Η εισβολή της Τουρκίας στη Συρία, την ώρα που οι ΗΠΑ φαίνεται ότι αποχωρούν, δίνει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία στη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν να ενισχύσει ακόμη περισσότερο την επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή, σε μια εποχή αναδιάταξης δυνάμεων και στρατηγικών συμφερόντων στη Μέση Ανατολή.
Ο Πούτιν ξεδίπλωσε για πολλοστή φορά σε χθεσινή συνέντευξή του στο Al Arabiya τις βλέψεις του για τον ρόλο-κλειδί της Ρωσίας στην ευρύτερη περιοχή, Αλλά, όπως επισημαίνουν αναλυτές, όσο περισσότερο διαρκέσει η τουρκική επιχείρηση τόσο θα αυξάνονται οι κίνδυνοι για τη ρωσική διπλωματία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ρώσος πρόεδρος και σύμμαχος του Μπασάρ αλ Άσαντ είχε καταστήσει σαφή την επιθυμία της Μόσχας σε τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πριν την έναρξη της εισβολής να είναι η τελευταία περιορισμένης κλίμακας και χρονικής διάρκειας. «Όσο συντομότερα τελειώσει όλο αυτό τόσο καλύτερα για όλους», λέει ο Ρώσος γερουσιαστής και συνεργάτης του Πούτιν, Αντρέι Κλίμοφ, προσθέτοντας: «Ελπίζω οι Τούρκοι εταίροι μας να κάνουν το παν για να αποφύγουν έστω και μια τυχαία σύγκρουση με τις κυβερνητικές δυνάμεις της Συρίας, πολλώ δε μάλλον με Ρώσους στρατιώτες».
Προσυμφωνημένες κινήσεις;
Μέχρι στιγμής η Μόσχα παρατηρεί με εγκράτεια τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία. Στον ανταγωνισμό Ρωσίας, Τουρκίας και Ιράν για τους φυσικούς πόρους στην περιοχή, αλλά και την άσκηση πολιτικής επιρροής, το Κρεμλίνο φαίνεται να διαβλέπει μακροπρόθεσμα ωφέλη. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι οι κινήσεις των πρωταγωνιστών είναι προκαθορισμένες, αν όχι και προσυμφωνημένες.
«Σχηματίζει κανείς την εντύπωση ότι έχουν γίνει συγκεκριμένες συμφωνίες για το τί μπορεί να κάνει ο καθένας και που είναι οι κόκκινες γραμμές, τις οποίες πρέπει να τηρήσει», υποστηρίζει ο Φιοντόρ Λουκγιάνοφ, πολιτικός επιστήμων και αρχισυντάκτης του περιοδικού Russia in Global Affairs. Ο Ρώσος αναλυτής παραδέχεται ωστόσο ότι «συμφωνίες αυτού του είδους έχουν άτυπο χαρακτήρα και δεν αποδεικνύονται με γραπτά κείμενα».
Η στρατηγική του Πούτιν ξεκινά από τη στήριξη στο καθεστώς Άσαντ
Σύμφωνα με τον ίδιο αναλυτή ο Πούτιν ακολουθεί συγκεκριμένη στρατηγική με αφετηρία τη στήριξη στον Άσαντ σε διπλωματικό επίπεδο, αλλά και με παροχή στρατιωτικής βοήθειας για την πάταξη των ανταρτικών οργανώσεων που αμφισβητούν την κυριαρχία του. Βασικός πυλώνας της ρωσικής στρατηγικής είναι και οι ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας με Τουρκία και Ιράν στο πλαίσιο των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων που διεξάγονται στο Καζακστάν. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον, τονίζει. «Η συμμαχία τους στηρίζεται στην παραδοχή ότι κανείς από τους τρεις δεν μπορεί να επιτύχει τον στόχο του, εάν δεν συνεργαστούν και οι άλλοι δύο. Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Γι αυτό όλοι είναι καταδικασμένοι να συνεργαστούν”» επισημαίνει.
Οι οικονομικές σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας
Επιπλέον η Μόσχα έχει οικονομικά συμφέροντα, τα οποία τη συνδέουν με την Άγκυρα. Μόλις πρόσφατα ολοκληρώθηκε η συμφωνία για την πώληση ρωσικών πυραύλων S 400 στην Τουρκία. Θεωρητικά η στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας στη βόρεια Συρία αντίκειται στα ρωσικά συμφέροντα, καθώς υποσκάπτει την επιρροή του Άσαντ. Ωστόσο, η κριτική του Κρεμλίνου παραμένει διακριτική, με τον υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ να υπενθυμίζει ότι πρέπει να διαφυλαχθεί η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας. Σύμφωνα με τη ρωσική ανάγνωση, η ειρήνευση στη Συρία είναι ζήτημα χρόνου και δεν πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο από μία απόπειρα αποσταθεροποίησης. Ο ίδιος ο Βλαντίμιρ Πούτιν προειδοποιεί ότι «στη βόρεια Συρία οι Κούρδοι είχαν υπό κράτηση τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, αλλά τώρα εισβάλλει ο τουρκικός στρατός και οι Κούρδοι απομακρύνονται. Αυτό σημαίνει ότι οι ισλαμιστές πάνε όπου θέλουν...»
Η Ρωσία διεκδικεί ήδη ρόλο μεσολαβητή στην τελευταία κρίση
Ο Λαβρόφ έχει καταστήσει ήδη σαφές ότι η Ρωσία θα αναλάβει ρόλο μεσολαβητή για την επίλυση και αυτής της πράξης στο θέατρο του μακροχρόνιου συριακού εμφυλίου. Και δεν αποκλείεται να φέρει τελικά στο τραπέζι την Άγκυρα και τη Δαμασκό, η οποία δεν θέλει στα εδάφη της τουρκικές δυνάμεις.
«Η Ρωσία είναι πιθανώς ο μοναδικός παίκτης μεταξύ των ενηλίκων στο δωμάτιο που μπορεί να μιλά με όλους τους υπόλοιπους ταυτόχρονα, είτε πρόκειται για το Ισραήλ και το Ιράν, είτε για τις κουρδικές δυνάμεις και την Τουρκία ή τον Άσαντ και όλους τους άλλους», σχολιάζει χαρακτηριστικά ο Ματιέ Μπουλέγκ της βρετανικής δεξαμενής σκέψης Chatham House. Αν τα καταφέρει ο Πούτιν, τότε θα έχει πετύχει μια σημαντική γεωπολιτική νίκη, εκτιμά ο Αντρέι Κορτούνοφ, επικεφαλής του Ρωσικού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων, μιας δεξαμενής σκέψης που πρόσκειται στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών. «Θα μπορεί να ισχυριστεί ότι αυτό που δεν κατάφεραν να διευθετήσουν οι Αμερικανοί το καταφέραμε εμείς, πράγμα που σημαίνει ότι η δική μας προσέγγιση στον εμφύλιο είναι αποτελεσματικότερη από εκείνη των γεωπολιτικών μας αντιπάλων...», λέει.