Το 2019, η πόλη Καμμαράτα της Σικελίας έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο με την τολμηρή προσφορά της για νέους κατοίκους. Όλοι έχουν ακούσει για τα σπίτια του ενός ευρώ στην Ιταλία. Τι γίνεται όμως με μία πόλη που δίνει δωρεάν σπίτια; Η Καμμαράτα υποσχέθηκε να παραιτηθεί από το τυπικό συμβολικό τέλος για όσους θέλουν να ξεκινήσουν μια νέα ζωή εκεί.
Υπήρχε μόνο ένα πρόβλημα. Υπέβαλαν τόσo πολλοί άνθρωποι αίτηση που οι αρχές της πόλης δεν το πίστευαν. Χωρίς προσωπικό που να ασχολείται με το έργο αυτό, το πρότζεκτ σταμάτησε και στη συνέχεια χτύπησε ο κορωνοϊός. Δεν δόθηκε ούτε ένα σπίτι.
«Χάρη σε όλη τη δημοσιότητα, είχαμε πολλά αιτήματα» λέει ο Τζιουζέπε Μαντζιαπάνε, δήμαρχος της Καμμαράτα, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα στη μέση της πανδημίας τον Οκτώβριο του 2020. «Η Καμμαράτα είναι μια εκπληκτική πόλη – είναι σαν την πανοραμική βεράντα της ενδοχώρας της Σικελίας, γιατί μπορείς να θαυμάσεις όλα τα θαύματα του νησιού – ακόμη και τις εκρήξεις της Αίτνας, πολλά χιλιόμετρα μακριά, από εδώ. Όποιος έρχεται εδώ, ερωτεύεται την πόλη αμέσως. Ωστόσο, δυστυχώς, η πανδημία ξέσπασε την ίδια χρονιά με την έναρξη του έργου, μπλοκάροντας τα πάντα».
Οι νέοι της Καμμαράτα επέστρεψαν στις ρίζες τους
Αλλά καθώς εξελισσόταν η πανδημία, κάτι άλλο άρχισε να συμβαίνει. Η νεότερη γενιά της Καμαράτα άρχισε να επιστρέφει στην πόλη. Σε όλο τον κόσμο το 2020, ο κόσμος επανεκτίμησε τη ζωή του και πολλοί απομακρύνθηκαν από τις πόλεις προς την ύπαιθρο. Στην Ιταλία, αυτό κορυφώθηκε με μία μίνι αντιστροφή της εξόδου από την εξοχή στην πόλη που κυριαρχούσε από την μεταπολεμική περίοδο. Ξαφνικά, με την άφιξη της τηλεργασίας, ήταν δυνατή η δημιουργία ενός σπιτιού στα «borghi» της Ιταλίας – τις μικρές, αγροτικές και συνήθως απρόσιτες πόλεις.
Και στην Καμαράτα – μία από τις πολλές πόλεις της Σικελίας με σταθερή παρακμή – τα πράγματα δεν ήταν διαφορετικά. Οι νέοι που είχαν μετακομίσει αναζητώντας την τύχη τους αλλού, άρχισαν να επιστρέφουν.
Η 28χρονη Ορνέλα Ανκόνα είναι μία από αυτούς. Έφυγε από τη Σικελία πριν από μία δεκαετία για να σπουδάσει και να ταξιδέψει στο εξωτερικό και είχε εγκατασταθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία 5 χρόνια. Αλλά τον Ιανουάριο του 2021, επέστρεψε. «Η πανδημία άλλαξε ριζικά την άποψη που είχαμε για τη ζωή- με έκανε να θέλω να επιστρέψω στη Σικελία για λίγο» λέει στο CNN.
«Επέστρεψα θέλοντας να επανασυνδεθώ με τη γη από την οποία κατάγομαι και με τους ανθρώπους της. Η γαλήνη αυτού του τόπου και η πραγματική αγάπη του κόσμου ήταν η καλύτερη θεραπεία μετά από ένα τόσο περίπλοκο έτος. Η Καμμαράτα αντιπροσωπεύει το σπίτι μου, τις ρίζες μου αλλά και ένα μέρος που δεν έχει αλλάξει από το χρόνο, με παραδόσεις που δεν έχουν αλλάξει ποτέ».
Η Ανκόνα είναι μία από τους 15 millenials της Καμμαράτα που έχουν ιδρύσει έναν νέο πολιτιστικό σύλλογο, το StreetTo. Στόχος του είναι να δώσει νέα πνοή στο ιστορικό κέντρο της πόλης, του οποίου οι απότομοι και στενοί δρόμοι – σε μεγάλο βαθμό απρόσιτοι από αυτοκίνητα – είχαν εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους της, οι οποίοι μετακόμισαν στο πιο σύγχρονο τμήμα της, τις τελευταίες δεκαετίες. Και πώς ελπίζουν να αναζωογονήσουν την παλιά πόλη; Με την επανεκκίνηση του προγράμματος για δωρεάν σπίτια.
Η πόλη χρειάζεται νέο αίμα -Η οργάνωση StreetTo που βοηθά τους ξένους να βρουν αυτό που ψάχνουν
Αυτή τη φορά, το πρόγραμμα λειτουργεί λίγο διαφορετικά από ό,τι σε άλλες πόλεις. Αντί να είναι μια προοπτική του όποιος προλάβει πήρε, οι εθελοντές του StreetTo θα υποβάλουν ερωτήσεις στους επίδοξους αγοραστές σχετικά με το τι ψάχνουν, τα σχέδιά τους για το νέο τους σπίτι αλλά και να τους πουν περισσότερα για την πόλη και τη Σικελία.
Η ιδέα δεν είναι να δημιουργηθεί μια πόλη με εξοχικές κατοικίες που είναι όμορφα φτιαγμένες αλλά σπάνια κατοικημένες, αλλά να οικοδομηθεί μια εντελώς νέα κοινότητα. Οι εθελοντές θα δώσουν συμβουλές στους υποψήφιους αγοραστές για το πώς να ξεκινήσουν την ζωή τους στη Σικελία και θα τους συμβουλεύσουν για το είδος της επιχείρησης που θα μπορούσαν να ανοίξουν εκεί, μέσα από την ιστοσελίδα τους, η οποία ξεκίνησε στις 22 Μαΐου.
«Δεν χρειάζεται να ανησυχείτε πως θα είστε σε μια μικρή πόλη» λέει η Μαρτίνα Τζιρατσέλο, 29χρονη αρχιτέκτονας που επέστρεψε στην Καμμαράτα από το Λονδίνο το 2019, έχοντας αποφασίσει ότι δεν θα μπορούσε πλέον να είναι μακριά από την πατρίδα της, αλλά λαμβάνοντας επίσης υπόψη αυτό το έργο. «Οι αγοραστές πρέπει να καταλάβουν ότι είναι ευπρόσδεκτοι – είμαστε πραγματικά ανοιχτοί σε αυτή την ιδέα γι’ αυτό το κάνουμε» λέει. «Καταλαβαίνουμε ότι είναι μια ευκαιρία για άλλους, όχι μόνο για εμάς. Θα έχουν την ελευθερία να βρεθούν σε ένα μέρους που μπορούν να αποκαλέσουν σπίτι, μπορούν να φτιάξουν μια ζωή εδώ και να γίνουν μέρος μιας κοινωνίας με ενεργούς πολίτες. Αυτό ελπίζουμε. Θέλουν να κάνουμε το ιστορικό κέντρο ζωντανό ξανά χάρη σε αυτούς».
Θα αλλάξει η εισροή ξένων την πολιτιστική κουλτούρα του χωριού;
Κι ενώ μερικοί μπορεί να ανησυχούν ότι η εισροή ξένων μπορεί να αλλάξει τον πολιτισμό μιας τόσο μικρής πόλης, η Τζιρατσέλο λέει ότι στην πραγματικότητα η πολιτιστική ανταλλαγή υπήρξε πάντα ένα κρίσιμο κομμάτι της ιστορίας της Σικελίας.
Η Σικελία είναι εξάλλου ένα νησί μετανάστευσης – με την πάροδο των ετών, αμέτρητοι κάτοικοι του νησιού αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους για αναζήτηση εργασίας και όπως λέει η Τζιρατσέλο, οι ντόπιοι καταλαβαίνουν γιατί μετακομίζουν οι άνθρωποι. «Πολλοί έφυγαν την δεκαετία του ‘60 και του ‘70, πολλοί από αυτούς άφησαν πίσω τους συγγενείς που καταλαβαίνουν γιατί κάποιοι πρέπει να μετακομίσουν».
Πολλοί από αυτούς που ενδιαφέρονται ήδη για την απόκτηση σπιτιού στην πόλη είναι Αργεντινοί, των οποίων οι οικογένειες μετανάστευσαν από τη Σικελία δύο ή τρεις γενιές πίσω, αλλά θέλουν να χτίσουν μια πιο σταθερή ζωή, λέει. Υπάρχουν επίσης αναζητήσεις από το Ιράν – άτομα που θέλουν να αλλάξουν εντελώς τη ζωή τους, προσθέτει. Όλοι έχουν τις δικές τους ιδέες, από μια αργεντίνικη σχολή χορού μέχρι έναν Αμερικανό που θέλει να ανοίξει μια πιτσαρία.
Όμως λέει, αυτό που αρχικά μπορεί να μοιάζει με ριζικές αλλαγές για την πόλη, μπορεί στην πραγματικότητα να μην είναι τόσο ριζοσπαστικό όσο φαίνεται. «Μερικοί άνθρωποι ήθελαν να ανοίξουν ένα vegan εστιατόριο, κάτι που φαίνεται αδύνατο εδώ, καθώς δεν έχουν την έννοια της vegan διατροφής» λέει. «Ωστόσο, έχουμε την έννοια της γης και της παραγωγής πραγμάτων από τη γη. Αν το ονομάσετε vegan φαίνεται περίεργο, αλλά αν το ονομάζετε φαγητό με ντόπια προϊόντα, ξαφνικά ακούγεται υπέροχο».
Επενδύοντας στο μέλλον
Σε αντίθεση με κάποιες άλλες πόλεις, οι οποίες πωλούν σπίτια σε όπιον τα θέλει, η Καμμαράτα επιδιώκει να χτίσει μια πραγματική κοινότητα. «Ο κύριος στόχος μας είναι να δώσουμε την ευκαιρία σε όσους αισθάνονται ότι η Καμμαράτα είναι το ιδανικό μέρος για να ζήσουν και να δοκιμάσουν την αυθεντική ζωή του borgo, αλλά προφανώς υπάρχει χώρος και για άτομα που θέλουν να επενδύσουν σε τουριστικές δραστηριότητες» λέει ο Μαντζιαπάνε. «Θα συγκεντρώσουμε όλα τα αιτήματα. Θα αξιολογηθούν για τη στάση τους σχετικά με το γιατί έρχονται σε εμάς» λέει η Τζιρατσέλο. «Έτσι, για παράδειγμα, κάποιος που θέλει να φτιάξει μια νέα ζωή ή να ξεκινήσει μια επιχείρηση εδώ, είναι περισσότερο ευπρόσδεκτος από κάποιον που θέλει απλά να αγοράσει ένα δεύτερο σπίτι».
Θα κάνουν επίσης περιηγήσεις στα σπίτια σε πιθανούς αγοραστές. Και στη συνέχεια, οι εθελοντές του StreetTo θα υποβάλλουν τις συστάσεις τους στις αρχές της πόλης, οι οποίες θα υποβάλλουν την τελική απόφαση.
Οι τιμές των σπιτιών και το κόστος των ανακαινίσεων
Για όσους είναι αρκετά τυχεροί για να κερδίσουν ένα σπίτι, υπάρχει άλλο ένα μπόνους – αν και το πρότζεκτ είναι η πώληση σπιτιών έναντι ενός ευρώ, θα το πάρουν δωρεάν. Και δεδομένου ότι τα περισσότερα από αυτά τα «δωρεάν» σπίτια θα χρειαστούν εκτεταμένη ανακαίνιση – περίπου 60.000 – 80.000 ευρώ, η Τζιρατσέλο λέει ότι υπάρχουν και σπίτια σε καλύτερη κατάσταση. Αυτά θα πουληθούν σε υψηλότερη τιμή, αν και με χαμηλότερο το κόστος ανακαίνισης. Για παράδειγμα, ένα σπίτι 5.000 ευρώ, θα μπορούσε να ανακαινιστεί με μόλις 20.000 ευρώ.
«Ψάχνω κι εγώ» λέει η Τζιρατσέλο. «Λατρεύω το ιστορικό κέντρο. Και δεν είμαι η μόνη. Θέλουμε να το κάνουμε και πάλι ζωντανό, όπως ήταν κάποτε, με μικρά καταστήματα, μπαρ, που δεν υπάρχουν πια». Μεταξύ αυτών που θέλουν να επιστρέψουν είναι και οικογένειες. «Και πολλά νεαρά ζευγάρια έχουν αρχίσει να ανακαινίζουν τα σπίτια των παππούδων τους».
Το ιστορικό κέντρο δεν έχει εγκαταλειφθεί τελείως, λέει η Τζιρατσέλο. Στην πραγματικότητα, η γιαγιά της ζει ακόμη εκεί. «Όλοι οι άνθρωποι ήθελαν να ζήσουν με έναν πιο μοντέρνο τρόπο, γι’ αυτό και μετακόμισαν. Το Σαν Τζιοβάνι Τζέμινι (μια μοντέρνα πόλη δίπλα στην Καμμαράτα) είναι επίπεδο, πιο εύκολο να μετακινηθείς, με πλατύτερους δρόμους, ενώ η Καμμαράτα έχει όλα τα τυπικά θέματα των ιστορικών κέντρων της Ιταλίας: στενοί δρόμοι, χτισμένο σε λόγο με πολλά σκαλιά.
«Για μερικούς αυτό δεν είναι πρακτικό, αλλά άλλοι έμειναν, όπως η γιαγιά μου. Αλλά συνειδητοποιήσαμε πως οι ξένοι δεν το βλέπουν έτσι. Δεν τους πειράζει να αφήσουν το αυτοκίνητο 100 μέτρα μακριά και να πάνε με τα πόδια. Στην πραγματικότητα, έχουν συνειδητοποιήσει ότι αυτό που για εμάς είναι πρόβλημα, γι’ αυτούς είναι μια ευκαιρία να αφήσουν για λίγο το αυτοκίνητο».
Η επιστροφή στην απλή ζωή
«Οι περισσότεροι από εμάς βρισκόμασταν στο εξωτερικό και ζούσαμε εκτός Σικελίας, κάποιοι στο Ηνωμένο Βασίλειο, κάποιοι στο Μιλάνο και κάποιοι σε όλο τον κόσμο. Πολλοί από εμάς ήμασταν μακριά κατά την διάρκεια του κορωνοϊού» λέει η Τζιρατσέλο, η οποία ζούσε στο Λονδίνο. «Αλλά έχοντας ζήσει αυτή την εμπειρία, μακριά από το σπίτι, η επιθυμία να επιστρέψουμε έγινε πιο ισχυρή από ποτέ. Έτσι αποφασίσαμε να προσπαθήσουμε ξανά να δημιουργήσουμε κάτι στην πόλη».
Η ομάδα του StreetTo αποτελείται από διαφορετικά άτομα. Η Τζιρατσέλο είναι αρχιτέκτονας όπως και ένας ακόμη εθελοντής. Υπάρχουν επίσης σχεδιαστές, φωτογράφοι, στελέχη μάρκετινγκ, μεταφραστές και ξεναγοί – όλοι τους επέστρεψαν στην πατρίδα τους αφού πέρασαν χρόνο στο εξωτερικό. Κάποιοι έφεραν ακόμη και τους ξένους συζύγους τους .
Η πανδημία δεν ώθησε απλά τους εθελοντές να επιστρέψουν στην Καμμαράτα. «Μετά από όσα έχουμε περάσει, όλοι ψάχνουμε να κάνουμε αλλαγές. Ο κόσμος λέει: ‘Κουράστηκα από τη ζωή που έζησα’. Η δουλειά τους καταβρόχθισε, το άγχος είναι πάντα πολύ μεγάλο για την εργασία και τώρα συνειδητοποίησαν ότι πρέπει να κάνουν κάτι άλλο.
«Στο Λονδίνο ήμουν ελεύθερη μόνο τα Σαββατοκύριακα. Εδώ, χθες πήγα στην παραλία. Αν θέλεις να κάνεις κάτι άλλο, όπως το να πας σε μία εκδήλωση, μπορεί να επισκεφθείς το Παλέρμο μέσα σε 1,5 ώρα. Τον ίδιο χρόνο έκανα για να φτάσω από το σπίτι μου στο γραφείο μου στο κεντρικό Λονδίνο. Η απόσταση είναι σχετική».
Μια αναζωογονημένη παλιά πόλη
Με τη βοήθεια των εθελοντών, το κέντρο της Καμμαράτα αρχίζει ήδη να αποκτά περισσότερη ζωή. Το περασμένο καλοκαίρι ξεκίνησαν έναν υπαίθριο κινηματογράφο, προβάλλοντας ταινίες σε έναν τοίχο ενός εγκαταλελειμμένου σπιτιού. Διοργάνωσαν επίσης μια υπαίθρια έκθεση τέχνης, η οποία προσελκύει ντόπιους που δεν είχαν πάει ποτέ στην παλιά πόλη, λέει: «Οι δρόμοι ήταν γεμάτοι από ανθρώπους που ποτέ δεν είχαν περπατήσει σε αυτούς τους δρόμους». Επαναφέροντας τους ντόπιους στο ιστορικό κέντρο, θα αποκτήσουν μια νέα αγάπη για αυτό, ελπίζει.
Μέσω της ιστοσελίδας τους, θα προσφέρουν συμβουλές σχετικά με την αγορά σπιτιού, τη μετακόμιση στην Ιταλία και την έναρξη μιας επιχείρησης. Για παράδειγμα, η Τζιρατσέλο έδωσε συμβουλές την περασμένη εβδομάδα σε έναν Αργεντίνο φυσιοθεραπευτή για το τι θα χρειαζόταν για να ανοίξει το δικό του κέντρο εδώ. «Είναι μια ευκαιρία για εμάς να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο μέλλον για όλους στην πόλη» λέει. «Ήρθα σπίτι γιατί ένιωσα την ανάγκη να δοκιμάσω κάτι άλλο προτού επιστρέψω ξανά. Το να φύγεις είναι εύκολο, το να δοκιμάσεις κάτι και να ελπίζεις πως η ιδέα σου θα πετύχει είναι πολύ πιο δύσκολο. Όλοι προσπαθούμε να εκμεταλλευτούμε την κατάσταση που έχει δημιουργήσει ο κορωνοϊός, η οποία επέτρεψε σε όλους μας να καταλάβουν τις αξίες που έχουν πραγματική σημασία».
Φωτογραφίες: StreetTo