Πόσο επικίνδυνη είνα η κατάσταση στο πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια, το μεγαλύτερο εργοστάσιο του είδους του στην Ευρώπη και τι είναι πιθανό να συμβεί στη συνέχεια, εξηγεί ο Guardian.
Ο ΟΗΕ ζήτησε να δοθεί πρόσβαση σε διεθνείς επιθεωρητές στον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής στη Ζαπορίζια της Ουκρανίας, μετά τον βομβαρδισμό του το Σαββατοκύριακο, με τον οποίο προκλήθηκε παγκόσμια ανησυχία.
Γιατί είναι σημαντικός ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια;
Σύμφωνα με το βρετανικό μέσο, το εργοστάσιο, που κατασκευάστηκε επί ΕΣΣΔ, είναι ο μεγαλύτερος πυρηνικός αντιδραστήρας στην Ευρώπη. Οι έξι αντιδραστήρες νερού υπό πίεση (από τους οποίους τουλάχιστον δύο λειτουργούν επί του παρόντος) είναι σημαντικοί για το Κίεβο, καθώς μπορούν να παράγουν ενέργεια για έως και 4 εκατομμύρια σπίτια.
Βρίσκεται στη νότια όχθη του ποταμού Δνείπερου στο Ενερχοντάρ νοτιοδυτικά της πόλης της Ζαπορίζια και κατέχει μια εξαιρετικά σημαντική στρατηγική θέση τόσο για τις ρωσικές όσο και για τις ουκρανικές δυνάμεις, οι οποίες αναταγωνίζονται για τον έλεγχο της από την αρχή του πολέμου.
Η παρουσία των υδρόψυκτων αντιδραστήρων, καθώς και μια εγκατάστασης αποθήκευσης χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων, στην μεγάλης έκτασης περιοχή οδήγησε τη Ρωσία να τη χρησιμοποιήσει ως λεγόμενο «προφυλαγμένο» πάρκο πυροβολικού, χρησιμοποιώντας τις εγκαταστάσεις για να εξαπολύει επιθέσεις κατά ουκρανικών θέσεων με την πεποίθηση ότι η Ουκρανία δεν θααπαντήσει υπό το φόβο να διακινδυνέυσει ένα πυρηνικό ατύχημα.
Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, κατηγόρησε τους Ρώσους ότι χρησιμοποιούν το εργοστάσιο ως «πυρηνική ασπίδα», λέγοντας: «Φυσικά οι Ουκρανοί δεν μπορούν να αντεπιτεθούν καθώς μπορεί να συμβεί ένα τρομερό ατύχημα με τον πυρηνικό σταθμό».
Αυτό επέτρεψε στη Ρωσία να στοχεύσει περιοχές όπως η πόλη της Νικόπολης κατά μήκος του ποταμού, η οποία έχει δεχθεί σφοδρό βομβαρδισμό τις τελευταίες εβδομάδες, γράφει ο Guardian.
Γιατί υπάρχει εκ νέου ανησυχία;
Υπάρχουν δύο ζητήματα που τροφοδοτούν μια βαθύτερη ανησυχία για την κατάσταση στο εργοστάσιο, το οποίο βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο αλλά αεργάζεται ουκρανικό προσωπικό. Οι διεθνείς αξιωματούχοι πυρηνικής ασφάλειας ανησυχούν για την έλλειψη ανταλλακτικών, την απουσία πρόσβασης για τακτική συντήρηση των αντιδραστήρων και την έλλειψη επαφής με το προσωπικό, λόγω της συνεχιζόμενης στρατιωτικής σύγκρουσης.
Ένα δεύτερο ζήτημα είναι τα πυρά πυραύλων grad γύρω από το εργοστάσιο το Σαββατοκύριακο, με Ρώσους και Ουκρανούς να ανταλάσσουν κατηγορίες για την επίθεση.
Σύμφωνα με την Energoatom – την ουκρανική πυρηνική αρχή – οι επιπτώσεις ήταν κοντά στον χώρο αποθήκευσης αναλωμένων καυσίμων με τον χειριστή να ισχυρίζεται ότι τα ρωσικά στρατεύματα «στόχευαν ειδικά» στα εμπορευματοκιβώτια παρά την παρουσία ρωσικών στρατευμάτων στο σημείο.
Σημειώνεται επίσης ότι αν και ο στόχος της Ουκρανίας να δει το εργοστάσιο να αντιμετωπίζεται ως αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή είναι μια εντελώς συνετή έκκληση, θα εξυπηρετούσε επίσης και έναν στρατιωτικό στόχο εμποδίζοντας τις ρωσικές δυνάμεις από την αξιοποίηση ενός εργοστασίου από το οποίο μπορούν να βομβαρδίζουν με σχετική ατιμωρησία.
Μια τελική διάσταση είναι ο ισχυρισμός των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών – αναφέρθηκε σε ουκρανικά μέσα ενημέρωσης – ότι η Ρωσία έχει ναρκοθετήσει εγκαταστάσεις, σύμφωνα τον επικεφαλής των τμημάτων ραδιενέργειας, χημικής και βιολογικής άμυνας των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, στρατηγό Βασίλιεφ, ο οποίος τώρα διοικεί τη Ζαπορίζια, λέγοντας: «Θα υπάρξει είτε ρωσική γη είτε καμένη έρημος.
Ωστόσο, μια μεγάλη και σκόπιμη έκρηξη στη Ζαπορίζια θα απειλούσε τη νότια Ρωσία καθώς και την Ουκρανία με πυρηνική μόλυνση, επομένως είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ του «πυρηνικού εκβιασμού» και μιας σοβαρής απειλής που θα είχε επιπτώσεις για την ίδια τη Ρωσία.
Πόσο επικίνδυνος είναι λοιπόν ο βομβαρδισμός γύρω από το εργοστάσιο;
Οι αντιδραστήρες έχουν σχεδιαστεί για να αντέχουν σε σημαντικές κρούσεις – σκεφτείτεακόμα και την πτώση ενός πολιτικού αεροσκάφους πάνω τους – προστατευμένοι με χάλυβα και ενισχυμένο τσιμέντο καθώς και συστήματα πυροπροστασίας. Βέβαια, ένα απευθείας χτύπημα από ισχυρό πύραυλο μπορεί να είναι πιο προβληματικό.
Τα κτίρια που στεγάζουν το αναλωθέν καύσιμο, ωστόσο, δεν είναι κατασκευασμένα με παρόμοιο επίπεδο προστασίας, πράγμα που σημαίνει ότι η απελευθέρωση του ραδιενεργού υλικού αναλωμένου καυσίμου είναι πιθανώς μεγαλύτερος κίνδυνος από μια καταστροφική παραβίαση ενός αντιδραστήρα, αν και πιο περιορισμένης έκτασης.
Ο έλεγχος, η συντήρηση και η ασφαλής λειτουργία του εργσοτασίου είναι ο μεγάλος κίνδυνος
Η πραγματικότητα είναι ότι η κατάσταση στο εργοστάσιο όσον αφορά τις λειτουργίες ασφαλείας είναι ίσως το πιο σοβαρό ζήτημα, καθώς η επιδείνωση του καθεστώτος ασφαλείας που προκλήθηκε από τη σύγκρουση έχει επιδεινωθεί από τον κίνδυνο μιας απεργίας, επισημαίνεται.
Ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, περιέγραψε τη συνεχιζόμενη κρίση της εποπτείας της ασφάλειας ως τρομερή απειλή για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον στην Ουκρανία και πολύ πέρα από τα σύνορά της, περιγράφοντας την κατάσταση ως «εντελώς εκτός ελέγχου».
«Έχετε έναν κατάλογο με πράγματα που δεν πρέπει ποτέ να συμβαίνουν σε καμία πυρηνική εγκατάσταση», είπε. Ενώ ο Γκρόσι πρότεινε μια αποστολή στο εργοστάσιο, κατά ειρωνικό τρόπο η Ουκρανία μπλοκάρει την πρωτοβουλία, με την Energoatom να υποστηρίζει μόλις τον Ιούνιο ότι οποιαδήποτε επίσκεψη θα νομιμοποιούσε την παρουσία της Ρωσίας εκεί.