Δεκάδες πόλεις στην Ιταλία πωλούν εγκαταλελειμμένα σπίτια σχεδόν τζάμπα και ενθουσιώδεις αγοραστές από όλο τον κόσμο προσπαθούν να εξασφαλίσουν μια καλή συμφωνία σε όμορφα, απομακρυσμένα χωριά.
Εκτός από τον αγοραστή, κερδισμένες βγαίνουν φυσικά και οι κοινότητες που παίρνουν νέα ζωή και οι επενδύσεις, καθώς τα ερειπωμένα ακίνητα ξαναζωντανεύουν και, το πιο σημαντικό, αρχίζουν να συνεισφέρουν έσοδα. Ωστόσο, από αυτή την win-win κατάσταση μπορούν ακόμα να υπάρξουν χαμένοι.
Τώρα οι οικογένειες των αρχικών ιδιοκτητών μερικών από τα εγκαταλελειμμένα σπίτια αρχίζουν να παρουσιάζουν την αξίωσή τους για αυτές τις παλιές πέτρινες κατασκευές, λέγοντας ότι έπρεπε να έχουν έρθει σε επαφή μαζί τους, για να ενημερωθούν για τις πωλήσεις.
Μεταξύ εκείνων που αμφισβητούν τώρα την πιθανή πώληση του οικογενειακού τους σπιτιού είναι η Josie Faccini από την πόλη Νιαγκάρα Φολς του Καναδά.
Η γιαγιά της Faccini, η Consilia Scapillati, μετανάστευσε στον Καναδά τη δεκαετία του 1950, αφήνοντας πίσω της ένα χαριτωμένο μικρό πέτρινο σπίτι στο ιστορικό κέντρο του Castropignano στη νότια περιοχή Molise της Ιταλίας, το οποίο η οικογένεια επισκεπτόταν τακτικά.
Αφού διάβασε για το σχέδιο του Castropignano για τα παλιά σπίτια, η Faccini άρχισε να ανησυχεί για «αρπαγή ακινήτων» και έχει περάσει μήνες προσπαθώντας, από μακριά, να επαναβεβαιώσει την αξίωσή της για το σπίτι που άφησε πριν από δεκαετίες.
Και δεν είναι η μόνη. Παρά τις προσπάθειες των τοπικών Αρχών να επικοινωνήσουν με τις οικογένειες των αρχικών ιδιοκτητών, άλλοι λένε ότι φοβούνται επίσης πως θα χάσουν τα προγονικά τους σπίτια καθώς παλεύουν να διεκδικήσουν την αξίωσή τους λόγω της απόστασης, του χρόνου και των νομικών επιπλοκών.
«Θυμωμένη και απογοητευμένη»
«Είχα ακούσει για τα σχέδια πώλησης και προσπάθησα να επικοινωνήσω τον Αύγουστο», λέει η Faccini στο CNN Travel. «Τότε είδα το άρθρο που έλεγε ότι ο δήμαρχος είχε στείλει ειδοποιήσεις στο εξωτερικό, αλλά κανένας στην οικογένειά μου δεν ενημερώθηκε για αυτό».
Η Faccini λέει ότι έστειλε πολλά email και μια επιστολή στον Nicola Scapillati, δήμαρχο του Castropignano, ο οποίος έχει το ίδιο επώνυμο με τη γιαγιά της, αλλά δεν έχει λάβει απάντηση.
«Τίποτα», λέει. «Είμαι τόσο θυμωμένη και απογοητευμένη. Θα ήθελα να δω την πόλη να ακμάζει και να έχω βοηθήσει σε αυτό, αλλά παρακαλώ μην κλέβετε το σπίτι μας από εμάς».
Η Faccini λέει ότι τελικά έλαβε απάντηση από τον δήμαρχο μετά από μια οδυνηρή αναμονή οκτώ μηνών, αλλά ο Scapillati της είπε ότι πρέπει να παράσχει μια πράξη ιδιοκτησίας και πληροφορίες για να επαληθεύσει τον ισχυρισμό της.
Αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύπλοκο. Όταν του ζητήθηκε από το CNN να σχολιάσει τον ισχυρισμό της Faccini, ο Scapillati επισήμανε ότι με την πάροδο των ετών το σπίτι θα μπορούσε να έχει περάσει σε νέους ιδιοκτήτες εκτός της οικογένειας ή σε άλλους κληρονόμους ή απομακρυσμένους συγγενείς. Η Faccini έχει ξαδέλφια στην Ιταλία που δεν έχει γνωρίσει ποτέ.
Επίσης, δεν είναι άγνωστο να πραγματοποιούνται άτυπες πωλήσεις ή μεταβίβαση ιδιοκτησίας στην Ιταλία, ειδικά σε αγροτικές περιοχές, για την αποφυγή φόρων, λέει ο Scapillati.
Το Castropignano κάνει τα πράγματα διαφορετικά σε σύγκριση με άλλα μέρη που πωλούν σπίτια με 1 ευρώ. Η πόλη έχει περίπου 100 εγκαταλελειμμένα κτίρια, αλλά ο δήμαρχος λέει ότι θέλει να ταιριάξει τους ενδιαφερόμενους με το κατάλληλο σπίτι για αυτούς.
Λέει ότι κινείται σε δύο παράλληλες διαδρομές, προσεγγίζοντας ταυτόχρονα δυνητικούς αγοραστές και παλιούς ιδιοκτήτες, βήμα προς βήμα, για να διασφαλίσει ότι η ζήτηση ικανοποιεί την προσφορά.
Μόλις οι ενδιαφερόμενοι αγοραστές επικοινωνήσουν με ένα λεπτομερές σχέδιο για το είδος του σπιτιού που θα ήθελαν και γιατί, ο δήμαρχος λέει ότι προσπαθεί να επικοινωνήσει με τους αρχικούς ιδιοκτήτες με βάση τα δεδομένα του κτηματολογίου.
Πρόστιμα και κατασχέσεις
Αφού έλαβε χιλιάδες email από ενδιαφερόμενους αγοραστές, ο Scapillati λέει ότι εντόπισε μια πρώτη δόση σπιτιών και έστειλε περίπου 20 επιστολές σε αρχικούς ιδιοκτήτες διασκορπισμένους σε όλο τον κόσμο.
Ο δήμαρχος λέει στο CNN ότι θα κατασχέσει τα ακίνητα και θα τα πουλήσει σε νέους αγοραστές, εάν οι αρχικοί ιδιοκτήτες δεν απαντήσουν εντός ενός εύλογου χρονικού διαστήματος, αναφέροντας τις προθέσεις τους να αποκαταστήσουν το κτίριο ή να το παραδώσουν στις Αρχές. Λέει ότι οι ιδιοκτησίες είναι επικίνδυνες και ερειπωμένες.
Νομικά, αυτό είναι ένα ισχυρό επιχείρημα, σύμφωνα με έναν ειδικό. Όποιος διαθέτει ιδιοκτησία στην Ιταλία πρέπει να φροντίζει για τη συντήρησή του, έτσι ώστε η κατάστασή του να μην προκαλέσει βλάβη σε κανέναν. Σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να προκύψουν πρόστιμα και κατάσχεση, αν και σε ακραίες συνθήκες.
«Σύμφωνα με την ιταλική νομοθεσία, ο ιδιοκτήτης ή ο κληρονόμος έχει την υποχρέωση να εγγυάται ανά πάσα στιγμή τη δέουσα συντήρηση του περιουσιακού στοιχείου, προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν ζημιά σε τρίτα μέρη», λέει ο Emiliano Russo, δικηγόρος ακινήτων και αναπληρωτής καθηγητής στο Luiss Business School της Ρώμης.
«Σε περίπτωση κινδύνου ζημιών, ενδέχεται να υπόκειται σε διοικητικές κυρώσεις από 154 ευρώ έως 929 ευρώ και, σε περίπτωση πραγματικής βλάβης, ενδέχεται να υπόκειται στην ποινική κύρωση της σύλληψης».
Δεδομένου ότι αυτοί οι κανόνες αποσκοπούν στη διασφάλιση της δημόσιας ασφάλειας, οι δήμαρχοι μπορούν να εκδώσουν διαταγή που απαιτεί από τους ιδιοκτήτες να πραγματοποιήσουν επισκευές, λέει ο Russo.
Προσθέτει ότι οι τοπικές Αρχές μπορούν να αναζητήσουν ιδιοκτήτες ή κληρονόμους τους μέσω δικαστηρίων ή χρησιμοποιώντας τις δικές τους εξουσίες για να ανακτήσουν το κόστος συντήρησης ή ακόμη και να καταλάβουν την ιδιοκτησία.
Ο δήμαρχος του Castropignano λέει ότι έχει στείλει ειδοποιήσεις για το έργο σε ιταλικές διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό. Η Josie Faccini λέει ότι ούτε αυτή ούτε κάποιος στην οικογένειά της έχει λάβει κάτι από την πρεσβεία του Καναδά.
Οι δύο πλευρές ανταλλάσσουν τώρα επιχειρήματα σχετικά με το τι συνιστά σωστή ειδοποίηση. «Έχω ψάξει στην ιταλική πρεσβεία στον Καναδά, αλλά δεν βρήκα καμία ειδοποίηση», λέει η Faccini. «Οι περισσότεροι άνθρωποι από το Castropignano μετανάστευσαν στον Καναδά, έχουμε ακόμη έναν σύλλογο εδώ, το Niagara Club Castropignano, το οποίο ξεκίνησε από τους εκατοντάδες μετανάστες που ζουν εδώ».
Σύγχυση και Covid
Η Faccini λέει ότι θέλει να μάθει τι πρέπει να γίνει για την ανάκτηση του σπιτιού και είναι πρόθυμη να πληρώσει όλους τους φόρους και τα έξοδα ανακαίνισης. Λέει ότι έστειλε το πλήρες όνομα της γιαγιάς της στο δημαρχείο και τον δήμαρχο και λέει ότι έχει πλέον προσδιορίσει τη διεύθυνση του ακινήτου με τη βοήθεια συγγενών στην Ιταλία.
Η γυναίκα πιστεύει ότι η ανάληψη ενός ακινήτου, ακόμη και αν εγκαταλειφθεί, χωρίς να ειδοποιηθούν σωστά τα μέλη της οικογένειας σχετικά με τα βήματα για την ανάκτησή του και να αφήσουν μια άλλη οικογένεια να το έχει, είναι απαράδεκτο.
«Μέχρι και πριν από 10 χρόνια έμενα στο σπίτι της γιαγιάς μου στο Castropignano, που βρισκόταν σε έναν λοφώδη δρόμο μετά την αψιδωτή πύλη στην είσοδο της πόλης», λέει η Faccini.
«Μια από τις θείες μου στην Ιταλία χρησιμοποίησε το σπίτι για λίγο, τότε πέθανε, αλλά δεν έχω ιδέα τι συνέβη στο σπίτι, σε ποιον ανήκει τώρα. Εγκαταλείφθηκε για πέντε χρόνια. Προσωπικά θα είχα ήδη πετάξει για να ρωτήσω, αλλά ο Covid-19 το έκανε αδύνατο».
Ο Scapillati προσθέτει ότι οι κληρονόμοι δύο άλλων οικογενειών που έχουν μεταναστεύσει στον Καναδά και στην Αργεντινή ήρθαν επίσης σε επαφή για να μάθουν για την τύχη του σπιτιού των προγόνων τους.
«Δεν διεκδικούσαν τίποτα, ζητούσαν απλώς πληροφορίες σχετικά με ένα οικογενειακό ακίνητο στο Castropignano που θυμούνταν ότι είχαν πριν από δεκαετίες, αλλά δεν ήξεραν την ακριβή τοποθεσία», λέει.
«Ένα βασικό στοιχείο αναδύεται: η πιθανότητα με την πάροδο του χρόνου οι μετανάστες στο εξωτερικό να πούλησαν το σπίτι τους σε άλλους ιδιοκτήτες χωρίς να ενημερώσουν τις τοπικές Αρχές. Επομένως, δεν έχουμε συγκεκριμένα στοιχεία, απλώς απλήρωτους φόρους που συσσωρεύονται και κανένας δεν θα πληρώσει ποτέ».
Και άλλες πόλεις που πωλούν σπίτια για 1 ευρώ έχουν αντιμετωπίσει παρόμοια προβλήματα.
Προβλήματα σε άλλες πόλεις που πωλούν σπίτια σχεδόν τζάμπα
Η πόλη Μουσομέλι της Σικελίας δημιούργησε ένα πρακτορείο για να επικοινωνήσει μεταξύ παλαιών και νέων αγοραστών και μέχρι στιγμής έχει πουλήσει με επιτυχία εκατοντάδες φτηνά σπίτια, σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο Toti Nigrelli.
Λέει ότι τουλάχιστον μία οικογένεια από την Αργεντινή, όπου μετανάστευσαν πολλοί ντόπιοι τις τελευταίες δεκαετίες, ήρθε σε επαφή για να ρωτήσει και να διεκδικήσει ένα πιθανό παλιό οικογενειακό σπίτι.
«Έχουμε μια μεγάλη κοινότητα ανθρώπων που ζουν στη Νότια Αμερική, με καταγωγή από το Μουσομέλι, ντόπιοι των οποίων το ενδιαφέρον για τις ρίζες τους πυροδοτήθηκε όταν οι ειδήσεις εξαπλώθηκαν στο εξωτερικό για το ελκυστικό μας σχέδιο στέγασης», λέει ο Nigrelli.
«Μερικοί από αυτούς θυμήθηκαν ότι είχαν ένα σπίτι εδώ και ρώτησαν τι να κάνουν για να διεκδικήσουν την κατοικία των προγόνων τους».
Υπήρξαν επίσης επικοινωνίες από ιδιοκτήτες σπιτιών που επιθυμούν να ξεφορτωθούν τις οικογενειακές ιδιοκτησίες τους για να απαλλαγούν από το βάρος.
«Ήμασταν πολύ χαρούμενοι που διαθέσαμε το σπίτι της θείας μας, το δώσαμε στις Αρχές της πόλης», λέει η Antonietta Lipani, μία Ιταλο-Ελβετίδα κάτοικος της Γενεύης, της οποίας η οικογένεια μετανάστευσε από το Μουσομέλι. «Ο μπαμπάς μου το κληρονόμησε, αλλά δεν πάμε ποτέ, είναι άδειο για χρόνια. Ποιο είναι το νόημα να το κρατήσω;».
Μερικές πόλεις, όπως η Carrega Ligure στο Piedmont και η Lecce nei Marsi στο Abruzzo, έχουν δοκιμάσει, αλλά απέτυχαν να ξεκινήσουν σχέδια πώλησης σπιτιών με 1 ευρώ, με τους παλιούς ιδιοκτήτες να αποδεικνύονται πολύ απροσδιόριστοι, ίσως φοβούνται την επαφή με τις τοπικές Αρχές που επιδιώκουν πίσω φόρους περίπου 400 ευρώ ετησίως, λέει ο Scapillati.
Οι συγγενείς που τσακώνονται μπορεί επίσης να είναι ένα εμπόδιο. Στην Ιταλία, κάθε μεμονωμένος κληρονόμος έχει ένα μερίδιο του ακινήτου και για να το πουλήσει, όλοι πρέπει να συμφωνήσουν και να υπογράψουν, διαφορετικά η εγκαταλελειμμένη ιδιοκτησία παραμένει παγωμένη, ακόμη και αν καταρρέει, σύμφωνα με τον Michele Giannini, δήμαρχο του Fabbriche di Vergemoli, μια άλλη πόλη που πουλάει σπίτια.
Ωστόσο, σε όλες σχεδόν τις πόλεις που έχουν πουλήσει με επιτυχία ακίνητα με 1 ευρώ σε νέους ιδιοκτήτες, οι απόγονοι των μεταναστών έχουν έρθει σε επαφή για να ανακτήσουν τους χαμένους δεσμούς και να ανακαλύψουν ξανά τις ρίζες τους.
«Είναι το μόνο πράγμα που έχει μείνει από τη μαμά μου»
Οι δήμαρχοι της Μπιβόνα και της Τροΐνα στη Σικελία έχουν δεχτεί δεκάδες αιτήματα αγοράς από άτομα των οποίων οι πρόγονοι μετανάστευσαν στη Γαλλία, την Αργεντινή και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όλοι αναζητούν ένα άδειο σπίτι στο γραφικό χωριό των προγόνων τους.
«Αυτό το έργο έχει αφυπνίσει τη δεύτερη και τρίτη γενιά μεταναστών στο εξωτερικό, προκαλώντας νέο ενδιαφέρον για την κοινότητά μας. Στο παρελθόν, πολλές οικογένειες έφυγαν αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον. Τώρα, οι γιοι και τα εγγόνια θέλουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους για να ξαναζήσουν την αγροτική ατμόσφαιρα», λέει ο δήμαρχος της Μπιβόνα, Milko Cinà.
Πίσω στο Castropignano, ο δήμαρχος Scapillati λέει ότι θα συνεργαστεί με χαρά με τη Faccini για να λύσει το πρόβλημά της, εάν οι λεπτομέρειες μπορούν να επαληθευτούν. Δεν πιστεύει ότι έχει πουληθεί το σπίτι της.
«Δεν αρπάζουμε κανένα ακίνητο, δεν θέλουμε να πάρουμε κανένα σπίτι μακριά από οποιαδήποτε οικογένεια, το αντίθετο», λέει. «Είμαστε ενθουσιασμένοι που το έργο μας δημιούργησε ενθουσιασμό και έφερε το Castropignano στο προσκήνιο, προσελκύοντας ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να ξαναζωντανέψουν την υπέροχη κοινότητά μας».
Η Faccini λέει ότι εάν μπορεί να αποδείξει την αξίωσή της για το παλιό σπίτι της οικογένειάς της, θέλει να επιστρέψει στο Castropiagno και θα βοηθούσε πρόθυμα στην προώθηση της πόλης.
«Είναι το μόνο πράγμα που έχει μείνει από τη μαμά μου, θα ήθελα να το κρατήσω», λέει. «Θέλω να πάω και να ζήσω στο σπίτι, να το δείξω στους ανιψιούς και τις ανιψιές μου που δεν το έχουν ξαναδεί. Θα ήθελα να συνεργαστώ με τον δήμαρχο για να βοηθήσω το Castropignano να ανθίσει ξανά. Θα ήμουν η καλύτερη υποστηρίκτρια για ανθρώπους που θέλουν να αγοράσουν ένα σπίτι εκεί».