Το Κρεμλίνο ετοίμασε την ρωσική εκδοχή της Wikipedia σε μια προσπάθεια να ξαναγράψει την ιστορία και να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του.
Όπως αποκαλύπτει ο Economist, η Wikipedia είχε αντιμετωπίσει προβλήματα από το Κρεμλίνο και στο παρελθόν, με τους Ρώσους λογοκριτές να την απειλούν σχεδόν από την αρχή της ρωσοουκρανικής σύγκρουσης το 2014. Αλλά στα τέλη του 2023, με την εμφάνιση επιβλητικών διαφημίσεων σε όλη τη Μόσχα, έγινε σαφές ένα σοβαρό σχέδιο αντικατάστασής της.
Το RuWiki, όπως είναι γνωστό το σχέδιο των λογοκριτών, είναι ως επί το πλείστον ένα απλό αντίγραφο της Wikipedia. Αλλά οι πιο ευαίσθητες στιγμές της ιστορίας έχουν παραλειφθεί ή ξαναγραφτεί. Οι ιδεολόγοι του Κρεμλίνου ελπίζουν ότι εκατομμύρια Ρώσοι θα αγκαλιάσουν τώρα αυτές τις νέες εκδόσεις της «αλήθειας», υπό το πρίσμα της ρωσικής ηγεσίας. Το έργο RuWiki θα μπορούσε να χαρακτηριστεί οργουελικό, αν μόνο ο ίδιος ο Βρετανός συγγραφέας δεν λογοκρίνονταν περιστασιακά. Οι υπεύθυνοι του RuWiki αναμορφώνουν τις πληροφορίες στο όνομα της ιδεολογίας του Πούτιν, από τα δικαιώματα των lgbt μέχρι τη σοβιετική ιστορία και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η Wikipedia στη λογοκρισία του Κρεμλίνου
Τα παραδείγματα είναι πολλά. Οι ρωσικές φρικαλεότητες στην Μπούτσα, κοντά στο Κίεβο, το 2022 επαναπροσδιορίζονται ως «ουκρανική και δυτική εκστρατεία παραπληροφόρησης». Η εκτέλεση σχεδόν 22.000 Πολωνών αξιωματικών στο Κατίν το 1940 ξαναγράφεται για να θέσει υπό αμφισβήτηση τα έγγραφα του αρχείου που αποδεικνύουν ότι έγινε από τις σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες.
Δεν υπάρχει κανένα λήμμα για το «Putin khuylo!», ένα υποτιμητικό άσμα που χλευάζει τον Ρώσο πρόεδρο και ακούστηκε για πρώτη φορά στα ουκρανικά γήπεδα ποδοσφαίρου το 2014. Και όλες οι αναφορές στον ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος δολοφονήθηκε στη φυλακή τον Φεβρουάριο του 2024, έχουν τροποποιηθεί για να τον περιγράψουν ως απλό «μπλόγκερ».
Μια επικείμενη ανάλυση του ιστότοπου από την Mediazona, ένα ανεξάρτητο ρωσικό μέσο ενημέρωσης, δείχνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των νέων επεξεργασιών γίνεται κατά τις εργάσιμες ώρες των καθημερινών. Υπολογίζουν ότι αυτό δείχνει ότι ομάδες αμειβόμενων συγγραφέων κάνουν τις επεξεργασίες, σε αντίθεση με το εθελοντικό μοντέλο της Wikipedia.
Οι προηγούμενες εκδόσεις του δικτυακού τόπου RuWiki ήταν ανοιχτές σχετικά με το πόσα άλλαξαν και πότε. Στα τέλη του 2023, ήταν δυνατόν να δει κανείς ότι 158.000 ολόκληροι χαρακτήρες (σ.σ γράμματα για λέξεις) είχαν διαγραφεί από ένα αρχικό κείμενο της Wikipedia σχετικά με τα ρωσικά ανθρώπινα δικαιώματα. Ένα λήμμα για τη«ρωσική ελευθερία του λόγου» ήταν κατά 205.000 χαρακτήρες μικρότερο. Το λήμμα για τη «λογοκρισία» ήταν επίσης 71.000 χαρακήρες μικρότερο. Αλλά οι πρόσφατες εκδόσεις του ιστότοπου αποκρύπτουν τέτοια στατιστικά στοιχεία.
Στα πρότυπα του Πεκίνου η Μόσχα
Παρά τις μακροχρόνιες διαφωνίες, οι ρωσικές αρχές δεν έχουν ακόμη βάλει στη μαύρη λίστα τη Wikipedia, όπως έχουν κάνει με δεκάδες άλλα μέσα ενημέρωσης. Προς το παρόν οι δύο αυτές ιστοσελίδες υπάρχουν δίπλα-δίπλα. Αλλά η μεγάλη επένδυση στη RuWiki υποδηλώνει ότι οι μέρες της Wikipedia είναι μετρημένες. Ο Sergei Leschina, μέλος της αρχικής ρωσικής ομάδας της Wikipedia, ο οποίος έφυγε το 2015 μετά από προηγούμενες προσπάθειες λογοκρισίας, λέει ότι το Κρεμλίνο βλέπει τέτοιους πόρους ως τούβλα σε ένα τείχος γύρω από την αλήθεια.
Το ρωσικό διαδίκτυο «καθαρίζεται» σιγά σιγά από τους ξένους ιστότοπους, είπε, και οι τοπικές μηχανές αναζήτησης και τα μοντέλα ΑΙ θα αναγκαστούν σύντομα να δώσουν προτεραιότητα στη νέα ψεύτικη ιστορία. «Το ρωσικό διαδίκτυο δεν έχει ακόμη χτιστεί όπως το κινεζικό», λέει, «αλλά προς αυτή την κατεύθυνση οδεύουμε, και μάλιστα γρήγορα».