Στην ανάγκη σημαντικής αύξησης των αμυντικών δαπανών και στην προώθηση της ευρωπαϊκής αμυντικής κυριαρχίας συμφώνησαν χθες οι 27 ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ.
Ένα κείμενο των 26 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ουκρανία διατυπώθηκε μετά το τέλος της Συνόδου Κορυφής, καθώς ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν δεν το ενέκρινε.
Έντονες ήταν οι διαβουλεύσεις, με τους ηγέτες που συμμετείχαν στη Σύνοδο Κορυφής να καταλήγουν σε ένα κείμενο συμπερασμάτων, στο οποίο συμφώνησε ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο, καθώς το Συμβούλιο υιοθέτησε μια παράγραφο που γίνεται αναφορά στην εντατικοποίηση των προσπαθειών Σλοβακίας και Ουκρανίας στην εξεύρεση λύσης στο ζήτημα της διαμετακόμισης φυσικού αερίου.
Οι ηγέτες των 26 κρατών-μελών της ΕΕ, μετά την ανταλλαγή απόψεων με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, συζήτησαν τις τελευταίες εξελίξεις για την Ουκρανία και κατέληξαν σε ένα κείμενο συμπερασμάτων που «υποστηρίχθηκε σθεναρά από 26 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων». Στο κείμενο τονίζεται ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανέλθει στο θέμα αυτό κατά την επόμενη σύνοδό του.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στα συμπεράσματά του επαναλαμβάνει τη θέση που έχουν διατυπώσει όλο το προηγούμενο διάστημα οι εκπρόσωποι των θεσμών της ΕΕ, αλλά και οι ηγέτες της ΕΕ, λέγοντας ότι δεν μπορεί να υπάρξουν διαπραγματεύσεις χωρίς την Ουκρανία, αλλά και την Ευρώπη.
Συγκεκριμένα, το κείμενο αναφέρει ότι «ενόψει της νέας δυναμικής των διαπραγματεύσεων που θα πρέπει να οδηγήσουν σε μια τέτοια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία των ακόλουθων αρχών: α) δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία, β) δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις που επηρεάζουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς τη συμμετοχή της Ευρώπης. Η ασφάλεια της Ουκρανίας, της Ευρώπης, η διατλαντική και η παγκόσμια ασφάλεια είναι αλληλένδετες, γ) οποιαδήποτε εκεχειρία ή κατάπαυση του πυρός μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο ως μέρος της διαδικασίας που οδηγεί σε μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία, δ) οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρές και αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία που θα συμβάλλουν στην αποτροπή μελλοντικής ρωσικής επιθετικότητας, και ε) η ειρήνη πρέπει να σέβεται την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανία».
Το παρασκήνιο με την Ουγγαρία -Είναι απομονωμένη, είπε ο Κόστα
«Η Ουγγαρία είναι απομονωμένη», δήλωσε ο Αντόνιο Κόστα στο τέλος μιας ειδικής συνόδου κορυφής της ΕΕ, κατά την οποία ο Βίκτορ Όρμπαν μπλόκαρε την έγκριση κοινών συμπερασμάτων για την υποστήριξη της Ουκρανίας, αναγκάζοντας τους ηγέτες να προχωρήσουν με ένα συνημμένο «απόσπασμα» που εγκρίθηκε από 26.
Το τελικό κείμενο κάνει λόγο για «ειρήνη μέσω της ισχύος», στρατιωτική βοήθεια και εγγυήσεις ασφαλείας για το Κίεβο, στα οποία ο Όρμπαν έχει αντιταχθεί.
Πριν από τη σύνοδο κορυφής, ο Ούγγρος πρωθυπουργός δήλωσε δημοσίως την πρόθεσή του να ασκήσει βέτο στην προτεινόμενη διατύπωση, υποστηρίζοντας ότι αντιβαίνει στην πρωτοβουλία του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τη σύναψη συμφωνιών, με την οποία ο Όρμπαν έχει ευθυγραμμιστεί σταθερά.
Με τον Όρμπαν απρόθυμο να υποχωρήσει, οι ηγέτες στην αίθουσα επέλεξαν σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή για την Ουκρανία να προχωρήσουν με ένα πιο φιλόδοξο κείμενο, αν και υπογεγραμμένο μόνο από 26, αντί για μια έντονα αποδυναμωμένη εκδοχή που η Βουδαπέστη θα μπορούσε να ανεχθεί.
«Η Ουγγαρία έχει μια διαφορετική στρατηγική προσέγγιση για την Ουκρανία», δήλωσε ο Αντόνιο Κόστα στο τέλος της συνάντησης.
«Αυτό σημαίνει ότι η Ουγγαρία είναι απομονωμένη μεταξύ των 27. Σεβόμαστε τη θέση της Ουγγαρίας, αλλά είναι μία από τις 27. Και οι 26 είναι περισσότεροι από έναν».
Παρά την έλλειψη ομοφωνίας, ο Κόστα δήλωσε «πολύ χαρούμενος» με το αποτέλεσμα και υποσχέθηκε ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να στέκεται «πλάι-πλάι» με την Ουκρανία.
Φεύγοντας από τη συνάντηση, ο Όρμπαν απάντησε στις επικρίσεις.
«Η απομόνωση αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει απομονωθεί από τις ΗΠΑ, έχει απομονωθεί από την Κίνα λόγω του εμπορικού πολέμου και έχει απομονωθεί από τη Ρωσία λόγω της πολιτικής κυρώσεων», δήλωσε ο Ούγγρος πρωθυπουργός στους δημοσιογράφους.
«Έτσι, αν κάποιος είναι απομονωμένος εδώ, είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ουγγαρία έχει καλές σχέσεις και με τις τρεις κατευθύνσεις, οπότε δεν είμαστε καθόλου απομονωμένοι».
Ο Όρμπαν δήλωσε ότι η ενίσχυση της στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας προς την Ουκρανία ήταν «απλώς υπερβολική» για την ΕΕ, διότι, όπως προειδοποίησε, οι ΗΠΑ «δεν θα είναι μέρος αυτού στο μέλλοντος».
Ερωτηθείς σχετικά με την προσωπική του σχέση με τον Ζελένσκι, η οποία χαρακτηρίζεται από εντάσεις και δημόσιες διαμάχες, ο Όρμπαν είπε: «Είναι ο πρόεδρος της Ουκρανίας και σέβομαι όλους τους ηγέτες κυρίαρχων χωρών, οπότε τον σέβομαι».
Ερωτηθείς αν ο Zελένσκι ήταν το «σωστό πρόσωπο» για να διεξάγει διαπραγματεύσεις, ο Όρμπαν απάντησε απλά: «Ξέρετε, είναι ο ηγέτης της Ουκρανίας».
Οικονομική και στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία, κυρώσεις στη Ρωσία
Οι ηγέτες των 26 κρατών-μελών της ΕΕ συμφώνησαν στην αύξηση της πίεσης προς τη Ρωσία, μέσω περαιτέρω κυρώσεων και αποφάσισαν την τακτική και προβλέψιμη οικονομική στήριξη της Ουκρανίας.
«Η επίτευξη της "ειρήνης μέσω της ισχύος" απαιτεί η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, με τις δικές της ισχυρές στρατιωτικές και αμυντικές ικανότητες ως ουσιαστικό συστατικό στοιχείο. Αυτό ισχύει πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου. Για τον σκοπό αυτόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει προσηλωμένη, σε συντονισμό με ομοϊδεάτες εταίρους και συμμάχους, στην παροχή ενισχυμένης πολιτικής, χρηματοδοτικής, οικονομικής, ανθρωπιστικής, στρατιωτικής και διπλωματικής στήριξης στην Ουκρανία και τον λαό της και στην αύξηση της πίεσης προς τη Ρωσία, μεταξύ άλλων μέσω περαιτέρω κυρώσεων και με την ενίσχυση της επιβολής των υφιστάμενων μέτρων, προκειμένου να αποδυναμωθεί η ικανότητά της να συνεχίσει να διεξάγει τον επιθετικό της πόλεμο», αναφέρει το κείμενο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει την τακτική και προβλέψιμη οικονομική στήριξη της Ουκρανίας. Το 2025, θα παράσχει στην Ουκρανία 30,6 δισεκατομμύρια ευρώ, με τις εκταμιεύσεις από τη διευκόλυνση για την Ουκρανία να αναμένεται να φθάσουν τα 12,5 δισεκατομμύρια ευρώ και 18,1 δισεκατομμύρια ευρώ, που θα προκύψουν από έκτακτα κέρδη που απορρέουν από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Για την παροχή στρατιωτικής στήριξης στην Ουκρανία, το Συμβούλιο χαιρέτισε «την ετοιμότητα των κρατών-μελών να εντείνουν επειγόντως τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των πιεστικών στρατιωτικών και αμυντικών αναγκών της Ουκρανίας, ιδίως την παράδοση συστημάτων αεράμυνας, πυρομαχικών και πυραύλων, την παροχή της απαραίτητης εκπαίδευσης και εξοπλισμού για τις ουκρανικές ταξιαρχίες, καθώς και άλλων αναγκών που μπορεί να έχει η Ουκρανία. Επισημαίνει εν προκειμένω τον σημαντικό ρόλο της αποστολής στρατιωτικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς υποστήριξη της Ουκρανίας».
Παράλληλα, ζητάει να προχωρήσουν με ταχείς ρυθμούς οι πρωτοβουλίες αυτές και καλεί την ύπατη εκπρόσωπο της ΕΕ, «για τον συντονισμό της αυξημένης στρατιωτικής στήριξης της ΕΕ προς την Ουκρανία».
Εγγυήσεις ασφάλειας στην Ουκρανία
Οι 27 ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι η αμυντική ικανότητα της Ουκρανίας, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των μελλοντικών εγγυήσεων ασφαλείας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη «δεσμεύονται να συμβάλουν στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και να εντείνουν τις εργασίες για την περαιτέρω στήριξη και ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας της Ουκρανίας και την εμβάθυνση της συνεργασίας της με την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία». Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη είναι έτοιμα να συμβάλουν περαιτέρω στις εγγυήσεις ασφάλειας «με βάση τις αντίστοιχες αρμοδιότητες και ικανότητές τους, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, μεταξύ άλλων με τη διερεύνηση της πιθανής χρήσης μέσων κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. Οι εγγυήσεις ασφαλείας θα πρέπει να αναληφθούν από κοινού με την Ουκρανία, καθώς και με ομοϊδεάτες εταίρους από το ΝΑΤΟ».
Στο ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας και της στρατιωτικής στήριξης της Ουκρανίας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τονίζει ότι «θα παρασχεθούν με πλήρη σεβασμό της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών και λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών μελών», ενώ υπογραμμίζει «το εγγενές δικαίωμα της Ουκρανίας να επιλέξει το πεπρωμένο της, βάσει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του Διεθνούς Δικαίου».
Κάμφθηκε η αντίσταση της Σλοβακίας
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εντείνει τη στήριξη των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών της Ουκρανίας στην πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ», αναφέρει το κείμενο, ενώ στα συμπεράσματα προστέθηκε και η παράγραφος που έκαμψε την αντίσταση της Σλοβακίας, αναφορικά με τη συμφωνία της για το κείμενο των συμπερασμάτων, καθώς οι διαβουλεύσεις για εξεύρεση λύσης στο ζήτημα του φυσικού αερίου, ανάμεσα στις δυο χώρες, Ουκρανία και Σλοβακία προχώρησαν με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να καλεί «την Επιτροπή, τη Σλοβακία και την Ουκρανία να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την εξεύρεση λειτουργικών λύσεων στο ζήτημα της διαμετακόμισης φυσικού αερίου, λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες που εξέφρασε η Σλοβακία».
Φον ντερ Λάιεν: «Όλοι θέλουμε δίκαιη και διαρκή ειρήνη μέσω της ισχύος στην Ουκρανία»
«Όλοι θέλουμε μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη μέσω της ισχύος κι αυτό είναι προς το συμφέρον και του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ», είπε αναφερόμενη στον πόλεμο στην Ουκρανία η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Αν ο πρόεδρος Τραμπ θέλει να το πετύχει αυτό, είναι δυνατό μόνο με την υποστήριξη της ΕΕ και των κρατών-μελών της», συνέχισε η πρόεδρος της Κομισιόν κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου μετά την ολοκλήρωση της έκτακτης Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες. Επιχειρηματολόγησε ότι η ΕΕ είναι αυτή που εξασφάλισε την οικονομική επιβίωση της Ουκρανίας για το 2025, η ΕΕ είναι αυτή που τώρα επενδύει κεφάλαια στην ουκρανική αμυντική βιομηχανία και παρέχει τις στρατιωτικές δυνατότητες που χρειάζεται η Ουκρανία, καθώς και αυτή που φροντίζει να επιβιώσει το ενεργειακό σύστημα της χώρας τον χειμώνα. «Είναι πολλά τα παραδείγματα που δείχνουν πόσο σημαντικό είναι η Ευρώπη να φτάσει σε μια θετική κατάληξη, που σημαίνει ειρήνη μέσω της ισχύος που είναι προς το συμφέρον όλων», συμπλήρωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μετά τη Σύνοδο Κορυφής.
Κόστα: «Η ασφάλεια της Ουκρανίας βρίσκεται στον πυρήνα της ασφάλειας της Ευρώπης»
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, είπε ότι «η ασφάλεια της Ουκρανίας βρίσκεται στον πυρήνα της ασφάλειας της Ευρώπης» και «οι προσπάθειές μας να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή άμυνα θα ωφελήσουν επίσης την Ουκρανία».
«Είμαστε με την Ουκρανία από την πρώτη μέρα. Έχουμε ήδη προσφέρει περισσότερα από 135 δισ. ευρώ από το 2022», συνέχισε ο Αντόνιο Κόστα, επιμένοντας ότι η υποστήριξη της ΕΕ είναι «ακλόνητη», είτε ο πόλεμος συνεχιστεί, είτε σε οποιεσδήποτε μελλοντικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, είτε για την ανοικοδόμηση, είτε για την ενταξιακή προοπτική της στην ΕΕ.
Ο Αντόνιο Κόστα επισήμανε πως τα κράτη-μέλη μπορούν άμεσα να αυξήσουν την υποστήριξή τους στην Ουκρανία χάρη στο αυξημένο δημοσιονομικό περιθώριο και πρόσθεσε ότι «αρκετά κράτη-μέλη έχουν ήδη ανακοινώσει δεσμεύσεις έως και 15 δισ. ευρώ». Σημείωσε, επίσης, ότι ανατέθηκε στο Συμβούλιο να εργαστεί επειγόντως για περαιτέρω πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των πιεστικών στρατιωτικών και αμυντικών αναγκών της Ουκρανίας, ενώ ταυτόχρονα «προετοιμαζόμαστε να υποστηρίξουμε την Ουκρανία όταν αποφασίσει να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις, για να τη βοηθήσουμε να επιτύχει θετικό αποτέλεσμα, δηλαδή δίκαιη και διαρκή ειρήνη».
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Κόστα, επέμεινε πως «αυτό είναι σημείο καμπής για την Ευρώπη. Και σήμερα, δείξαμε ότι η ΕΕ ανταποκρίνεται στην πρόκληση, οικοδομώντας την Ευρώπη της Άμυνας και στέκοντας στο πλευρό της Ουκρανίας. Αυτό που όλοι θέλουμε, αυτό που όλοι μας αξίζουμε, αυτό για το οποίο όλοι εργαζόμαστε είναι η ειρήνη και η ασφάλεια».
Παρέμβαση Μητσοτάκη: «Η ασφάλεια δεν μπορεί να περιορίζεται στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης»
Η Σύνοδος ενέκρινε την πρόταση της Ελλάδας, της Κύπρου, της Ισπανίας και της Ιταλίας για την ανάγκη συνολικής εξέτασης της ασφάλειας της Ευρώπης.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη χθεσινή παρέμβασή του στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υπογράμμισε ότι η έννοια της ασφάλειας δεν μπορεί να περιορίζεται στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης, καθώς υπάρχουν, όπως είπε, απειλές ασφάλειας και στα Δυτικά Βαλκάνια, στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή.
Την εξέλιξη αυτή επιβεβαίωσε και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης:
«Πετύχαμε με παρέμβαση της Κύπρου, της Ελλάδας, της Ιταλίας, αλλά και της Ισπανίας η συμπερίληψη συγκεκριμένης αναφοράς, ότι οι απειλές σε σχέση με την ασφάλεια της Ευρώπης δεν περιορίζονται στη Ρωσική Ομοσπονδία. Οι απειλές σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση εκτείνονται και σε άλλες περιοχές. Και χαίρομαι γιατί υπήρξε από ένα σημαντικό αριθμό κρατών-μελών τοποθέτηση για την ανάγκη να δοθεί ιδιαίτερη σημασία ευρύτερα και στη Μέση Ανατολή, και στις δικές μας παρεμβάσεις με τον Έλληνα πρωθυπουργό στην Ανατολική Μεσόγειο».
Μελόνι: «Επιφυλάξεις για την αποστολή ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία»
Μετά την ολοκλήρωση της συνόδου κορυφής της ΕΕ, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι «έγινε δεκτή η πρόταση της χώρας της, να μην υπολογιστούν οι αμυντικές δαπάνες στον λόγο του δημόσιου ελλείμματος προς το ΑΕΠ».
«Στο δημόσιο χρέος υπάρχει κάποιος κίνδυνος, σκεφτόμαστε να υιοθετήσουμε εργαλεία προς εγγύηση των ιδιωτικών επενδύσεων, με πρότυπο το InvestEU», πρόσθεσε η Ιταλίδα πρωθυπουργός.
Η Μελόνι επανέλαβε πως «σε ό,τι αφορά την αποστολή ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία, διατηρεί πολλές επιφυλάξεις και είναι κάτι το οποίο δεν θεωρεί αποτελεσματικό». «Αποκλείω ότι μπορεί να αποσταλούν Ιταλοί στρατιώτες, καλύτερα να σκεφθούμε μονιμότερες λύσεις. Η διεύρυνση του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ θα ήταν μια μονιμότερη λύση», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Σε σχέση με το πρόγραμμα αμυντικής θωράκισης της Ευρώπης, η Ιταλίδα πρωθυπουργός τόνισε πως «ο εξοπλισμός δεν είναι η κατάλληλη λέξη», διότι «το θέμα της άμυνας αφορά πρώτες ύλες και πολλούς άλλους τομείς». «Δεν στέλνουμε ξεκάθαρα μηνύματα στους πολίτες», ολοκλήρωσε η επικεφαλής της κυβέρνησης της Ρώμης.