Τα τελευταία 40 χρόνια η ευρωπαϊκή νομοθεσία είχε κεντρικό ρόλο στην προώθηση της ανάπτυξης γρήγορης, αποτελεσματικής και δίκαιης ευρωπαϊκής ναυτιλίας.
Σήμερα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά να επιτύχει ουδέτερο ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050.
Η ΕΕ συνέβαλε στη διαμόρφωση μιας καθαρότερης, ασφαλέστερης και δικαιότερης ευρωπαϊκής ναυτιλίας. Το 1986 εδραιώθηκαν ίσοι όροι ανταγωνισμού για τις ναυτιλιακές εταιρείες χάρη στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αφαίρεσε τα εμπόδια για τους μεταφορείς, αντιμετώπισε τον προστατευτισμό από χώρες εκτός της ΕΕ και διαμόρφωσε δικαιότερες τιμές.
Περαιτέρω ελευθέρωση στις αγορές μεταφορών εμπορευμάτων και επιβατών επήλθε το 1992, με λιγότερο αυστηρούς κανόνες για την αγορά μικρών αποστάσεων. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στις εταιρείες από μία χώρα της Ενωσης για ναυτιλιακές μεταφορές μεταξύ των λιμανιών ενός άλλου κράτους μέλους.
Στην αλλαγή της χιλιετίας, όχι μία, αλλά δύο καταστροφές συνέβησαν, οι οποίες διαμόρφωναν τη ναυτιλιακή νομοθεσία της ΕΕ. Το 1999 το πετρελαιοφόρο Erika βυθίστηκε κοντά στη Γαλλία. Το Prestige, ένα άλλο δεξαμενόπλοιο γεμάτο με βαρύ πετρέλαιο, βυθίστηκε κοντά στην Ισπανία τρία χρόνια αργότερα. Οι περιβαλλοντικές καταστροφές οδήγησαν στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια στη Θάλασσα.
Τότε η επίτροπος Loyola de Palacio είχε δηλώσει «η λύση που προτείνουμε είναι η συμπλήρωση των υφιστάμενων κεφαλαίων με τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου, που θα χρηματοδοτείται από τις εταιρείες πετρελαίου και θα προσφέρει στα θύματα γρήγορη αποζημίωση ύψους έως και 1 δισ. Ευρώ».
Αυτή η νομοθεσία περιελάμβανε την εισαγωγή ανθεκτικότερου κύτους για τα δεξαμενόπλοια, αυστηρότερες υποχρεωτικές επιθεωρήσεις, απαγόρευση επικίνδυνων πλοίων από τα λιμάνια της ΕΕ και καταγραφή στοιχείων από μαύρα κουτιά.
Το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε κανόνες καθιστώντας τη ναυτιλία ακόμα πιο ασφαλή το 2003, ενισχύοντας τα πρότυπα τόσο για τις επιβατικές όσο και για τις εμπορικές μεταφορές, προστατεύοντας καλύτερα τον άνθρωπο και το περιβάλλον από ατυχήματα και περιστατικά αμέλειας.
Το 2005, καθώς οι δρόμοι της Ευρώπης γέμιζαν ολοένα και περισσότερο με φορτηγά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε τη θαλάσσια μεταφορά μικρών αποστάσεων ως εναλλακτική των οδικών μεταφορών. Στη συνέχεια υποστήριξε τη σταδιακή μείωση του τοξικού θείου στα καύσιμα των πλοίων το 2012 στο πλαίσιο της προσπάθειας διάσωσης ζωών και τη διαμόρφωση μίας καθαρότερης ναυτιλιακής βιομηχανίας.
Σήμερα η ναυτιλία εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει περίπου το 2,5% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Από την πλευρά του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητάει κλιματικά ουδέτερες θαλάσσιες μεταφορές στην ΕΕ έως το 2050, με καθαρά λιμάνια, σταδιακή κατάργηση του βαρέως πετρελαίου και περισσότερη έρευνα σε πράσινες τεχνολογίες και καύσιμα.