Οι χώρες θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα περισσότερα από 700 δισεκατομμύρια ευρώ που είναι διαθέσιμα στο πλαίσιο των σχεδίων ανάκαμψης της ΕΕ για να προσαρμοστούν στις νέες κοινωνικές και οικονομικές πραγματικότητες, λένε οι ευρωβουλευτές.
Η Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ δημιουργήθηκε στο αποκορύφωμα της κρίσης του Covid-19 για να βοηθήσει τις χώρες της ΕΕ να υποστηρίξουν τις επιχειρήσεις και τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Ενώ η οικονομία της ΕΕ ανέκαμψε το 2021 μετά από μια απότομη πτώση το 2020, νέες οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις αναδύονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την αύξηση των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων.
723,8 δισεκ. το Ταμείο
Περισσότερο από ένα βραχυπρόθεσμο εργαλείο βοήθειας, ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας των 723,8 δισεκατομμυρίων ευρώ είναι ένα σχέδιο προσανατολισμένο στο μέλλον που χρηματοδοτεί μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που προτείνονται από χώρες της ΕΕ σε τομείς όπως η πράσινη μετάβαση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η υγεία, η κοινωνική και η οικονομική ανθεκτικότητα και υποστήριξη στους νέους.
Σε έκθεση για την εφαρμογή του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μέχρι στιγμής, που εκπονήθηκε από τις οικονομικές επιτροπές και τις επιτροπές προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι ευρωβουλευτές τονίζουν ότι τα χρήματα πρέπει να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά για να διασφαλιστούν μακροπρόθεσμα οφέλη για την οικονομία και την κοινωνία της ΕΕ. Τονίζουν την ανάγκη να αυξηθεί η στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, να μειωθεί η εξάρτηση από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα και να διαφοροποιηθούν οι πηγές ενέργειας.
Πρόοδος με την εφαρμογή των σχεδίων ανάκαμψης
Εκτός από μια δόση προχρηματοδότησης έως και 13% των διατιθέμενων κονδυλίων, οι χώρες της ΕΕ λαμβάνουν το υπόλοιπο των πληρωμών τους στο πλαίσιο μηχανισμού μετά την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων και ορόσημων.
Μέχρι στιγμής, οι περισσότερες χώρες έχουν λάβει την προχρηματοδότηση τους, ενώ οκτώ χώρες έχουν υποβάλει αιτήματα για πρώτη πληρωμή και η Ισπανία έχει υποβάλει αίτημα για δεύτερη πληρωμή.
Τρεις χώρες δεν εγκρίθηκαν τα εθνικά τους σχέδια: η Ολλανδία δεν υπέβαλε το σχέδιό της, ενώ η έγκριση των σχεδίων από την Πολωνία και την Ουγγαρία αναβλήθηκε λόγω ανησυχιών για το κράτος δικαίου και κινδύνους που σχετίζονται με απάτη, σύγκρουση συμφερόντων και διαφθορά.
Η περίπτωση της Πολωνίας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε τη θετική της αξιολόγηση για το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης της Πολωνίας την 1η Ιουνίου, το οποίο πρέπει να εγκριθεί από το Συμβούλιο. Το Ευρωκοινοβούλιο επέκρινε την απόφαση της Επιτροπής σε ψήφισμα που εγκρίθηκε στις 9 Ιουνίου, λέγοντας ότι η πλήρης συμμόρφωση με τις αξίες της ΕΕ αποτελεί προϋπόθεση για οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ πρόκειται να λάβει τα κεφάλαια ανάκαμψης. Οι ευρωβουλευτές κάλεσαν επίσης το Συμβούλιο να μην δώσει την έγκρισή του έως ότου η Πολωνία εκπληρώσει όλες τις προϋποθέσεις.
Με τη μορφή επιχορήγησης ή δανείου
Η χρηματοδότηση ανάκαμψης πηγαίνει στις χώρες της ΕΕ είτε ως επιχορηγήσεις είτε ως δάνεια. Τα κράτη μέλη έχουν κάνει σχέδια για σχεδόν το σύνολο των διαθέσιμων επιχορηγήσεων, αλλά έχουν δηλώσει ότι θα ήθελαν να χρησιμοποιήσουν 166 δισεκατομμύρια ευρώ από τα 385,8 δισεκατομμύρια ευρώ που είναι διαθέσιμα για δάνεια.
Οι ευρωβουλευτές προτρέπουν τις χώρες να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό του συγκεκριμένου Ταμείου, συμπεριλαμβανομένων των δανείων, για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας και τις αναδυόμενες προκλήσεις.
Εποπτεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμμετέχει ενεργά στον έλεγχο της εφαρμογής του Μηχανισμού και της διάθεσης των κονδυλίων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Οι ευρωβουλευτές διεξάγουν συζητήσεις και εγκρίνουν ψηφίσματα για το θέμα, οι προϋπολογισμοί και οι οικονομικές επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν τακτικές συζητήσεις με επιτρόπους της Κομισιόν και υπάρχουν συχνές συναντήσεις σε τεχνικό επίπεδο με αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Οι ευρωβουλευτές θέλουν να διασφαλίσουν ότι τα κονδύλια χρησιμοποιούνται με διαφάνεια και συμμόρφωση με τους κανόνες και ότι υπάρχει αποτελεσματική παρακολούθηση και έλεγχος των κρατών μελών.
Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σημειώνει ότι οι εθνικές δημόσιες διοικήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην απορρόφηση όλης της χρηματοδότησης σε σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς όλες οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις πρέπει να πραγματοποιηθούν έως το 2026. Οι ευρωβουλευτές επιμένουν ότι πρέπει να συμμετέχουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στην υλοποίηση των εθνικών σχεδίων για τη διασφάλιση της επιτυχούς εφαρμογής και της δημοκρατικής λογοδοσίας.
Οι ευρωβουλευτές θα ψηφίσουν επί της έκθεσης που εκθέτει τις απόψεις του Κοινοβουλίου σχετικά με την εφαρμογή του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στις 23 Ιουνίου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να υποβάλει έκθεση για την πρόοδο με τα σχέδια ανάκαμψης στα μέσα Ιουλίου.