Δημοσιογράφος του «Time» έζησε για δύο εβδομάδες στο Κίεβο, στο Προεδρικό Μέγαρο, και περιγράφει συγκλονιστικά τη ζωή του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο εμπόλεμο Κίεβο.
Ο Simon Shuster, όπως εξηγεί στο άρθρο του στο «Time», με τίτλο «Μέσα στον κόσμο του Ζελένσκι», δεν ζήτησε απλά μια συνέντευξη από τον πρόεδρο της Ουκρανίας, από τον πρόεδρο μιας εμπόλεμης χώρας, αλλά ζήτησε να περάσει όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο μαζί του για να καταγράψει την καθημερινότητά του, τη ρουτίνα του, το πώς εργάζεται ενώ ο πόλεμος μαίνεται.
Εζησε λοιπόν δύο εβδομάδες στο προεδρικό μέγαρο στο Κίεβο, στην οδό Μπάνκοβα. «Ο Zελένσκι και το προσωπικό του έκαναν το μέρος να μοιάζει σχεδόν φυσιολογικό. Αστειευόμασταν, πίναμε καφέ, περιμέναμε να αρχίσουν ή να τελειώσουν οι συνεδριάσεις. Μόνον οι στρατιώτες, οι πανταχού παρόντες συνοδοί μας, θύμιζαν τον πόλεμο, καθώς μας οδηγούσαν, φωτίζοντας με φακούς σε σκοτεινούς διαδρόμους και περνώντας από τα δωμάτια όπου κοιμούνταν στο πάτωμα», γράφει.
Ο δημοσιογράφος του περιοδικού «Time» περιγράφει όσα είδε και έζησε τις δύο εβδομάδες, ενώ ο Ζελένσκι μιλά για όλα, για το πώς σε μια νύχτα έγινε πρόεδρος εμπόλεμης χώρας, τους φόβους του, τις αγωνίες του.
«Η εμπειρία έδειξε πόσο έχει αλλάξει ο Ζελένσκι από τότε που πρωτογνωριστήκαμε πριν από τρία χρόνια, στα παρασκήνια της κωμικής του παράστασης στο Κίεβο, όταν ήταν ακόμη ένας ηθοποιός που έθετε υποψηφιότητα για πρόεδρος. Η αίσθηση του χιούμορ του είναι ακόμα ανέπαφη. ''Είναι ένα μέσο επιβίωσης'', λέει».
Οι νύχτες του Ζελένσκι στο Προεδρικό Μέγαρο της Ουκρανίας
Στην αρχή του άρθρου του ο δημοσιογράφος δίνει την εικόνα του Ζελένσκι μέσα στο καταφύγιό του, το προεδρικό μέγαρο της Ουκρανίας.
«Το φως της οθόνης κάνει το πρόσωπό του να μοιάζει με φάντασμα μέσα στο σκοτάδι, τα μάτια του τρέχουν σε μηνύματα που δεν είχε τον χρόνο να διαβάσει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μερικά από τη γυναίκα και τα παιδιά του, πολλά από τους συμβούλους του και λίγα από τα στρατεύματά του που, περικυκλωμένα στα οχυρά τους, του ζητούν ξανά και ξανά περισσότερα όπλα για να αντιμετωπίσουν τη ρωσική πολιορκία. Μέσα στο καταφύγιό του, ο πρόεδρος έχει τη συνήθεια να κοιτάζει επίμονα την ατζέντα του, ακόμα και όταν η μέρα έχει τελειώσει. Φοβάται μήπως ξέχασε κάτι», γράφει.
Στη συνέχεια, περιγράφοντας το πόσο έχει αλλάξει τον Ζελένσκι ο πόλεμος, ο δημοσιογράφος του «Time» κάνει μια τρομερή αποκάλυψη, ότι δηλαδή λίγες ώρες μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής, τον Φεβρουάριο, οι Ρώσοι στρατιώτες εντόπισαν τον Ζελένσκι και την οικογένειά του, έπεσαν πυροβολισμοί στο γραφείο του, ρωσικές ομάδες κρούσης προσγειώθηκαν με αλεξίπτωτα στο Κίεβο για να συλλάβουν ή να σκοτώσουν το ίδιο και την οικογένειά του.
Γράφει ο Simon Shuster στο «Time»:
«Δύο μήνες πολέμου τον έκαναν πιο σκληρό, πιο γρήγορο στο θυμό και πολύ πιο άνετο με τον κίνδυνο. Τα ρωσικά στρατεύματα χρειάστηκαν λίγα λεπτά από την ανακοίνωση της εισβολής για να βρουν εκείνον και την οικογένειά του, και τα πυρά τους έφτασαν να ηχούν ακόμα και μέσα στους τοίχους του γραφείου του. (...)
Μία από τις πιο ζωντανές του αναμνήσεις συνέβη λίγο πριν από την ανατολή του ηλίου, στις 24 Φεβρουαρίου, όταν αυτός και η σύζυγός του Olena Zelenska πήγαν να πουν στα παιδιά τους ότι είχε ξεκινήσει ο βομβαρδισμός του Κιέβου και να τα προετοιμάσουν για να εγκαταλείψουν το σπίτι τους. Ο στρατός ενημέρωσε τον Ζελένσκι ότι ρωσικές ομάδες κρούσης είχαν προσγειωθεί με αλεξίπτωτα στο Κίεβο για να σκοτώσουν ή να συλλάβουν τον ίδιο και την οικογένειά του.
Η κόρη τους είναι 17 και ο γιος τους 9, και οι δύο αρκετά μεγάλοι για να καταλάβουν ότι κινδύνευαν. ''Τους ξυπνήσαμε'', μου είπε ο Ζελένσκι χαμηλώνοντας το βλέμμα. ''Υπήρχε θόρυβος. Γύρω μας ακούγονταν εκρήξεις''. Σύντομα έγινε σαφές ότι το προεδρικό μέγαρο δεν ήταν το ασφαλέστερο μέρος.
''Πριν από εκείνο το βράδυ είχαμε δει τέτοια πράγματα μόνο σε ταινίες'', λέει ο Άντριι Γιέρμακ, σκηνοθέτης και επικεφαλής του προσωπικού τού προέδρου.
Καθώς τα ουκρανικά στρατεύματα πολεμούσαν τους Ρώσους στους δρόμους, η προεδρική φρουρά προσπάθησε να σφραγίσει το συγκρότημα με ό,τι έβρισκε. Μια πύλη στην πίσω είσοδο ήταν φραγμένη με ένα σωρό από αστυνομικά οδοφράγματα και σανίδες από κόντρα πλακέ, που θύμιζαν περισσότερο ανάχωμα από σκουπίδια παρά οχύρωση.
Ο Στέφαντσουκ ήταν από τους πρώτους που είδε τον πρόεδρο στο γραφείο του εκείνη την ημέρα. ''Δεν υπήρχε φόβος στο πρόσωπό του'', μου είπε. ''Είχε μόνο μια απορία στο πρόσωπό του: Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει αυτό;''. Για μήνες ο Ζελένσκι είχε υποβαθμίσει τις προειδοποιήσεις από την Ουάσιγκτον ότι η Ρωσία επρόκειτο να εισβάλει. Τώρα έπρεπε να διαχειριστεί το γεγονός ότι συνέβαινε ένας ολοκληρωτικός πόλεμος.
«Χρειάζομαι πυρομαχικά, όχι μεταφορικό μέσο»
Σύντομα ο πρόεδρος πήρε τον δρόμο προς το κοινοβούλιο και προήδρευσε σε ψηφοφορία για την επιβολή στρατιωτικού νόμου σε ολόκληρη τη χώρα. Ο Ζελένσκι υπέγραψε το διάταγμα το ίδιο απόγευμα.
Μιλώντας σε ένα ασφαλές σταθερό τηλέφωνο με τους Αμερικανούς, απάντησε με μία ατάκα που έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο: ''Χρειάζομαι πυρομαχικά, όχι μεταφορικό μέσο''. ''Σκεφτήκαμε ότι ήταν γενναίο'', λέει Αμερικανός αξιωματούχος που ενημερώθηκε για την κλήση. ''Αλλά πολύ επικίνδυνο''. Οι σωματοφύλακες του Ζελένσκι ένιωσαν το ίδιο. Τον προέτρεψαν να φύγει αμέσως από το συγκρότημα.
(...) ''Το μέρος ήταν ορθάνοιχτο'', λέει ο Αρέστοβιτς. ''Δεν είχαμε καν τσιμεντόλιθους για να κλείσουμε τον δρόμο''. Κάπου έξω από την πρωτεύουσα, ένα ασφαλές καταφύγιο περίμενε τον πρόεδρο, εξοπλισμένο για να αντέξει μια μακρά πολιορκία. Ο Ζελένσκι αρνήθηκε να πάει εκεί.
Αντίθετα, τη δεύτερη νύχτα της εισβολής, ενώ οι ουκρανικές δυνάμεις πολεμούσαν τους Ρώσους σε κοντινούς δρόμους, ο πρόεδρος αποφάσισε να βγει έξω στην αυλή και να κινηματογραφήσει ένα βίντεο με το τηλέφωνό του. ''Είμαστε όλοι εδώ'', είπε ο Ζελένσκι μετά την παρουσίαση των αξιωματούχων που είχε στο πλευρό του... ''Υπερασπίζοντας την ανεξαρτησία μας, τη χώρα μας''. Πλέον, ο Ζελένσκι είχε καταλάβει τον ρόλο του σε αυτόν τον πόλεμο. Τα μάτια του λαού του και μεγάλου μέρους του κόσμου ήταν καρφωμένα πάνω του. ''Καταλαβαίνεις ότι σε παρακολουθούν'', λέει. ''Είσαι σύμβολο. Πρέπει να ενεργήσεις όπως πρέπει να ενεργήσει ο αρχηγός του κράτους''.
Όταν δημοσίευσε το κλιπ 40 δευτερολέπτων στο Instagram στις 25 Φεβρουαρίου, η αίσθηση ενότητας που πρόβαλλε ήταν λίγο παραπλανητική.
Ο Ζελένσκι είχε θορυβηθεί από τον αριθμό των αξιωματούχων, ακόμη και των στρατιωτικών που είχαν τραπεί σε φυγή. Δεν απάντησε με απειλές ή τελεσίγραφα. Αν χρειάζονταν λίγο χρόνο για να εκκενώσουν με τις οικογένειές τους, το επέτρεπε. Στη συνέχεια τους ζήτησε να επιστρέψουν στις θέσεις τους. Οι περισσότεροι το έκαναν. Άλλοι άνθρωποι προσφέρθηκαν εθελοντικά να ζήσουν στις αποθήκες του προεδρικού συγκροτήματος.
«Μετά την Μπούκα θελήσαμε να ακυρώσουμε κάθε ειρηνευτική συνομιλία»
Στις αρχές Απριλίου, η ομάδα άρχισε να αναδύεται πολύ πιο συχνά από το καταφύγιο. Οι ουκρανικές δυνάμεις είχαν απομακρύνει τον εχθρό από τα προάστια του Κιέβου και οι Ρώσοι μετέφεραν τις δυνάμεις τους στη μάχη για την ανατολή. Την 40ή ημέρα της εισβολής, ο Ζελένσκι έκανε άλλο ένα ταξίδι έξω από το συγκρότημα. Πήγε με μια συνοδεία τεθωρακισμένων οχημάτων στην Μπούκα, όπου τα ρωσικά στρατεύματα είχαν σφάξει εκατοντάδες πολίτες. (...)
Πλέον, στο προεδρικό συγκρότημα του Κιέβου ο πόλεμος φαίνεται να έχει απομακρυνθεί σε απόσταση ασφαλείας. Τα μέλη του συμβουλίου δεν κλείνουν πάντοτε τις κουρτίνες στα γραφεία τους, ενώ μπορεί να επιτρέψουν στους εαυτούς τους κάποιο φως, πότε-πότε, τις νύχτες. Προφυλάξεις, όπως φραγμένες πύλες και αλεξίσφαιρα γιλέκα, είχαν φανεί αναγκαίες στην αρχή του πολέμου. Αργότερα, όταν δεν υπήρχε πλέον κίνδυνος Ρώσοι κομάντος να μπουν από τις πόρτες, η ομάδα του Ζελένσκι κατάλαβε ότι τέτοιες άμυνες ήταν τελικά μάταιες. Αντιμετώπιζαν έναν εισβολέα με πυρηνικό οπλοστάσιο.
Δεν υπάρχει τρόπος να σταματήσει ο τύπος των υπερηχητικών πυραύλων που έχει αναπτύξει η Ρωσία εναντίον της Ουκρανίας. Το Kinzhal -το όνομα σημαίνει στιλέτο στα ρωσικά- μπορεί να ταξιδέψει με μεγαλύτερη από πέντε φορές την ταχύτητα του ήχου, ενώ κάνει ζιγκ-ζαγκ για να αποφύγει τους αναχαιτιστές. Μπορεί επίσης να φέρει μία από τις πυρηνικές κεφαλές της Ρωσίας. ''Το χτύπημα έρχεται'', μου είπε ο Μικαΐλο Ποντόλιακ. ''Θα μας χτυπήσουν εδώ, και όλα θα γίνουν ερείπια''. Δεν υπήρχε φόβος στη φωνή του καθώς το έλεγε αυτό. ''Τι μπορούμε να κάνουμε;'', ρώτησε. ''Πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε''.
Ο Zelensky τώρα εργάζεται πιο συχνά στο Situation Room του συγκροτήματος, το οποίο δεν είναι ούτε υπόγειο ούτε οχυρωμένο. Είναι μια αίθουσα συνεδριάσεων χωρίς παράθυρα, με ένα διακοσμητικό: μια τρίαινα, το κρατικό σύμβολο της Ουκρανίας, που λάμπει στον τοίχο πίσω από την καρέκλα του Ζελένσκι.
''Μερικές φορές ο πρόεδρος μπαίνει στον ρόλο και αρχίζει να μιλάει σαν ηθοποιός που υποδύεται τον πρόεδρο'', λέει ο Αρέστοβιτς, ο οποίος ήταν ο ίδιος ηθοποιός θεάτρου στο Κίεβο για πολλά χρόνια. ''Δεν νομίζω ότι αυτό μας βοηθάει''. Μόνο όταν ο Ζελένσκι έχει εξαντληθεί, λέει, η μάσκα βγαίνει. ''Όταν είναι κουρασμένος δεν μπορεί να ενεργήσει. Μπορεί να πει μόνο τη γνώμη του'', μου είπε ο Αρέστοβιτς. ''Όταν είναι ο εαυτός του, κάνει τη μεγαλύτερη εντύπωση ως άνθρωπος με ακεραιότητα και ανθρωπιά''.
Ήμουν τυχερός που γνώρισα τον πρόεδρο προς το τέλος μιας πολύ κουραστικής ημέρας. Σχεδόν δύο μήνες μετά την εισβολή, είχε αλλάξει. Υπήρχαν νέες ρυτίδες στο πρόσωπό του και δεν έψαχνε πλέον στο δωμάτιο για τους συμβούλους του όταν σκεφτόταν να απαντήσει σε μια ερώτηση».