Το σπίτι των μουσών, τα χαλάσματα ενός κτιρίου από την ρωμαϊκή και ύστερη ελληνιστική περίοδο στην αρχαία πόλη Ζεύγμα, που βρίσκεται στη σημερινή Τουρκία, ανοίγει τις πόρτες του και υποδέχεται τους πρώτους επισκέπτες στα τέλη του 2020.
Το σπίτι πήρε το όνομα «σπίτι των μουσών» χάρη στο εντυπωσιακό ψηφιδωτό – ένα από τα τρία – που ανακαλύφτηκαν εκεί και στο οποίο απεικονίζονται οι μούσες, τα ονόματα των οποίων αναγράφονται με ελληνικά γράμματα. Το σπίτι και τα ψηφιδωτά χρονολογούνται από το 200 π.Χ. στην Ζεύγμα ένα από τα σημαντικότερα κέντρα στην ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία που βρίσκεται στη σημερινή νοτιοανατολική Τουρκία κοντά στα σύνορα με τη Συρία.
Στο εντυπωσιακό μωσαϊκό εμφανίζονται και οι 9 μούσες, με την Καλλιόπη στο κέντρο, οι κόρες του Δία που ενέπνεαν την δημιουργικότητα, την έμπνευση και την προκοπή. Το 2018, 12 ακόμη ψηφιδωτά από την πόλη Ζεύγμα, τα οποία είχαν κλαπεί από την περιοχή επαναπατρίστηκαν στην Τουρκία από τις ΗΠΑ.
Η βυθισμένη πόλη στα νερά του Ευφράτη
Σύμφωνα με πληροφορίες, ως το 2000, η αρχαία πόλη βρισκόταν κατά το 80% βυθισμένη κάτω από την επιφάνεια του νερού, στην λεκάνη απορροής του Ευφράτη ποταμού, ώσπου ένα πρόγραμμα ανασκαφών έφερε στην επιφάνεια αμύθητους ιστορικούς θησαυρούς.
Ο καθηγητής του τμήματος Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Αγκυρας, Κουταλμίς Γκερκέι που ηγείται των ανασκαφών στην περιοχή μίλησε στο πρακτορείο Αναντολού για όσα θα έχουν την τύχη να δουν οι πρώτοι επισκέπτες στο σπίτι των μουσών.
«Οι επισκέπτες θα μπορέσουν να δουν ένα πολύ καλά διατηρημένο ρωμαίικο σπίτι» λέει και προσθέτει πως το οίκημα περιλαμβάνει διακοσμητικά τοίχων με αναπαραστάσεις και γεωμετρικά σχέδια που αντικατοπτρίζουν τα χαρακτηριστικά εκείνης της περιόδου.
Η ιστορία της πόλης Ζεύγμα από την ελληνιστική περίοδο στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Η πόλη ζεύγμα, από την ελληνική λέξη ζεύξη, ιδρύθηκε το 300 π.Χ. από τον Σέλευκο Α’ τον Νικάτορα στη δυτική όχθη του Ευφράτη. Στην ακμή της έφτανε τους 25.000 κατοίκους, ενώ άλλοι αρχαιολόγοι υπολογίζουν πως έφτασε σε πληθυσμό τους 80.000 κατοίκους. Το όνομά της το οφείλει στη γέφυρα με λέμβους που κατασκευάστηκε στην πόλη από τον Σέλευκο, ώσπου ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τραϊανός έκτισε νέα, λίθινη στον Ευφράτη ποταμό.
Τον 1ο π.Χ. αιώνα το Ζεύγμα έγινε τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και ο Ευφράτης με το Ζεύγμα έγιναν σύνορο της αυτοκρατορίας. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη ενώ έγινε και έδρα της 5ης Σκυθικής λεγεώνας που παρέμεινε εκεί μέχρι το 252 μ.Χ., όταν ο ρωμαϊκός στρατός ηττήθηκε από τον Σαπώρ Α', στη Βαρβαλισσό.
Το Ζεύγμα πέρασε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και διατηρήθηκε στην επικράτειά της έως το 637 μ.Χ. όταν καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Άραβες. Μετά η πόλη σταδιακά εγκαταλείφθηκε.