Έξι μήνες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει βαλτώσει σε έναν πόλεμο φθοράς που δεν περίμενε, αλλά σημειώνει επιτυχία σε άλλο μέτωπο... Η οικονομία της, που εξαρτάται από το πετρέλαιο, βρίσκεται σε βαθιά ύφεση, αλλά αποδεικνύεται πολύ πιο ανθεκτική από το αναμενόμενο.
Μπορεί η ετοιμότητα της Κίνας και της Ινδίας να εξαγοράσουν φθηνό ρωσικό πετρέλαιο να βοήθησε τη ρωσική οικονομία, αλλά αρκετοί είναι πλέον οι αναλυτές που βλέπουν ότι η οικονομία της Ρωσίας έχει αρχίσει να παρακμάζει και πιθανότατα αντιμετωπίζει μια παρατεταμένη περίοδο στασιμότητας, ως συνέπεια των δυτικών κυρώσεων.
Η αποχώρηση των δυτικών επιχειρήσεων από τη χώρα και τα αλλεπάλληλα πακέτα των κυρώσεων, που στοχεύουν τις ζωτικής σημασίας εξαγωγές ενέργειας της Ρωσίας και το χρηματοπιστωτικό της σύστημα, έχουν αντίκτυπο, αλλά όχι με τον τρόπο που θα περίμεναν πολλοί, εκτιμά το CNN.
Σκαμπανεβάσματα για το ρούβλι, αλλά βελτιωμένες προβλέψεις από ρωσική Κεντρική Τράπεζα και ΔΝΤ
Νωρίτερα φέτος, στον απόηχο της εισβολής, το ρούβλι κατέρρευσε σε χαμηλό ρεκόρ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, καθώς η Δύση «πάγωσε» περίπου τα μισά αποθέματα συναλλάγματος της Ρωσίας, ύψους 600 δισ. δολαρίων. Έκτοτε, όμως, το ρωσικό νόμισμα έχει ανακάμψει στα υψηλότερα επίπεδα έναντι του δολαρίου ΗΠΑ από το 2018.
Αυτά είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα των επιθετικών capital controls και των αυξήσεων στα επιτόκια, που επέβαλε ο Βλαντίμιρ Πούτιν την άνοιξη, πολλά από τα οποία, όμως, έχουν πλέον αντιστραφεί. Τα επιτόκια είναι τώρα χαμηλότερα από ό,τι πριν από τον πόλεμο και η ρωσική Κεντρική Τράπεζα λέει ότι ο πληθωρισμός, που έφτασε σχεδόν στο 18% τον Απρίλιο, επιβραδύνεται και θα είναι μεταξύ 12% και 15% για ολόκληρο το έτος.
Επίσης, η Κεντρική Τράπεζα έχει αναθεωρήσει τις προβλέψεις της για το ΑΕΠ για φέτος και τώρα αναμένει συρρίκνωση κατά 4% έως 6%. Τον Απρίλιο, η πρόβλεψη ήταν για συρρίκνωση 8% έως 10%. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει, επίσης, συρρίκνωση 6%.
Το γεγονός ότι το Κρεμλίνο είχε οκτώ χρόνια προετοιμασίας, μαθαίνοντας από τις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Μόσχα το 2014, οδήγησε τη Ρωσία να δημιουργήσει την πιστωτική κάρτα Mir και το δικό της σύστημα επεξεργασίας συναλλαγών το 2017.
Από το 2014, πολλές δυτικές μάρκες στη Ρωσία υπέκυψαν στις κυβερνητικές πιέσεις και μετέτρεψαν σε τοπικό-εθνικό επίπεδο κάποιες ή όλες τις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Έτσι, όταν αυτές οι εταιρείες έφυγαν, ήταν σχετικά εύκολο για τους Ρώσους αγοραστές να τις αγοράσουν και να συνεχίσουν να τις λειτουργούν, αλλάζοντας, απλώς, το περιτύλιγμα και τη συσκευασία.
Μπορεί να συνεχιστεί η ενεργειακή έκρηξη της Ρωσίας;
Η μακροπρόθεσμη σταθερότητα της Ρωσίας, όμως, στηρίζεται στον ενεργειακό της τομέα, ο οποίος εξακολουθεί να είναι μακράν η μεγαλύτερη πηγή κρατικών εσόδων. Το να πούμε ότι οι υψηλές τιμές ενέργειας έχουν μέχρι στιγμής απομονώσει τη Ρωσία θα ήταν υποτιμητικό.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) αναφέρει ότι τα έσοδα της Ρωσίας από την πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη διπλασιάστηκαν μεταξύ Μαρτίου και Ιουλίου του τρέχοντος έτους, σε σύγκριση με τον μέσο όρο των τελευταίων ετών. Κι αυτό παρά τη μείωση της προμήθειας. Τα στοιχεία του IEA δείχνουν ότι οι παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη μειώθηκαν κατά περίπου 75% τους τελευταίους 12 μήνες.
Το πετρέλαιο είναι ένα άλλο θέμα. Η πρόβλεψη του ΙΕΑ τον Μάρτιο ότι τρία εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού πετρελαίου την ημέρα θα έβγαιναν εκτός αγοράς από τον Απρίλιο λόγω των κυρώσεων ή της απειλής τους, δεν έχει υλοποιηθεί. Οι εξαγωγές έχουν αντέξει, αν και οι αναλυτές της Rystad Energy σημειώνουν μια μικρή πτώση το καλοκαίρι. Ο κύριος παράγοντας ήταν η ικανότητα της Ρωσίας να βρει νέες αγορές στην Ασία.
Σύμφωνα με τον Houmayoun Falakshali από τη συμβουλευτική εταιρεία συμβούλων, οι περισσότερες από τις θαλάσσιες εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας από την αρχή του πολέμου έχουν πάει στην Ασία. Τον Ιούλιο, το μερίδιο ήταν 56%, σε σύγκριση με μόλις 37% τον Ιούλιο του 2021.
Ο Falakshali λέει ότι η Κίνα δεν μπορεί να αγοράσει πολύ περισσότερο ρωσικό πετρέλαιο από αυτό που παίρνει ήδη, λόγω της εγχώριας επιβράδυνσης της ζήτησης και επειδή, απλώς, δεν χρειάζεται πολύ περισσότερο από το συγκεκριμένο είδος πετρελαίου που εξάγει η Ρωσία.
Η τιμή του πετρελαίου θα παίξει επίσης κρίσιμο ρόλο στο αν η Ρωσία μπορέσει να αντέξει οικονομικά να συνεχίσει τις εκπτώσεις για να εξασφαλίσει νέες αγορές.
Αυτές οι κυρώσεις «πονούν» περισσότερο τη Ρωσία
Και ενώ ο παγκόσμιος πληθωρισμός βοηθά τον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας, βλάπτει τους ανθρώπους της. Όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, οι Ρώσοι υφίστανται ήδη μια κρίση κόστους ζωής, που επιδεινώθηκε πολύ από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η ρωσική κυβέρνηση ξοδεύει για να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση, όπως έκανε για παράδειγμα τον Μάιο, όταν ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει τις συντάξεις και τον κατώτατο μισθό κατά 10%.
Δημιουργεί ένα σύστημα όπου οι εργαζόμενοι εταιρειών που έχουν «αναστείλει τις δραστηριότητές τους» μπορούν να μετεγγραφούν προσωρινά σε άλλον εργοδότη, χωρίς να σπάσουν τη σύμβαση εργασίας τους.
Η ρωσική κυβέρνηση ξοδεύει 17 δισ. ρούβλια (280 εκατομμύρια δολάρια) για να αγοράσει ομόλογα ρωσικών αεροπορικών εταιρειών, που ακρωτηριάζονται από απαγορεύσεις εναέριου χώρου και κυρώσεις που εμποδίζουν τη συντήρηση και την προμήθεια ανταλλακτικών από ξένους κατασκευαστές.
Οι τεχνολογικές κυρώσεις, όπως αυτές που επηρεάζουν τον κλάδο των αεροπορικών εταιρειών, είναι αυτές που μπορεί να έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές της Ρωσίας.
Τον Ιούνιο, η υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Τζίνα Ραϊμόντο, δήλωσε ότι οι παγκόσμιες εξαγωγές ημιαγωγών στη Ρωσία έχουν καταρρεύσει κατά 90% από την έναρξη του πολέμου. Αυτό ακρωτηριάζει την παραγωγή των πάντων, από αυτοκίνητα έως υπολογιστές, και, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα αφήσει τη Ρωσία πίσω στον παγκόσμιο αγώνα τεχνολογίας.