Το τελευταίο πράγμα που περίμενε η Άνγκελα Μέρκελ αναφορικά με το σχέδιο της για το διορισμό του Σοσιαλιστή Φρανς Τίμερμανς στο τιμόνι της Κομισιόν ήταν η ανταρσία εντός του ΕΛΚ και η σφοδρή αντίδραση μικρών χωρών της ανατολικής Ευρώπης.
Επιστρέφοντας από τη σύνοδο της G-20 στην Οσάκα της Ιαπωνίας η Μέρκελ ήταν πεπεισμένη ότι ο 58χρονος Ολλανδός θα γινόταν έστω και δύσκολα αποδεκτός από τους υπόλοιπους ηγέτες στις Βρυξέλλες ως διάδοχος του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Ως βετεράνος μαραθώνιων συνόδων περίμενε, βέβαια, ότι η νύκτα θα ήταν μακρά, αλλά όταν ξημέρωσε, δεν είχε ακόμη επιτευχθεί συμφωνία και λίγο μετά το μεσημέρι -και μετά από σχεδόν 19 ώρες διαπραγματεύσεων- αποφασίστηκε να ξανασυναντηθούν οι ηγέτες σήμερα σε μια νέα προσπάθεια άρσης του αδιεξόδου.
Αντάρτικο από δύο μέτωπα κατά της Μέρκελ
Η Μέρκελ φάνηκε ότι δεν είχε υπολογίσει σωστά την αντίδραση που θα συναντούσε σε δύο μέτωπα, πρώτον από την κεντροδεξιά πολιτική της οικογένεια που ένιωσε προδομένη που η καγκελάριος δέχθηκε να παραχωρήσει το κορυφαίο πόστο του προέδρου της Κομισιόν και δεύτερον από μικρότερες χώρες που αποφάσισαν να δείξουν τα δόντια τους απορρίπτοντας αυτό που θεώρησαν ότι μαγειρεύτηκε παρασκηνιακά στην Οσάκα. Έτσι, λοιπόν, η Γερμανίδα καγκελάριος, που υπολόγιζε στο ειδικό της βάρος στο ΕΛΚ, βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα αντάρτικο από τους συναδέλφους της στην παράταξη και με μια κλίκα χωρών της ανατολικής Ευρώπης που συμμάχησαν με την Ιταλία. Όπως αποδείχθηκε η προετοιμασία για την αποδοχή της υποψηφιότητας Τίμερμανς ήταν ελλιπέστατη, αφού δεν είχαν δοθεί οι κατάλληλες διαβεβαιώσεις, ούτε είχαν προηγηθεί κάποιες συμφωνίες που θα άνοιγαν τον δρόμο. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Tζουζέπε Κόντε ήταν ξεκάθαρος ότι δεν μπορούσε να αποδεχθεί ένα πακέτο υποψηφιοτήτων που συμφωνήθηκε μακριά από τις Βρυξέλλες χωρίς να προηγηθεί διαβούλευση με όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Η Μέρκελ βγήκε «λαβωμένη»
Και μολονότι δεν ήταν η Μέρκελ που είχε εκπονήσει το σχέδιο και το αποδέχθηκε μόνον στο πνεύμα του συμβιβασμού, η σφοδρή αντίδραση που συνάντησε κατάφερε σημαντικό πλήγμα στο κύρος της έστω κι αν επιτευχθεί τελικά συμφωνία, σχολιάζουν διεθνή ΜΜΕ. Χαρακτηριστικό είναι ότι ούτε ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν έσπευσε να τη συνδράμει -άλλη μια ένδειξη των τριβών στις σχέσεις τους. «Θα πρέπει να αντλήσουμε συμπεράσματα από αυτή την αποτυχία μακροπρόθεσμα», είπε ο Μακρόν σε δηλώσεις του μετά τη διακοπή της συνεδρίασης. «Η αξιοπιστία μας έχει κηλιδωθεί βαθιά με αυτές τις υπερβολικές μακρές συναντήσεις που δεν οδηγούν σε τίποτα, δίνουμε μια εικόνα της Ευρώπης που δεν είναι σοβαρή» τόνισε οργισμένος.
Η απόφαση για το ποιος θα αναλάβει τα ηνία της Κομισιόν είναι ένα σημαντικό κομμάτι του παζλ που περιλαμβάνει και τα άλλα κορυφαία πόστα, μια διαδικασία που σκοντάφτει σε αντικρουόμενα κρατικά συμφέροντα καθώς η ΕΕ προσπαθεί να λάβει υπόψη στη νομή της εξουσίας τους πολιτικούς συσχετισμούς, το φύλο των υποψηφίων και την γεωγραφία.
Η κλεψύδρα αδειάζει γρήγορα...
Οι ηγέτες αντιλαμβάνονται ότι η κλεψύδρα αδειάζει με ανησυχητικά γοργούς ρυθμούς. Το μέτωπο των χωρών της ανατολικής Ευρώπης απορρίπτει εν τω συνόλω του το πακέτο της Μέρκελ κι όχι μόνον τον διορισμό του Τίμερμανς στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στα υπέρ του Ολλανδού πολιτικού και διπλωμάτη μετρούν ανάμεσα σε άλλα το ότι μιλά άπταιστα αρκετές γλώσσες -π.χ. Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά- και ότι έχοντας εργαστεί ως αντιπρόεδρος της Κομισιόν στις Βρυξέλλες μόλις από το 2014 δεν θεωρείται μέλος του ευρωπαϊκού κατεστημένου. Αλλά οι χώρες του Βίζεγκραντ αντιδρούν, αφού ήταν εκείνος που κίνησε τις διαδικασίες επί παραβάσει των κανόνων για το Κράτος Δικαίου σε βάρος της Βουδαπέστης και της Βαρσοβίας.
Λόγω της αντίθεσής τους και της πιθανότητας να συγκροτήσουν ικανή πλειοψηφία για να μπλοκάρει τη συμφωνία ο Ντόναλντ Τουσκ δεν θέλησε να τεθεί σε ψηφοφορία το πακέτο όχι μόνον για να μη γίνει εμφανέστερο το ρήγμα, αλλά και επειδή υπήρχε κίνδυνος να απορριφθεί. Από την άλλη πλευρά οι κεντροδεξιοί ηγέτες που αποδέχθηκαν απρόθυμα τη λεγόμενη «συμφωνία της Οσάκα» που προωθεί η Μέρκελ δεν είναι ικανοποιημένοι με την προεδρία του Ευρωκοινοβουλίου και τη θέση του Ύπατου Εκπροσώπου για την Εξωτερική Πολιτική της ΕΕ και ζητούν την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ως αντάλλαγμα για την υποχώρηση τους από τη διεκδίκηση των ηνίων της Κομισιόν.
Οι διαβουλεύσεις ως τώρα δεν έφεραν αποτέλεσμα. Αλλά η Μέρκελ δεν χάνει τις ελπίδες της. Όπως είπε χθες, «μετά από λίγο ύπνο» οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα μπορέσουν να δουν με φρέσκια ματιά το θέμα. «Η πολιτική είναι η προσπάθεια υλοποίησης του αδύνατου», είπε στους δημοσιογράφους, «κι αυτό χρειάζεται μερικές φορές κάποιο χρόνο»...