μεσογείου και μερικούς αιώνες αργότερα μια νέα εκκλησία χτίστηκε από πάνω» είπε ο Οσμάν Εραβσάρ, επικεφαλής του επαρχιακού συμβουλίου διατήρησης πολιτιστικής κληρονομιάς στην Αττάλεια.
«Τώρα φτάσαμε στα ερείπια της πρώτης εκκλησίας και στον όροφο που πάτησε ο Άγιος Νικόλαος», σημείωσε. «Αποκαλύφθηκαν τα πλακάκια του δαπέδου της πρώτης εκκλησίας, στην οποία περπάτησε ο Άγιος Νικόλαος».
Ο θρύλος του Αγίου Νικολάου με τα δώρα «γέννησε» τον Άι Βασίλη
Πολύ λίγα είναι γνωστά για τον Άγιο Νικόλαο, αλλά η θρυλική συνήθειά του να δίνει κρυφά δώρα έδωσε το έναυσμα για το παραδοσιακό μοντέλο του «Άι Βασίλη», όπως τον γνωρίζουμε.
Υπηρετώντας ως Επίσκοπος Μυρών, ήταν επίσης γνωστός για τη συμμετοχή του στη Σύνοδο της Νίκαιας το έτος 325 μ.Χ., κατά την οποία έλαβε χώρα η υιοθέτηση του Συμβόλου της Πίστεως της Νίκαιας. Το Σύμβολο της Πίστεως αποτελεί τη βάση του δόγματος των Χριστιανών.
Αργότερα οδηγήθηκε στη φυλακή κατά τη διάρκεια του διωγμού του Διοκλητιανού, αλλά αφέθηκε ελεύθερος μετά την άνοδο του Κωνσταντίνου.
Όπως έχει αναφερθεί, μια φτωχή οικογένεια στα Μύρα με πολλές κόρες ήταν γνωστό ότι είχε περάσει δύσκολες στιγμές, οι οποίες ήταν τόσο σκληρές που ο πατέρας σκεφτόταν να πουλήσει μια από τις κόρες του ως σκλάβα μόνο και μόνο για να επιβιώσουν οι άλλες.
Για να τη σώσει από μια τέτοια φρικτή μοίρα, ο Άγιος Νικόλαος πέταξε χρυσά νομίσματα στην καμινάδα του σπιτιού του άντρα, σώζοντάς την έτσι και σώζοντας την οικογένεια από τη δύσκολη θέση.
Δεν υπάρχουν ιστορικές καταγραφές, όμως λέγεται ότι ο Άγιος Νικόλαος έκανε αυτή την πράξη καλοσύνης και αυτός είναι ο λόγος που συνδέεται με τις καμινάδες.
Λιγότερο από διακόσια χρόνια μετά το θάνατο του Νικολάου, η εκκλησία του Αγίου Νικολάου χτίστηκε στα Μύρα υπό τις διαταγές του Θεοδοσίου Β' στη θέση της εκκλησίας όπου είχε υπηρετήσει ως επίσκοπος, και τα λείψανα του Νικολάου μεταφέρθηκαν σε μια σαρκοφάγο σε αυτήν την εκκλησία.
Το 1087, οι χριστιανοί Έλληνες της περιοχής υποτάχθηκαν από τους νεοαφιχθέντες μουσουλμάνους Σελτζούκους Τούρκους και, αμέσως μετά, μια ομάδα εμπόρων από την ιταλική πόλη Μπάρι αφαίρεσε τα κύρια οστά του σκελετού του Αγίου Νικολάου, χωρίς άδεια, και τα πήγαν πίσω στη Βασιλική του Αγίου Νικολάου, στο Μπάρι της Νότιας Απουλίας, όπου φυλάσσονται σε έναν χρυσό τάφο έκτοτε.
Τα υπόλοιπα θραύσματα οστών από τη σαρκοφάγο αφαιρέθηκαν αργότερα από Ενετούς ναυτικούς και μεταφέρθηκαν στη Βενετία, κατά τη διάρκεια της Α' Σταυροφορίας.