Σε συγκλονιστικές αποκαλύψεις για βάναυσες ανακρίσεις, βασανισμούς και απειλές για βιασμούς κατά Ουκρανών αιχμαλώτων από ρωσικά στρατεύματα προέβη στο BBC ένας Ρώσος πρώην αξιωματικός, που πολέμησε στην Ουκρανία και στη συνέχεια αυτομόλησε και έφυγε από τη χώρα.
Χρησιμοποιώντας φωτογραφίες και στρατιωτικά έγγραφα που παρείχε ο Ρώσος αξιωματικός, το BBC επαλήθευσε και επιβεβαίωσε ότι ο ανώτερος υπολοχαγός Κονσταντίν Εφρέμοφ υπηρέτησε στην περιοχή Ζαπορίζια και στην Μελιτόπολη της Ουκρανίας κατά την έναρξη του πολέμου. Ο Εφρέμοφ μίλησε στο βρετανικό δίκτυο για βασανιστήρια, στα οποία υποβλήθηκαν Ουκρανοί κρατούμενοι, περιγράφοντας τις βάναυσες ανακρίσεις υπό τις εντολές ενός Ρώσου συνταγματάρχη.
Στις
10 Φεβρουαρίου 2022, ο
Εφρέμοφ,
επικεφαλής μονάδας αποναρκοθέτησης
της 42ης Μεραρχίας Μηχανοκίνητων
Τυφεκιοφόρων
με
έδρα την Τσετσενία στον Βόρειο Καύκασο,
και οι σύντροφοί του μεταφέρθηκαν στην
Κριμαία, που
είχε προσαρτήσει το 2014 η Ρωσία.
«Κληθήκαμε
να συμμετάσχουμε σε στρατιωτικές
ασκήσεις στην Κριμαία. Ουδείς
πίστευε τότε
ότι θα γινόταν πόλεμος. Είμαι βέβαιος
ότι ούτε οι ανώτεροι αξιωματικοί το
γνώριζαν»,
εξηγεί.
Ο πρώην αξιωματικός θυμάται ότι σοκαρίστηκε όταν είδε το γράμμα «Z» αποτυπωμένο σε στρατιωτικό εξοπλισμό και οχήματα. Μέσα σε λίγες μέρες, το «Ζ» είχε γίνει το σύμβολο αυτού που το Κρεμλίνο αποκάλεσε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση».
Ήθελε να παραιτηθεί πριν ξεκινήσει η εισβολή, αλλά φοβόταν τη φυλακή
Αφού κατάλαβε τι αφορούσαν οι «στρατιωτικές ασκήσεις», ο πρώην αξιωματικός ισχυρίζεται ότι ήθελε να παραιτηθεί: «Πήγα στον διοικητή μου και εξήγησα τη θέση μου. Με αποκάλεσε προδότη και δειλό. Ωστόσο, άφησα κάτω το όπλο, μπήκα σε ένα ταξί και έφυγα. Ήθελα να επιστρέψω στη βάση μου στην Τσετσενία και να υποβάλω επίσημα την παραίτησή μου. Αλλά οι σύντροφοί μου μου τηλεφώνησαν και μου είπαν ότι ένας συνταγματάρχης είχε υποσχεθεί να με κλείσει για δέκα χρόνια στη φυλακή για λιποταξία. Είχε ειδοποιήσει την αστυνομία».
Ο
Εφρέμοφ
κάλεσε
έναν στρατιωτικό δικηγόρο, ο οποίος τον
συμβούλεψε να επιστρέψει στη μονάδα
του.
«Φοβόμουν μην με πάνε φυλακή», παραδέχεται.
Κι έτσι
γύρισε.
«Δεν συμμετείχα στην προσάρτηση της
Κριμαίας, δεν πολέμησα στην ανατολική
Ουκρανία όταν ξέσπασε για πρώτη φορά ο
πόλεμος στο Ντονμπάς πριν από εννέα
χρόνια. Δεν ήμουν στη στρατιωτική
επιχείρηση της Ρωσίας στη Συρία»,
επιμένει ο πρώην
αξιωματικός.
«Τα
τελευταία τρία χρόνια ασχολούμαι με
την αποναρκοθέτηση στην Τσετσενία, που
έχει περάσει
από δύο πολέμους. Νομίζω ότι η δουλειά
που έκανα εκεί ήταν χρήσιμη στους
ανθρώπους«,
είπε ο Εφρέμοφ.
Όταν επέστρεψε στη μονάδα του τέθηκε
προσωρινά επικεφαλής
μιας
διμοιρίας τυφεκιοφόρων.
Στις 27 Φεβρουαρίου, τρεις μέρες μετά τη
ρωσική εισβολή, αυτός και οι άνδρες του
έλαβαν εντολή να μετακινηθούν βόρεια
από την κατεχόμενη Κριμαία προς την
Μελιτόπολη.
Κλοπές και λεηλασίες χλοοκοπτικών και ποδηλάτων
Πέρασε τις επόμενες δέκα ημέρες σε ένα αεροδρόμιο που είχε ήδη καταληφθεί από τα ρωσικά στρατεύματα. Στη συνέχεια, για ενάμιση μήνα, ο πρώην αξιωματικός και οι οκτώ στρατιώτες που ήταν υπό τις διαταγές του, φρουρούσαν μια μονάδα ρωσικού πυροβολικού.
Ο ίδιος περιγράφει τις λεηλασίες, που αντίκρισε: «Κουβάδες, τσεκούρια, ποδήλατα, οτιδήποτε, τα έβαζαν όλα σε φορτηγά. Ήταν τόσα πολλά πράγματα που έπρεπε να σκύψουμε για να χωρέσουμε στα οχήματα».
«Κοιμόμασταν έξω όλη την ώρα», θυμάται. «Πεινούσαμε τόσο πολύ που αρχίσαμε να κυνηγάμε κουνέλια και φασιανούς».
Έβγαζαν με πένσα τα δόντια από Ουκρανούς κρατούμενους
Τον
Απρίλιο του
2022,
η ομάδα του Εφρεμόφ μετακινήθηκε για
να φυλάξει αυτό που περιγράφει ως
«αρχηγείο επιμελητείας» στο Μπιλμάκ,
βορειοανατολικά της Μελιτόπολης. Εκεί,
λέει ότι έγινε
μάρτυρας του βασανισμού Ουκρανών
κρατουμένων.
«Ένας από αυτούς
παραδέχτηκε ότι ήταν ελεύθερος σκοπευτής.
Ακούγοντάς
το ο
Ρώσος συνταγματάρχης τρελάθηκε»,
θυμάται ο Εφρέμοφ:
«Ο
συνταγματάρχης τον χτύπησε, κατέβασε
το παντελόνι του Ουκρανού και τον ρώτησε
αν ήταν παντρεμένος. “Ναι”, απάντησε
ο κρατούμενος. “Τότε κάποιος να μου
φέρει
μια
σφουγγαρίστρα. Θα σε κάνουμε κορίτσι
και θα στείλουμε στη γυναίκα σου το
βίντεο”»
Μια άλλη φορά, λέει ο Ρώσος πρώην αξιωματικός, ο συνταγματάρχης ζήτησε από έναν κρατούμενο να κατονομάσει όλους τους Ουκρανούς εθνικιστές στη μονάδα του. «Ο Ουκρανός δεν κατάλαβε την ερώτηση. Απάντησε ότι οι στρατιώτες ήταν από τους πεζοναύτες των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Για αυτή την απάντηση του έβγαλαν αρκετά δόντια με πένσα».
Από την αρχή του πολέμου, το Κρεμλίνο ισχυρίστηκε ότι πολεμά εναντίον φασιστών, νεοναζί και υπερεθνικιστών, ένα ψευδές αφήγημα που έχει χρησιμεύσει για να εμφανίζονται ως απάνθρωποι οι Ουκρανοί στα μάτια της ρωσικής κοινής γνώμης και των Ρώσων στρατιωτών.
Ο πρώην αξιωματικός αφηγείται ένα άλλο επεισόδιο: «Ο συνταγματάρχης έβαλε ένα όπλο στον κρόταφο του κρατούμενου και είπε: «Θα μετρήσω μέχρι το τρία και μετά θα σε πυροβολήσω στο κεφάλι». Μέτρησε και μετά πυροβόλησε στο πλάι, κοντά στο μέτωπο, και από τις δύο πλευρές. Ο συνταγματάρχης άρχισε να του φωνάζει. Του είπα: “Σύντροφε συνταγματάρχη! Δεν σε ακούει, τον έχεις κουφάνει!”».
Ο
Εφρέμοφ
αναφέρει ότι ο
συνταγματάρχης διέταξε να μην δίνουν
τους
Ουκρανούς κανονικό φαγητό, μόνο νερό
και μπισκότα. «Οι άνθρωποί μου τους
έδιναν ζεστό τσάι και τσιγάρα και σανό
κρυφά, τη νύχτα, για
να μην κοιμούνται στο έδαφος στο
κρύο υπόγειο»,
υποστηρίζει ο Ρώσος πρώην
αξιωματικός.
Στη
διάρκεια μιας άλλης ανάκρισης, ο
συνταγματάρχης πυροβόλησε έναν κρατούμενο
στο χέρι και στο δεξί πόδι κάτω από το
γόνατο. «Για να μπορέσουμε να τον πάμε
στο νοσοκομείο, τον ντύσαμε με μια ρωσική
στολή. Του είπα: “Μην πεις ότι είσαι
Ουκρανός αιχμάλωτος πολέμου, γιατί είτε
οι γιατροί θα αρνηθούν να σε θεραπεύσουν,
είτε θα σε ακούσουν οι τραυματίες Ρώσοι
στρατιώτες και θα σε πυροβολήσουν”».
Διέφυγε από τη χώρα μόλις ανακοινώθηκε η μερική επιστράτευση
Ο Εφρέμοφ επέστρεψε στη μονάδα αποναρκοθέτησής του, αλλά όχι για πολύ. «Επτά από εμάς είχαμε πάρει την απόφαση να φύγουμε από το στρατό», είπε. Στα τέλη Μαΐου έγραψε την επιστολή παραίτησής του: «Κάποιοι ανώτεροι αξιωματικοί άρχισαν να με απειλούν. Οι αξιωματικοί, που δεν είχαν περάσει ούτε μια μέρα στην Ουκρανία, με αποκαλούσαν δειλό και προδότη. Δεν μου επέτρεψαν να παραιτηθώ. Απολύθηκα».
Τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν κήρυξε μερική επιστράτευση, εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσοι πολίτες κλήθηκαν στα όπλα και στάλθηκαν στην Ουκρανία. Ο Εφρέμοφ κατάφερε να φύγει από τη χώρα με τη βοήθεια της ρωσικής ομάδας προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Gulagu.net.
«Δεν ξέρω τι συμβαίνει στα κεφάλια των Ρώσων. Ο άνθρωπος που τους εξαπατά εδώ και 20 χρόνια, δεν έχει παρά να δώσει το λόγο του και αυτοί οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να σκοτώσουν και να πεθάνουν. Δεν μπορώ να καταλάβω», λέει ο πρώην αξιωματικός. Και καταλήγει: «Ζητώ συγγνώμη από ολόκληρο το ουκρανικό έθνος, ήρθα στο σπίτι τους ως απρόσκλητος επισκέπτης με ένα όπλο στο χέρι. Δόξα τω Θεώ δεν έβλαψα κανέναν. Δόξα τω Θεώ δεν σκοτώθηκα. Δεν έχω ηθικό δικαίωμα να ζητήσω συγχώρεση από τους Ουκρανούς. Κάτι τέτοιο δεν συγχωρείται»!