«Καζάνι» έτοιμο να σκάσει φέρεται να είναι η κατάσταση μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας, καθώς σημειώνεται ολοένα και αυξανόμενη ένταση στα σύνορα των δύο χωρών.
Ο σερβικός στρατός βρίσκεται στο «υψηλότερο επίπεδο ετοιμότητας μάχης» μετά από εβδομάδες κλιμάκωσης των εντάσεων μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου και ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς δήλωσε ότι «θα λάβει όλα τα μέτρα για την προστασία του λαού και τη διατήρηση της Σερβίας».
Για «τεχνητή» ένταση κάνει λόγο το Κόσοβο
Το σκηνικό περιπλέκεται ακόμη περισσότερο ύστερα από τους ισχυρισμούς του Βελιγραδίου, ότι η Πρίστινα ετοιμάζεται να επιτεθεί σε βόρειες περιοχές του Κοσσυφοπεδίου όπου μένουν σερβικές μειονότητες. Η κυβέρνηση του Κοσόβου άφησε ασχολίαστους τους σερβικούς ισχυρισμούς, αλλά από την πλευρά της κατηγόρησε τον Βούτσιτς ότι προσπαθεί τεχνηέντως να ανεβάσει την ένταση.
Το Κόσοβο, το οποίο έχει μια συντριπτική αλβανική πλειοψηφία, αποσπάστηκε από τη Σερβία μετά από έναν πόλεμο το 1998-99. Η Σερβία δεν αναγνωρίζει το Κοσσυφοπέδιο ως ανεξάρτητο κράτος, ούτε οι Σέρβοι που ζουν εκεί. Το Βελιγράδι κατηγορεί το Κόσοβο ότι σχεδιάζει «τρομοκρατία κατά των Σέρβων» σε περιοχές όπου ζουν περίπου 50.000 Σέρβοι.
Σε αντάλλαγμα, η Πρίστινα λέει ότι το Βελιγράδι βρίσκεται πίσω από «παραστρατιωτικούς σχηματισμούς» που εγκατέστησαν οδοφράγματα στις περιοχές στα βόρεια της χώρας, όπου η πλειοψηφία των Σέρβων κατοικεί. Το μπλοκ των 27 κρατών-μελών της ΕΕ ζητά «μέγιστη αυτοσυγκράτηση και άμεση δράση» από τους ηγέτες της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου ώστε να «συμβάλουν προσωπικά σε μια πολιτική λύση».
Σε πολεμικό συναγερμό ο στρατός της Σερβίας
Το Βελιγράδι έχει αυξήσει την ένοπλη παρουσία του στα σύνορα τις τελευταίες ημέρες μετά από αντικρουόμενες αναφορές σχετικά με ένα περιστατικό πυροβολισμών στο οποίο δεν τραυματίστηκε κανείς. Αναφορές από το Βελιγράδι ισχυρίστηκαν ότι οι Σέρβοι δέχθηκαν επίθεση, αλλά ο ισχυρισμός απορρίφθηκε από τις αρχές του Κοσόβου.
Παρ' όλα αυτά, η Σερβία φάνηκε να χρησιμοποιεί τις αναφορές για να δικαιολογήσει την ενίσχυση της στρατιωτικής της παρουσίας στα σύνορα. Μέχρι στιγμής, οι εχθροπραξίες έχουν περιοριστεί σε σκληρά λόγια, ενώ τη Δευτέρα (26/12), η Σερβία έθεσε τον στρατό της σε πολεμικό συναγερμό. Το Κοσσυφοπέδιο έχει προειδοποιήσει ότι εάν η ειρηνευτική δύναμη KFOR του ΝΑΤΟ δεν απομακρύνει τα οδοφράγματα, τότε θα πάρει την κατάσταση στα χέρια του.
Μονομερής ανεξαρτησία του Κοσόβου
Το ΝΑΤΟ, το οποίο έχει περίπου 3.700 ειρηνευτικούς στρατιώτες στο Κοσσυφοπέδιο, έχει καλέσει όλα τα μέρη να αποφύγουν τις προκλήσεις. Για χρόνια, τα στρατεύματά του KFOR έχουν διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στη διασφάλιση της ειρήνης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει μία αποστολή για την τήρηση του κράτους δικαίου στο Κοσσυφοπέδιο, έχει προειδοποιήσει ότι δεν θα ανεχθεί επιθέσεις εναντίον αστυνομικών της ΕΕ ή εγκληματικές πράξεις.
Πρόκειται για μια ανησυχητικά εύφλεκτη κατάσταση, σύμφωνα με το BBC. Οι εντάσεις μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινα αυξάνονται και μειώνονται από τη μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου από τη Σερβία το 2008.
Οι πινακίδες κυκλοφορίας νέα αφορμή για ένταση
Όμως, τους τελευταίους μήνες αυξήθηκε ξανά η ένταση, με τους Σέρβους να αποσύρουν κάθε συνεργασία με το Κόσοβο. Η αφορμή ήταν, μεταξύ άλλων, η διαμάχη για τις πινακίδες κυκλοφορίας. Η Πρίστινα απαίτησε από τους Σέρβους να παραδώσουν τις πινακίδες κυκλοφορίας των οχημάτων που είχαν εκδοθεί από τη Σερβία και να τις αντικαταστήσουν με πινακίδες «Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου». Και για τις δύο πλευρές, ο συμβολισμός ήταν σημαντικός.
Για την Πρίστινα, επρόκειτο για ένα θέμα επιβεβαίωσης της κυριαρχίας της. Για τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου, οι πινακίδες αντιπροσώπευαν την ταυτότητά τους. Μόνο λίγοι έκαναν την ανταλλαγή πριν από την προθεσμία. Το σχέδιο του Κοσόβου να επιβάλει πρόστιμα στους παραμένοντες, προκάλεσε τον περασμένο μήνα τη μαζική παραίτηση Σέρβων από όλα τα εθνικά όργανα του Κοσσυφοπεδίου. Αυτό περιελάμβανε και την αστυνομία, με περισσότερους από 600 Σέρβους αξιωματικούς να παραδίδουν τα σήματά τους.
Μια συμβιβαστική συμφωνία με τη μεσολάβηση της ΕΕ για τις πινακίδες δεν έπεισε τους Σέρβους να επιστρέψουν. Αντ' αυτού, το Βελιγράδι επιμένει ότι το Κόσοβο, πρέπει να τιμήσει τη δέσμευση που δόθηκε σε μια συμφωνία των Βρυξελλών το 2013 να παραχωρήσει στους Σέρβους περιορισμένη αυτονομία, μέσω μιας ένωσης δήμων με πλειοψηφία Σέρβων.
Η ΕΕ έχει παροτρύνει την Πρίστινα να συστήσει την ένωση. Όμως ο πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου, Αλμπίν Κούρτι, αντιτίθεται σθεναρά στην ιδέα αυτή. Πιστεύει ότι θα οδηγούσε σε ένα μίνι-κράτος εντός του Κοσσυφοπεδίου που θα ελεγχόταν από τη Σερβία.
Νέα οδοφράγματα στο βόρειο Κόσοβο -Εκκλήσεις προς το ΝΑΤΟ
Τα σημεία διέλευσης μεταξύ του βόρειου Κοσόβου και της Σερβίας είναι αποκλεισμένα. Και το πρωί της Τρίτης (27/12), νέα οδοφράγματα στήθηκαν στη Βόρεια Μιτρόβιτσα, τη μεγαλύτερη πόλη του Κοσσυφοπεδίου με σερβική πλειοψηφία. Τα διεθνή στοιχεία αποτελούν επίσης παράγοντα. Το Κοσσυφοπέδιο έχει κατηγορήσει τη Σερβία ότι εκτελεί τις εντολές της Ρωσίας, προκαλώντας προβλήματα στα Δυτικά Βαλκάνια, για να αποσπάσει την προσοχή από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ειδικοί απεσταλμένοι από τις ΗΠΑ και την ΕΕ έχουν αφιερώσει εβδομάδες στη διπλωματία για να επιλύσουν το θέμα μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας. Αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει να φέρουν τα δύο αυτά κράτη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Το Βελιγράδι κάνει έκκληση προς τις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ για να προστατεύσουν τους Σέρβους στο Κόσοβο. Από την άλλη πλευρά η Πρίστινα απαιτεί από το ΝΑΤΟ να διαλύσει τα οδοφράγματα. Η καλή θέληση παραμένει σε ανεπάρκεια σε αυτή την υποβόσκουσα διαμάχη.