Ουδείς θα μπορούσε να μαντέψει ότι αυτή η γοητευτική σχεδιάστρια κοσμημάτων, μέλος των κοσμικών κύκλων στη Νάπολη, που συγχρωτιζόταν με στελέχη του ΝΑΤΟ στη βάση του στην ιταλική μεγαλούπολη, ήταν στην πραγματικότητα μια Ρωσίδα κατάσκοπος.
Οι αποκαλύψεις των La Repubblica, Der Spiegel, Ιnsider και του ιστότοπου δημοσιογραφικών ερευνών Bellingcat για τη δράση της κατασκόπου της GRU (Γενικής Διεύθυνσης Πληροφοριών της Ρωσίας) άφησαν άφωνη την κοινή γνώμη στην Ιταλία και προκάλεσαν έντονη ανησυχία στη Συμμαχία.
Σύμφωνα με την έρευνα η γοητευτική κατάσκοπος χρησιμοποιούσε το όνομα «Μαρία Αντέλα Κούφελντ Ριβέρα» και έλεγε σε όσους γνώριζε ότι ο πατέρας της ήταν Γερμανός κι η μητέρα της Περουβιανή, γεννημένη στο Καλάο του Περού. Στην πραγματικότητα ήταν αξιωματικός καριέρας της ρωσικής GRU, ονόματι Όλγκα Γκολόμποβα. Η «Ριβέρα» ήταν μια από τους πράκτορες που είχαν εκπαιδευτεί να παριστάνουν ότι είναι αλλοδαποί και να ζουν υπό τη μυστική τους κάλυψη επί δεκαετίες στο εξωτερικό σε ένα πρόγραμμα που είχαν ξεκινήσει οι μυστικές υπηρεσίες της Μόσχας από τα χρόνια της ΕΣΣΔ.
Παριστάνοντας τη «Ριβέρα» η κατάσκοπος έκανε συχνά ταξίδια ανάμεσα στη Ρώμη, τη Μάλτα και το Παρίσι για να εγκατασταθεί τελικά γύρω στο 2013 στη Νάπολη, όπου έχει την έδρα της η Διοίκηση Συμμαχικών Δυνάμεων του ΝΑΤΟ.
Γνωστά της πρόσωπα λένε ότι η «Ριβέρα» κατάφερε να πιάσει φιλίες με πολλά μέλη της βάσης του ΝΑΤΟ αναλαμβάνοντας καθήκοντα γραμματέως στο παράρτημα των Lions Club στη Νάπολη. Μάλιστα ένας εργαζόμενος στη βάση είπε στους ερευνητές ότι είχε και σύντομο δεσμό με την κατάσκοπο.
Πώς αποκαλύφθηκε η ταυτότητα της Ρωσίδας κατασκόπου
Συνήθως οι κατάσκοποι της συγκεκριμένης κατηγορίας καλύπτουν τόσο καλά τα ίχνη τους που είναι εξαιρετικά δύσκολο να τους εντοπίσουν οι υπηρεσίες αντικατασκοπείας. Ωστόσο, στην εποχή των βιομετρικών δεδομένων, των λογισμικών αναγνώρισης χαρακτηριστικών προσώπου και των λογισμικών ανοικτού κώδικα η Ρωσία δυσκολεύεται ολοένα και περισσότερο να κρύψει τους πράκτορές της.
Όπως αναφέρει ο Guardian, o δημοσιογράφος και εκτελεστικός διευθυντής του Bellingcat Κρίστο Γκρόζεφ, είπε ότι είχε πρωτοεντοπίσει τα ίχνη ενός πιθανού πράκτορα της GRU ερευνώντας μια βάση δεδομένων μεθοριακών διελεύσεων στη Λευκορωσία, που διέρρευσαν χάκερς αντιπολιτευόμενοι στο καθεστώς του Αλεξάντερ Λουκασένκο. Ο Γκρόζεφ έψαξε για αριθμούς ρωσικών διαβατηρίων σε ένα φάσμα που ήταν γνωστό ότι χρησιμοποιούσαν κατάσκοποι της GRU και εντόπισε διάφορους «στόχους», οι περισσότεροι εκ των οποίων είχαν ρωσικά ονόματα. Ένας, ωστόσο, ξεχώριζε καθώς έφερε το όνομα «Μαρία Αντέλα Κούφελντ Ριβέρα».
Συνεχίζοντας την έρευνά του για τη «Ριβέρα», διαπίστωσε ότι ταξίδευε με διάφορα ρωσικά διαβατήρια με σειριακούς αριθμούς ενός φάσματος που χρησιμοποιούσαν άλλοι γνωστοί πράκτορες της GRU, ένας εκ των οποίων είχε κατηγορηθεί για τη δηλητηρίαση με novichok του Βούλγαρου εμπόρου όπλων Εμίλιαν Γκέμπρεφ και ένας άλλος φέρεται να ενεπλάκη στη δηλητηρίαση του Ρώσου πρώην διπλού πράκτορα Σεργκέι Σκρίπαλ και της κόρης του στο Σάλσμπερι της Βρετανίας προ τετραετίας.
Ο Γκρούζεφ ανακάλυψε ακόμη ότι η «Ριβέρα» αγόρασε εισιτήριο από τη Νάπολη προς τη Μόσχα στις 15 Σεπτεμβρίου του 2018, ένα 24ωρο μετά τη δημοσίευση από το Bellingcat και το συνεργαζόμενο με αυτό ρωσικό ιστότοπο Ιnsider, ενός άρθρου για τους δύο κατασκόπους που ενεπλάκησαν στη δηλητηρίαση του Σκρίπαλ και ταξίδευαν με ψεύτικη ταυτότητα χρησιμοποιώντας τα ονόματα Ρουσλάν Μποσίροφ και Αλεξάντερ Πετρόφ, επισημαίνοντας ασυμφωνίες στα στοιχεία των διαβατηρίων τους που έδειχναν ότι σχετίζονταν με μυστικές υπηρεσίες.
Η απόσυρση της «Ριβέρα»
Φαίνεται ότι τα αφεντικά της «Ριβέρα» την απέσυραν φοβούμενοι ότι θα μπορούσε να αποκαλυφθεί η ταυτότητα και άλλων κατασκόπων με παρόμοιους σειριακούς αριθμούς διαβατηρίων. Η «Ριβέρα» φαίνεται ότι δεν έφυγε ποτέ ξανά από τη Ρωσία.
Δύο μήνες μετά την αιφνίδια αναχώρησή της από τη Νάπολη, ανήρτησε μήνυμα στα Ιταλικά στο λογαριασμό της στο Facebook σε μια προφανή προσπάθεια να εξηγήσει τη σιωπή και την εξαφάνισή της. «Αυτή είναι η αλήθεια που πρέπει επιτέλους να αποκαλύψω… Τα μαλλιά μου μεγαλώνουν μετά τη χημειοθεραπεία, είναι πολύ κοντά, αλλά φυτρώνουν. Μου λείπουν τα πάντα, αλλά προσπαθώ να ανασάνω», σημείωσε.
Ορισμένοι από τους κατασκόπους της GRU κάνουν σύντομες αποστολές στο εξωτερικό αλλάζοντας τακτικά ταυτότητα, όμως άλλοι, όπως η «Ριβέρα» ζουν χρόνια στο εξωτερικό υπό την ίδια κάλυψη. Τον περασμένο Ιούνιο η Ολλανδία απέλασε έναν άνδρα, που έφθασε στη χώρα με βραζιλιάνικο διαβατήριο στο όνομα Βίκτορ Μύλερ Φερέιρα, κατηγορώντας τον ως Ρώσο κατάσκοπο που ονομαζόταν στην πραγματικότητα Σεργκέι Βλαντιμίροβιτς Τσερκάσοφ. Ο Τσερκάφο προετοίμαζε επί μια δεκαετία την κάλυψή του με σπουδές στην Ιρλανδία και τις ΗΠΑ και στόχο τη διείσδυση στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης.
Στην περίπτωση της «Ριβέρα» το ασυνήθιστο ήταν ότι ταξίδευε με Ρωσικό διαβατήριο, ενώ οι συνάδελφοί της κατάσκοποι κρύβουν τις σχέσεις τους με τη Ρωσία. Φαίνεται ότι απέτυχε μια προηγούμενη απόπειρά της να περάσει ως υπήκοος του Περού, καθώς επίσημο έγγραφο της λατινοαμερικανικής χώρας του 2006 σημειώνει ότι απορρίφθηκε ως πλαστή η αίτησή της για την απόκτηση της περουβιανής υπηκοότητας. Έτσι η GRU αναγκάστηκε να της βγάλει ρωσικό διαβατήριο με το όνομα «Μαρία Αντέλα Κούφελντ Ριβέρα», υπό το οποίο πιθανώς η Ρωσίδα κατάσκοπος είχε ήδη αποκτήσει πολύτιμες διασυνδέσεις, που δεν ήθελε να χάσει.
Πολλά από τα άτομα που γνώρισαν την «Ριβέρα» ανέφεραν ότι τους είχε πει πώς η Περουβιανή μητέρα της την πήρε μαζί της στην ΕΣΣΔ , όταν πήγε στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας, αλλά την παράτησε εκεί μετά από επείγον τηλεφώνημα, χωρίς να ξαναγυρίσει πίσω. Μια οικογένεια στη Μόσχα, που γνώρισε η μητέρα της εκεί, ανέλαβε να τη μεγαλώσει, αλλά ο πατριός της τάχα την κακοποιούσε όταν ήταν μικρή και γι’ αυτό εγκαταστάθηκε στη Δυτική Ευρώπη.
Η Bellingcat είπε ότι εντόπισε την πραγματική ταυτότητα της Ρωσίδας πίσω από την περσόνα της «Ριβέρα» βάσει πληροφοριών και αντιστοίχησης φωτογραφιών και έρευνας ανοικτού κώδικα.