Η συζήτηση για το κράτος δικαίου στην Πολωνία μετά την απόφαση του πολωνικού συνταγματικού δικαστηρίου για υπεροχή του πολωνικού νόμου έναντι του ευρωπαϊκού δικαίου έχει ανάψει για τα καλά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, παρουσία του Πολωνού πρωθυπουργού και της προέδρου της Κομισιόν.
Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν
Η πρόεδρος της Κομισιόν, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην εισαγωγική της ομιλία ήταν ξεκάθαρη ότι από την στιγμή που ανέλαβε την προεδρία της Επιτροπής θα ακολουθούσε το δρόμο του διαλόγου, και θα συνεχίσει να το κάνει. Ξεκαθάρισε όμως ότι η Πολωνική κυβέρνηση δεν μπορεί να παραβιάζει τα θεμέλια και τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
Μοραβιέτσκι: «Η ΕΕ είναι ο καλύτερος οργανισμός αλλά δεν είναι κράτος»
Ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ματέους Μοραβιέτσκι ισχυρίστηκε ότι η Πολωνία δεν νοείται έξω από την ΕΕ, τονίζοντας ότι αυτό δεν ωφελεί ούτε την Πολωνία ούτε την Ευρώπη. Ανέφερε ότι η Πολωνία δεν κοιτά για βραχυπρόθεσμα οφέλη και πως επιθυμεί να στηρίξει και από μεριάς της την ΕΕ. Υπενθύμισε ότι η Πολωνία δεν εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση με «άδεια χέρια» αλλά συνέβαλε στη στήριξη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, οι οποίες ευνοήθηκαν από την ένταξη της Πολωνίας.
Ο Πολωνός πρωθυπουργός τόνισε στην εκτενή ομιλία του ότι σέβεται το κράτος δικαίου, τη διάκριση των εξουσιών. Αναγνώρισε την υπεροχή του ενωσιακού νόμου από τον εθνικό αλλά επεσήμανε ότι κανένας νόμος δεν υπερέχει του συνταγματικού. Ξεκαθάρισε ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο υπερέχει μόνο στα πεδία που το σύνταγμα αναγνωρίζει την υπεροχή του.
Για την ΕΕ δήλωσε ότι «είναι ο καλύτερος οργανισμός στην ιστορία αλλά δεν είναι κράτος». Αποτελείται από κυρίαρχα κράτη μέλη. Στηλίτευσε τα ευρωπαϊκά όργανα για παραβίαση των ορίων, υπενθυμίζοντας ότι η πολωνική κυβέρνηση έχει εκλεγεί δημοκρατικά κι έχει λάβει δημοκρατική εντολή από τον πολωνικό λαό. Θέλοντας να απαντήσει σε απόψεις ότι η Πολωνία είναι ανώριμη και νέα δημοκρατία, ο Μοραβιέτσκι ανέφερε ότι η Πολωνία είναι μια βαθειά δημοκρατική χώρα με μεγάλη ιστορία και είναι «απαράδεκτο να αναφέρονται αυτά από φίλους Ευρωπαίους».
Συμπλήρωσε ότι τα ευρωπαϊκό δικαστήριο θα πρέπει να συμπεριλάβει κι ένα όργανο που θα αποτελείται από «εθνικούς» δικαστές των κρατών μελών, ώστε να στηριχτεί δικαστική εξουσία. Ο πρωθυπουργός μίλησε για την πολυμορφία ως χαρακτηριστικό της Ευρώπης που πατάει σε μια ισορροπία μεταξύ του ανταγωνισμού και της συνεργασίας, η οποία στέκεται απέναντι στον αυταρχισμό και σέβεται τον πολιτισμό και τις παραδόσεις.
Ο Μοραβιέτσκι κλεισε την ομιλία του λέγοντας «ζήτω η Πολωνία, ζήτω η Ευρώπη, το καλύτερο μέρος στον κόσμο».
Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα
Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος εμφανίστηκε ιδιαίτερα δυσαρεστημένος από τις εξελίξεις στην Πολωνία. Ξεκαθάρισε ότι η συζήτηση δεν αφορά τον πολωνικό λαό και την Πολωνία, αλλά την πολωνική κυβέρνηση και την υφιστάμενη πολιτική στη χώρα. Ανέφερε ότι η ΕΕ δεν είναι κράτος αλλά τα κράτη έχουν δεσμευτεί να ακολουθούν κάποιους κοινούς κανόνες. Έφερε ως παράδειγμα την Γερμανία η οποία άλλαξε το σύνταγμά της για να ευθυγραμμιστεί με το ευρωπαϊκό δίκαιο, κάτι που πρέπει να κάνουν και τα κράτη που θέλουν να ενταχθούν στην ΕΕ, όπως σημείωσε.
Ο Βέμπερ επεσήμανε ότι αναγνωρίζει ότι δεν είναι στην πρόθεση της πολωνικής κυβέρνησης το polexit αλλά όποιος δεν αναγνωρίζει την υπεροχή του Κοινοτικού δικαίου, ουσιαστικά φεύγει μόνος του. Δεν δίστασε να δηλώσει ότι με τη σημερινή συζήτηση «χαίρεται όποιος θέλει αποδυναμωμένη την ΕΕ και το κράτος δικαίου στην Ευρώπη». Διακήρυξε ότι το συμβούλιο θα πρέπει να είναι σαφές και ευθύ απέναντι σε αυτήν τη συμπεριφορά αλλιώς θα λογοδοτήσει.
Σοσιαλδημοκράτες
Η επικεφαλής των Σοσιαλδημοκρατών, Ιράτσε Γκαρθία Πέρες, σημείωσε ότι η ψήφοι και η δημοκρατική εκλογή δεν νομιμοποιούν την υπονόμευση των δημοκρατικών αρχών. Η Πέρες εξέφρασε τη λύπη της για την απόφαση του πολωνικού δικαστηρίου να μην αναγνωρίσει την υπεροχή του ευρωπαϊκού νόμου και ξεκαθάρισε ότι η ΕΕ είναι ένας οργανισμός που στηρίζεται στο νόμο και στο κράτος δικαίου. Σημείωσε ότι οι κοινοί κανόνες δεν υπονομεύουν την πολυμορφία. Δήλωσε μάλιστα ότι η εκχώρηση μέρους της κυριαρχίας εξασφαλίζει την ενότητα και κατ’ επέκταση την ισχύ των ενωμένων ευρωπαϊκών κρατών. Απευθυνόμενη στην φον ντερ Λάιεν, η Πέρες είπε ότι οι πολίτες υποφέρουν από αυτόν τον «αυταρχικό κατήφορο κυβερνήσεων όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Σλοβενία» και η Κομισιόν πρέπει να δράσει ως θεματοφύλακας των συνθηκών και των αρχών της ΕΕ.
«Renew Europe»
Εκ μέρους της ομάδας «Renew Europe», ο αντιπρόεδρος Μάλικ Ασμάλι δήλωσε πως η Πολωνία θα είναι προστατευμένη και ασφαλής μόνο μέσα σε μια ενωμένη Ευρώπη και χαρακτήρισε ως «λυπηρές προσπάθειες να χτυπηθεί η σταθερότητα της ΕΕ» τις τελευταίες εξελίξεις στην Πολωνία. Κατήγγειλε την πολωνική κυβέρνηση ότι λέει ψέματα προς τους Πολωνούς και την κάλεσε να τους πει ότι με τις πράξεις της οι Πολωνοί φοιτητές θα στερηθούν το Erasmus, οι Πολωνοί αγρότες θα στερηθούν τις επιδοτήσεις και οι πολωνικές επιχειρήσεις θα χάσουν την ευρωπαϊκή στήριξη.
Ευρωπαίοι Πράσινοι
Η Σκα Σκέλερ υπενθύμισε ότι η Πολωνία είναι μια χώρα στην καρδιά της Ευρώπης που ολισθάινει σε λάθος δρόμο. Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων επεσήμανε το κλίμα χαράς και ελπίδας που επικρατούσε όταν η Πολωνία γινόταν μέλος της ΕΕ. «Πονάω που η κυβέρνηση της Πολωνίας υπονομεύει την ενότητα», είπε και συμπλήρωσε ότι αυτό που κάνει η πολωνική κυβέρνηση αποτελεί επίθεση προς την ίδια την ύπαρξη της ΕΕ.
Ομάδα ταυτότητας και Δημοκρατίας
Ο Νικολά Μπε, για την ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας, ανέφερε ότι πήρε μέρος στην αποστολή του Ευρωκοινοβουλίου στη Βαρσοβία και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τίποτα για τα οποία κατηγορείται από την ΕΕ, η πολωνική κυβέρνηση δεν έχει βάση». Κατηγόρησε τα Ευρωπαϊκά όργανα για μεροληψία και για ιδεολογικά και όχι νομικά κίνητρα πίσω από τη σημερινή συζήτηση, από πλευράς της ΕΕ. Επίσης, ο ευρωβουλευτής σημείωσε ότι οι πόροι του ταμείου ανάκαμψης στην πραγματικότητα χρησιμοποιούνται ως μέσο πίεσης για να επιβληθεί η «βούληση των Βρυξελλών» στα κράτη-μέλη.
Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές
Ο Λεγκούτκο Ρίσαρ Αντόνι,Πολωνός ευρωβουλευτής, ανέφερε ότι το Ευρωκοινοβούλιο κυριαρχείται από αριστερές αντιλήψεις, ακόμα και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και αυτήν τη στιγμή η ΕΕ επιβάλλει την τυραννία της πλειοψηφίας που προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει τις συντηρητικές κυβερνήσεις στην Ευρώπη. Επεσήμανε ότι το Ευρωπαϊκό Δίκαιο δεν μπορεί να υπερέχει σε τομείς που δεν έχει αρμοδιότητα, μιλώντας για κίνδυνο που οδηγεί στην παντοδυναμία της ΕΕ πάνω στα έθνη-κράτη.«Δεν φοβόμαστε όμως το Ευρωπαϊκό δίκαιο, αλλά την ευρωπαϊκή ανομία, την κατάχρηση της εξουσίας από την ΕΕ», είπε χαρακτηριστικά.
Αριστερά
Ο Μάρτιν Σίρντεβαν απευθύνθηκε στην φον ντερ Λάιεν, δηλώνοντας ότι πλέον η Επιτροπή έχει την ευθύνη για αυτή την πολιτική κατευνασμού απέναντι στην αυθαιρεσία και της παραβιάσεις των ευρωπαϊκών αρχών από μεριάς της Πολωνικής κυβέρνησης. Κατηγόρησε επίσης τον Πολωνό πρωθυπουργό ότι δεν είπε τίποτα για την κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΚΤΙ ατόμων στην Πολωνία αλλά και των δικαιωμάτων της αυτοδιάθεσης του σώματος. Δήλωσε επίσης ότι οι φράχτες στα σύνορα με την Λευκορωσία δεν λύνουν προβλήματα αλλά αποτελούν άλλη μια προσβολή για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές δίκαιο.
Οι περισσότεροι ευρωβουλευτές ζήτησαν από την Επιτροπή να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, κυρίως για να υπερασπιστεί τους Πολωνούς πολίτες, ενεργοποιώντας επιτέλους τον μηχανισμό αιρεσιμότητας για το κράτος δικαίου. Ζήτησαν επίσης να κινηθούν διαδικασίες επί παραβάσει και το Συμβούλιο επιτέλους να ενεργήσει σύμφωνα με το άρθρο 7 (ΣΕΕ). Οι ευρωβουλευτές εξέφρασαν την σθεναρή στήριξή τους προς τους πολίτες της Πολωνίας που βγαίνουν στους δρόμους για να αγωνιστούν για το κράτος δικαίου, αλλά προς και τους δικαστές και εισαγγελείς που εξακολουθούν να εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ, και κάλεσαν τις αρχές της χώρας να τους ακούσουν και να τους σεβαστούν.
Η συζήτηση συνεχίστηκε με πάρα πολλούς ευρωβουλευτές να ζητούν το λόγο σε μια συζήτηση που κράτησε ήδη αρκετή ώρα και θα ακολουθήσει ψηφοφορία.