Η απαγόρευση του μεγαλύτερου μέρους του ρωσικού πετρελαίου κλιμακώνει σημαντικά την απάντηση της ΕΕ στην επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας, αλλά το μπλοκ θα πρέπει να είναι έτοιμο για αντίποινα.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε αυτή την εβδομάδα σε μερική απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν και δεν είναι τέλεια, αυτή η συμφωνία κλιμακώνει σημαντικά την απάντηση της ΕΕ στη ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας,σημειώνει σε άρθρο του το ινστιτούτο Bruegel, ένα από τα επιδραστικότερα ιδρύματα στη χάραξη της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Ήταν ένα ευπρόσδεκτο μήνυμα ενότητας ότι το εμπάργκο αποφασίστηκε ομόφωνα μετά από δύσκολες συζητήσεις τονίζει το ινστιτούτο που κατοικοεδρεύει στις Βρυξέλλες. Η προθυμία της Γερμανίας να εγκαταλείψει τις εισαγωγές πετρελαίου από ρωσικούς αγωγούς έδειξε ότι η χώρα είναι σε θέση να υποστηρίξει την Ουκρανία παρά τις πιθανές οικονομικές επιπτώσεις.
Πρόβλημα η καθυστέρηση στο εμπάργκο του ρωσικου πετρελαίου
Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι η καθυστερημένη ενεργοποίηση του εμπάργκο μπορεί να καταστήσει τη Ρωσία ακόμη καλύτερη, χωρίς αυτό, βραχυπρόθεσμα, παίρνοντας έγκαιρα μέτρα. Το εμπάργκο θα επηρεάσει το αργό πετρέλαιο μετά από μόλις 6 μήνες και τα προϊόντα πετρελαίου μετά από 8 μήνες.
Οι εξαιρέσεις για ορισμένες χώρες της ΕΕ ενδέχεται να παραταθούν ακόμη περισσότερο. Ως εκ τούτου, ο κίνδυνος είναι ότι ένα εμπάργκο της ΕΕ θα σφίξει τις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου, ωθώντας τις τιμές υψηλότερα και αυξάνοντας τις ροές εσόδων στη Ρωσία για αρκετούς μήνες.
Η συμφωνία μπορεί επίσης να ενισχύσει το εμπόριο ρωσικού πετρελαίου για το υπόλοιπο του έτους, σε αντίθεση με την τρέχουσα κατάσταση στην οποία η αβεβαιότητα έχει δει το ρωσικό πετρέλαιο να πουλιέται με εκπτώσεις σε σχέση με τις παγκόσμιες τιμές. Ως εκ τούτου, ενώ τα μέτρα θα είναι ένα σημαντικό πλήγμα για τη Ρωσία, αυτό θα αφορά μόνο από το 2023 και μετά.
Τι ισχύει με τις εξαιρέσεις
Το εμπάργκο περιλαμβάνει επίσης εξαιρέσεις. Ενώ σχεδόν όλο το ρωσικό θαλάσσιο πετρέλαιο (αργό πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου) θα καλύπτεται, παρέχονται εξαιρέσεις για τις εισαγωγές από τον χερσαίο αγωγό Druzhba. Στην πράξη, οι δεσμεύσεις της Γερμανίας και της Πολωνίας να τερματίσουν τις εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία ούτως ή άλλως έως το τέλος του 2022 σημαίνουν ότι αυτή η εξαίρεση ισχύει μόνο για το νότιο κλάδο του αγωγού που διέρχεται από την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Τσεχία.
Οι ροές ρωσικού πετρελαίου μέσω της Ουκρανίας από την νότια διαδρομή του αγωγού Druzhba έχουν λάβει απεριόριστη εξαίρεση. Για να αμβλυνθούν οι ανησυχίες για αθέμιτο ανταγωνισμό, το εμπόριο προϊόντων πετρελαίου που διυλίζονται από ρωσικό αργό θα απαγορευθεί (και πάλι, με πιθανές εξαιρέσεις). Εδώ, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τον Μάρτιο, η Ουγγαρία αύξησε μηνιαίως τις εισαγωγές ρωσικού αργού πετρελαίου κατά 35% στο υψηλότερο επίπεδό τους εδώ και τέσσερα χρόνια, εκμεταλλευόμενη προφανώς τις εκπτώσεις των τιμών στο αργό.
«Ματώνει» η ρωσική οικονομία αλλά ίσως όχι αρκετά
Ωστόσο, οι περικοπές στη ζήτηση της ΕΕ θα καθιστούν όλο και πιο δύσκολο για τη Ρωσία να αλλάξει δρομολόγιο και στη συνέχεια μόνο με σημαντική έκπτωση. Τελικά, η Ρωσία μπορεί να χάσει ένα μεγάλο μερίδιο από τα περίπου 10 δισεκατομμύρια ευρώ τον μήνα που η ΕΕ δαπανά επί του παρόντος για ρωσικό πετρέλαιο. Τον Απρίλιο, οι μειωμένες ρωσικές ροές προς την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες αντισταθμίστηκαν εν μέρει από τις αυξημένες ροές προς την Ινδία και την Κίνα, αλλά η ρωσική παραγωγή εξακολουθούσε να μειώνεται περίπου 10% από μήνα σε μήνα.
Η σύμπνοια ΕΕ-Λονδίνου έχει σημασία
Η ΕΕ διαθέτει μοχλούς που μπορούν να εμποδίσουν περαιτέρω την ικανότητα της Ρωσίας να ανακατευθύνει τις ροές πετρελαίου προς τρίτες χώρες. Πάνω από το 90% των πλοίων στον κόσμο είναι ασφαλισμένα μέσω του International Group - μιας ένωσης ασφαλιστών με έδρα το Λονδίνο.
Μετά τη συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, η ΕΕ αποφάσισε επίσης να συμπεριλάβει στο έκτο πακέτο κυρώσεων την απαγόρευση της ασφάλισης πλοίων που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο. Με αυτό το μέτρο, η ναυτιλία ρωσικού πετρελαίου θα γίνει πιο ακριβή καθώς θα πρέπει να βασίζεται σε λιγότερο αποδοτικές ασφαλιστικές αγορές. Ωστόσο, μια εξάμηνη καθυστέρηση δίνει χρόνο στους εναλλακτικούς παρόχους να κάνουν βελτιώσεις.
Μεγάλο μέρος του ρωσικού πετρελαίου μεταφέρεται με πλοία ιδιοκτησίας της ΕΕ. Ενώ η απαγόρευση μεταφοράς πετρελαίου αποφεύχθηκε, η διπλωματική πίεση μαζί με τις ΗΠΑ μπορεί να αποτρέψει τρίτες χώρες από το να ενισχύσουν σημαντικά τις ρωσικές εισαγωγές.
Έτοιμη η ΕΕ για ρωσικά αντίποινα;
Η ΕΕ θα πρέπει τώρα να είναι έτοιμη για αντίποινα από τη Ρωσία. Απαιτείται ισχυρός συντονισμός σε επίπεδο ΕΕ για την προετοιμασία μιας πιθανής διακοπής όλων των ρωσικών προμηθειών φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να ενδυναμώσουν τη νεοσυσταθείσα Ενεργειακή Πλατφόρμα της ΕΕ, ώστε να μπορεί να προμηθεύεται αέριο για αναπλήρωση αποθήκευσης πριν από τον επόμενο χειμώνα και να συντονίζει την επείγουσα αποστολή αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυτό είναι απαραίτητο για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας του ενεργειακού συστήματος και της πολιτικής αλληλεγγύης.
Η βιωσιμότητα χωρίς ρωσικό αέριο εξαρτάται ουσιαστικά από τη συνεργασία μεταξύ των επιμέρους χωρών και το συνεχές ελεύθερο εμπόριο ενέργειας διασυνοριακά, επισημαίνει το Bruegel.