Oι ηγέτες της ΕΕ θα επιχειρήσουν μέσω τηλεδιάσκεψης στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής να γεφυρώσουν τα βαθιά χάσματα αναφορικά με τη χρηματοδότηση της συλλογικής απάντησης στην πανδημία του κορωνοϊού, ζήτημα που όπως έχουν προειδοποιήσει ορισμένοι θέτει σε κίνδυνο το μέλλον της ίδιας της Ένωσης.
Στο τραπέζι βρίσκεται το ακανθώδες θέμα της χρηματοδότησης ενός ταμείου ανασυγκρότησης που θα βγάλει την ΕΕ από τον τεράστιο οικονομικό βούρκο, όπου την βύθισε η πανδημία, αν και διπλωμάτες κρατούν χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών όσον αφορά στη λήψη αποφάσεων. Πρόκειται για ένα θέμα που αναδεικνύει τις βαθιές φιλοσοφικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών και το οποίο παρέμεινε ανεπίλυτο όταν οι υπουργοί Οκονομικών συμφώνησαν πρόσφατα σ’ ένα πακέτο 540 μέτρων ύψους δις. ευρώ .
Οι ηγέτες θα προσπαθήσουν επίσης να κλείσουν μια συμφωνία για τον επταετή κοινοτικό προϋπολογισμό, μετά τη διαφωνία τους πριν την πανδημία λόγω του διάστασης απόψεων ως προς το αν θα πρέπει να αυξηθεί η όχι η χρηματοδότηση.
Διακυβεύεται το μέλλον της ΕΕ;
Ηγέτες κρατών μελών, όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, έχουν προειδοποιήσει ότι διακυβεύεται το μέλλον της ευρωζώνης και της ίδιας της Ένωσης και έχουν ζητήσει έκτακτες δράσεις για να αντιμετωπιστεί η απογοήτευση της κοινής γνώμης και η άνοδος των ευρωσκεπτικιστών.
Άλλοι, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι τέτοιοι ισχυρισμοί διατυπώνονται αρκετά συχνά και υποτιμούν πόσο ενωμένη είναι η ΕΕ. Ωστόσο, η Ένωση βρίσκεται όντως αντιμέτωπη με τεράστιες προκλήσεις. Κάποια από τα επιτεύγματά της έχουν μπει στον πάγο με τους Ευρωπαίους πολίτες να αδυνατούν εν μέσω της πανδημίας του να ταξιδεύουν ελεύθερα από τη μία χώρα στην άλλη. Ο κορωνοϊός υπογράμμισε τις διαφορές μεταξύ των κρατών μελών, περιλαμβανομένου και το πως θα πρέπει να διαμορφωθεί το μέλλον της ΕΕ. Και το ευρωπαϊκό εγχείρημα έγινε αντικείμενο οργής σε ένα από τα ιδρυτικά της μέλη, που αντιμετωπίζει βαθιά οικονομικά προβλήματα, δηλαδή την Ιταλία.
Οι ανησυχίες για την Ιταλία
Οι ανησυχίες για ενδεχόμενη οικονομική κατάρρευση της Ιταλίας υπήρχαν αρκετά πριν την πανδημία του κορωνοϊού. Το χρέος της είχε φθάσει πέρυσι στο 135% έναντι του ΑΕΠ και εκφράζονται φόβοι μήπως εκτιναχθεί κοντά στο 160% μέχρι τον Δεκέμβριο. Η χώρα, που είχε ισχνή ανάπτυξη τις τελευταίες δύο δεκαετίες, είναι εκείνη που έχει πληγεί για μεγαλύτερο διάστημα από την πανδημία στην Ευρώπη με τον αριθμό των καταγεγραμμένων θανάτων στις 25.000 – και να αυξάνεται. Η Αρχή εποπτείας του ιταλικού προϋπολογισμού προειδοποιεί για συρρίκνωση της οικονομίας κατά 15% στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, «η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ στη σύγχρονη ιστορία της ιταλικής δημοκρατίας».
Το κόστος δανεισμού της Ιταλίας αυξήθηκε λόγω της κρίσης, καθώς οι επενδυτές φοβούνται μήπως η χώρα βυθιστεί σε μια δίνη χρέους. Ακόμη και η ανακοίνωση της ΕΚΤ ότι θα παρέμβει για να αγοράσει χρέος σε μια προσπάθεια να ρίξει τα επιτόκια, δεν εμπόδισε τα επιτόκια των ιταλικών κρατικών ομολόγων να πάρουν την ανιούσα εν μέσω νευρικότητας στις αγορές ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ. Κι αυτός είναι ο λόγος που η κυβέρνηση Κόντε επιμένει στην έκδοση κορωνο-ομολόγων, που θα της επιτρέψει να δανείζεται με χαμηλότερο κόστος. Η Ρώμη εμμένει στην άποψη ότι τα κορωνο-ομολόγα συμφέρουν όλα τα κράτη μέλη για να προστατέψουν τις οικονομίες τους κι ότι είναι ζωτικής σημασίας η επίδειξη αλληλεγγύης για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος της ανόδου στην εξουσία ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων, που θα εκμεταλλευτούν την απογοήτευση της κοινής γνώμης για την οικονομική κατάσταση και την αίσθηση εγκατάλειψης από την Ευρώπη.
Δεδομένου δε ότι η Ιταλία είναι η Τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, συνιστά πολύ μεγαλύτερη απειλή για την Ένωση και την ευρωζώνη, απ’ ό,τι π.χ. η ελληνική κρίση χρέους.
Τα στρατόπεδα
Ολλανδία και Γερμανία πρωτίστως, αλλά και η Αυστρία και χώρες του ευρωπαϊκού βορρά βρίσκονται στο αντίπαλο στρατόπεδο, καθώς επιθυμούν μια «φθηνότερη» ΕΕ και αντιδρούν σφόδρα στην αμοιβαιοποίηση του χρέους φοβούμενες μήπως καταλήξουν να πληρώνουν για τα δάνεια των ασθενέστερων οικονομιών.
O σκληροπυρηνικός Ολλανδός υπουργός Οικονομικών Βόπκε Χούκστρα επιμένει ότι έκτακτα δάνεια, όπως εκείνα από τον ΕΜΣ, θα πρέπει να χορηγούνται υπό όρους, ώστε να εξισορροπήσουν οι δανειζόμενες χώρες τους προϋπολογισμούς τους.
Η πρόταση της Κομισιόν
Η Κομισιόν κατέθεσε μια συμβιβαστική πρόταση ύψους 2 τρισ. ευρώ, που προβλέπει μεταξύ άλλων σύμφωνα με το Bloomberg ότι η ΕΕ θα ενσωματώσει ένα ταμείο ανάκαμψης, ύψους 300 δισ. ευρώ, στον προϋπολογισμό της για την περίοδο 2021-2027 και ότι θα δανεισθεί 320 δισ. ευρώ από τις κεφαλαιαγορές. Η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ φάνηκε πρόθυμη να στηρίξει το σχέδιο αυτό.