Το rapid test έχει καταστεί κλειδί για τον περιορισμό της μετάδοσης στο δεύτερο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού, καθώς εντοπίζει γρήγορα τα θετικά κρούσματα, που σημαίνει ότι αυτά απομονώνονται άμεσα και δεν διαδίδουν τον ιό.
Η El Pais ετοίμασε διάφορα γραφήματα προκειμένου να κατανοήσει κανείς πώς βοηθούν στη μείωση της εξάπλωσης του κορωνοϊού αλλά και στην άμεση απομόνωση των ανθρώπων και των επαφών τους.
Δείτε ένα παράδειγμα
Ένα άτομο που έχει μολυνθεί με κορωνοϊό περνά περίοδο επώασης 4 έως 5 ημερών προτού γίνει μολυσματικός.
Αυτό το άτομο μπορεί να μολύνει άλλους για περίπου 8 ημέρες. Μετά από αυτό, το ιικό φορτίο εξασθενεί και η ασθένεια δεν μεταδίδεται πλέον.
Ας φανταστούμε ότι αυτό το άτομο έχει 8 στενές επαφές και μολύνει τέσσερα από αυτά εάν δεν γίνει τίποτα για να το αποτρέψει.
Κάθε μολυσμένη επαφή θα περάσει από τη δική της περίοδο επώασης, ακολουθούμενη από έναν μολυσματικό κύκλο όταν είναι δυνατή η μετάδοση.
Τι θα συμβεί εάν αυτό το άτομο δει έναν γιατρό και κάνει τεστ PCR; Θα του ζητηθεί να απομονωθεί προληπτικά, αλλά θα περάσουν 2 ή 3 ημέρες προτού μάθει εάν έχει βρεθεί θετικός στον κορωνοϊό.
Υπάρχουν άνθρωποι που δεν τηρούν αυστηρά την προληπτική απομόνωση και ενδέχεται να μολύνουν άλλους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Έτσι μολύνεται η επαφή 1. Εάν οι επαφές του πρώτου ατόμου εντοπιστούν μετά το θετικό αποτέλεσμα, και οι 8 θα πρέπει να απομονωθούν. Αλλά θα εξακολουθούν να υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες για τη μετάδοση του ιού σε άλλους.
Τι γίνεται εάν κάνουμε ένα rapid test; Μέσα σε 15 λεπτά από την επίσκεψη στον γιατρό, το άτομο θα πάρει το θετικό αποτέλεσμα. Η απομόνωση και η ανίχνευση των επαφών μπορούν να ξεκινήσουν αμέσως.
Η ταχύτητα των rapid tests αποτρέπει νέες ευκαιρίες για λοίμωξη.
Rapid tests: Μια όλο και πιο δημοφιλής στρατηγική στη μάχη ενάντια στην εξάπλωση του κορωνοϊού
Τα rapid tests αλλάζουν τον πόλεμο εναντίον του κορωνοϊού. Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ είναι μια ολοένα και πιο δημοφιλής στρατηγική, και πλέον στην Ισπανία αντιπροσωπεύει το 30% όλων των τεστ, όταν ήταν μόλις μέρος της εξίσωσης μέχρι τον Σεπτέμβριο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνιστά επίσης τη χρήση τους σε κέντρα φροντίδας και σε άλλα μέρη όπου εμφανίζονται κρούσματα, καθώς και για την παρακολούθηση των στενών επαφών.
Αυτά τα τεστ έχουν δύο μεγάλα πλεονεκτήματα: είναι γρήγορα και φθηνά. Ανιχνεύουν τις αντιγόνες πρωτεΐνες που επιτρέπουν τον εντοπισμό θετικών κρουσμάτων. Λαμβάνεται δείγμα με έναν στυλεό από τη μύτη του ασθενούς, με τα αποτελέσματα να είναι διαθέσιμα σε λιγότερο από μισή ώρα. Η κύρια διαφορά από το τεστ PCR είναι ότι το δείγμα δεν χρειάζεται να σταλεί σε εργαστήριο για να ληφθεί το αποτέλεσμα.
Στο παρακάτω γράφημα μπορούμε να δούμε την εξέλιξη του ιικού φορτίου κατά τη διάρκεια της μολυσματικής φάσης, όταν η ανίχνευση θετικών κρουσμάτων είναι ζωτικής σημασίας.
- Ένα άτομο με κορωνοϊό μπορεί να μολύνει άλλους σε διάστημα αρκετών ημερών. Πριν από αυτό, υπάρχει μια περίοδος επώασης. Μετά, το ιικό φορτίο γίνεται χαμηλό και δεν υπάρχει πλέον μετάδοση.
- Κατά τη διάρκεια της μολυσματικής φάσης, το ιικό φορτίο είναι υψηλό και τόσο το τεστ PCR όσο και αυτό των αντιγόνων θα ανιχνεύσει τον ιό.
- Το πλεονέκτημα του τεστ αντιγόνων είναι ότι σε 15 λεπτά ξέρουμε εάν είμαστε θετικοί. Αυτό καθιστά δυνατή την ταχύτερη απομόνωση του θετικού ατόμου και των επαφών του.
Είναι οικονομικό αλλά είναι ευαίσθητο;
«Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του τεστ αντιγόνων (rapid tests) έγκειται στο γεγονός ότι είναι γρήγορο», λέει ο Στέφεν Κίσλερ, ερευνητής μολυσματικών ασθενειών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. «Σε ένα σενάριο μετάδοσης στην κοινότητα, αυτό που θέλουμε να μάθουμε είναι εάν ένας ασθενής είναι μεταδοτικός. Το τεστ αντιγόνων είναι το πιο ισχυρό εργαλείο». Μέχρι πριν από λίγους μήνες υπήρχαν κάποιες αμφιβολίες σχετικά με την ευαισθησία του: Πόσα θετικά κρούσματα θα μπορούσαν να ξεφύγουν από ένα τεστ αντιγόνων σε σύγκριση με ένα τεστ PCR;
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως τα rapid tests είναι στην πραγματικότητα αρκετά ευαίσθητα, ειδικά όταν πρόκειται για την ανίχνευση ατόμων κατά τη μεταδοτική φάση της νόσου. Γνωρίζουμε ότι το 20% των τεστ PCR που βγαίνουν θετικά, βγαίνουν αρνητικά σε τεστ αντιγόνων: με άλλα λόγια, είναι ψευδώς αρνητικά και συνήθως αφορούν ασθενείς με χαμηλό ιικό φορτίο που μόλις και μετά βίας θα μεταδώσουν τον ιό. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη στην Ισπανία, «οι ασθενείς που είναι θετικοί σε PCR αλλά είναι αρνητικοί σε rapid test, πιθανώς δεν είναι μεταδοτικοί».
Μια άλλη προκαταρκτική έρευνα θέτει την ευαισθησία της ταχείας δοκιμής σε πάνω από 93% όταν το ιικό φορτίο είναι υψηλό, ακόμη και σε ασυμπτωματικά κρούσματα. Έτσι, τα rapid tests θα μπορούσαν να αποδώσουν ιδιαίτερα καλά σε περιπτώσεις «που σχετίζονται με υψηλό κίνδυνο μετάδοσης».
Φαίνεται ότι τα περισσότερα από τα θετικά κρούσματα που έχουν διαγνωστεί με PCR που δεν ανιχνεύονται από τα rapid tests είναι άνθρωποι που είχαν υποστεί λοίμωξη, αλλά έχουν απλώς ίχνη του ιού στον οργανισμό τους. Η ανίχνευση αυτών των περιπτώσεων είναι σημαντική εάν θέλουμε να μάθουμε εάν κάποιος είχε τον ιό, αλλά όχι όταν πρόκειται για το σπάσιμο της αλυσίδας μετάδοσης. «Μπορούμε να το κάνουμε χωρίς αυτό το επίπεδο ευαισθησίας για να κερδίσουμε έδαφος σε περιοχές που έχουν αποδειχθεί προβληματικές, όπως ο χρόνος που απαιτείται για τον εντοπισμό θετικών κρουσμάτων και την απομόνωσή τους», λέει η Σόνια Ζούνιγκα, ερευνητής στο Ισπανικό Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας. «Τώρα το άτομο απομονώνεται πολύ νωρίτερα και σπάνε περισσότερες αλυσίδες μετάδοσης».
Πώς μπορούν τα rapid tests να μειώσουν την μόλυνση; Ακολουθούν τρία παραδείγματα.
Το πρώτο πλεονέκτημα των rapid tests: Πρώιμη καραντίνα
Η αναμονή για το αποτέλεσμα του τεστ PCR ήταν μεγάλη επί μήνες. Κάποιος πήγαινε στον γιατρό με συμπτώματα, εξεταζόταν και εκείνος τον έστελνε στο σπίτι για να απομονωθεί μέχρι να βρεθεί εάν είναι θετικός μερικές ημέρες αργότερα. Το πλεονέκτημα του rapid test είναι προφανές: Φεύγετε από το ιατρείο γνωρίζοντας το αποτέλεσμα. Εάν είστε θετικοί, θα υπάρξει λιγότερη πίεση για να συνεχίσετε να εργάζεστε, να μεταφέρετε τα παιδιά στο σχολείο ή να βοηθήσετε έναν ηλικιωμένο συγγενή. Δεν θα μπείτε στον πειρασμό να συνεχίσετε τη φυσιολογική σας ζωή, λέγοντας στον εαυτό σας πως είναι πιθανώς μια γρίπη.
Η ταχύτητα της διάγνωσης μπορεί να βελτιώσει τη συμμόρφωση με την καραντίνα. Βοηθά επίσης τα νοσοκομεία. «Πρέπει να λάβεις γρήγορες αποφάσεις στην μονάδα επειγόντων περιστατικών», λέει ο Χοσέ Ραμόν Αρρίμπας, γιατρός στο νοσοκομείο La Paz της Μαδρίτης. «Είναι σημαντικό να έχουμε ένα άμεσο αποτέλεσμα όταν αποφασίζουμε εάν θα στείλουμε έναν ασθενή με συμπτώματα στο σπίτι ή εάν θα πρέπει να γίνει εισαγωγή».
Ταχύτερη ανίχνευση
Τα τεστ σε άτομα που είναι ύποπτα ότι μεταφέρουν τον ιό, ο εντοπισμός των επαφών και η απομόνωσή τους είναι πολύ σημαντικά σε αυτή την πανδημία. Απαιτούν όμως μια απίστευτη ταχύτητα που δεν είναι εφικτή σε πολλές χώρες. Όπως το θέτει ο επιδημιολόγος Άνταμ Κουτσάρσκι, «ο κορωνοϊός μπορεί να μεταδοθεί πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων, οπότε όταν εντοπιστεί ένα συμπτωματικό κρούσμα, μπορεί να έχει ήδη μολύνει άλλους, πράγμα που σημαίνει ότι με τα τεστ παίζουμε το κυνήγι του ποντικού με τη γάτα».
Το rapid test επιταχύνει τη διαδικασία. Όταν ένα άτομο πηγαίνει στον γιατρό με συμπτώματα, το test αντιγόνων θα δείξει αμέσως εάν έχει μολυνθεί και η ιχνηλάτηση των επαφών θα ξεκινήσει αμέσως, χωρίς να χρειάζεται να περάσουν ημέρες για το αποτέλεσμα. Αυτό σημαίνει μια έρευνα 2 ή 3 ημέρες νωρίτερα σχετικά με τον εντοπισμό των επαφών. «Η εντύπωσή μου είναι πως πρόκειται για ένα σημείο καμπής», λέει ο Χουάν Τόρες Μάκο, γιατρός στο νοσοκομείο Infanta Leonor, στη Μαδρίτη, «επειδή καθιστά δυνατή τη γρήγορη διάσπαση των αλυσίδων μόλυνσης και τον εντοπισμό των επαφών πιο γρήγορα. Στο παρελθόν, τα τεστ PCR μπορούσαν να διαρκέσουν έως και 6 ημέρες».
Νέες δυνατότητες: Μαζικά τεστ
Σε ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας, αλλά και της Ελλάδας, γίνονται μαζικά τεστ για τον εντοπισμό θετικών κρουσμάτων σε συγκεκριμένα μέρη, όπως μια γειτονιά. Εάν εξεταστούν χιλιάδες άτομα, μπορούν να εντοπιστούν θετικά κρούσματα. Αλλά η στρατηγική συνοδεύεται από ορισμένες προκλήσεις.
Η πρώτη είναι τα ψευδώς θετικά. Μερικά από τα άτομα που μπορεί να βρεθούν θετικά, μπορεί και να μην έχουν μολυνθεί στην πραγματικότητα. Οι αριθμοί που δίνουν ένα ψευδές αποτέλεσμα κυμαίνονται από 10 έως 150 ανά 10.000 τεστ.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι ο έλεγχος είναι πάντα ένα στιγμιότυπο μιας εξελισσόμενης κατάστασης. «Τόσο τα τεστ PCR όσο και τα rapid tests δείχνουν μόνο την εμφάνιση του ιού σε μια δεδομένη στιγμή», εξηγεί η Σόνια Ζούνιγκα. Εάν γίνει το τεστ σε περίοδο που είναι χαμηλό το ιικό φορτίο, υπάρχει κίνδυνος να παραβλέψει τα μολυσμένα άτομα κατά τη διάρκεια της επώασης. Σύμφωνα με έναν αριθμό εμπειρογνωμόνων, η λύση είναι να γίνονται τεστ συχνά.
Δεν είναι σαφές εάν ο έλεγχος που έχει γίνει μέχρι στιγμής λειτούργησε ιδιαίτερα καλά, αλλά είναι πιθανό ότι η αποτελεσματικότητα των τεστ αντιγόνων σε σενάρια μαζικής δοκιμής θα βελτιωθεί τους επόμενους μήνες.