Δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι κατέβηκαν την περασμένη Κυριακή στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για τη φυλάκιση του Αλεξέι Ναβάλνι κι εντείνοντας την πίεση στον πρόεδρο της χώρας Βλαντίμιρ Πούτιν.
Η αστυνομία επιστράτευσε γκλομπ και τέιζερ κατά των διαδηλωτών συλλαμβάνοντας πάνω από 5.300 άτομα – μια υπεραντίδραση, όπως ερμηνεύουν αναλυτές, τη σφοδρότητα της απάντησης των Αρχών, μια ένδειξη πανικού στο Κρεμλίνο. Αλλά πόσο επικίνδυνες είναι αυτές οι διαδηλώσεις για τον Πούτιν; Σύμφωνα με τον Ρώσο πολιτικό επιστήμονα Μιχαήλ Βινογκράντοφ, επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης “St. Petersburg Politics Foundation”, οι κινητοποιήσεις αυτές δεν αρκούν για να πυροδοτήσουν εξελίξεις, που θα οδηγήσουν σε αλλαγή εξουσίας, αφού ο κρίσιμος παράγοντας είναι κατά πόσον θα αρχίσουν να κλυδωνίζονται οι ελίτ, δηλαδή οι ανώτεροι αξιωματούχοι στο περιβάλλον του Πούτιν, οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι στις Ένοπλες Δυνάμεις και οι υπηρεσίες Πληροφοριών.
Οι πολιτικές αναταράξεις στη Ρωσία συνήθως προκύπτουν από ένα ρήγμα στα όργανα εξουσίας, εξηγεί ο Βινογκράντοφ στη DW, και «αυτή τη στιγμή δεν παρατηρείται τέτοιο ρήγμα». Συγκρίνει δε τις διαδηλώσεις υπέρ του Ναβάλνι με εκείνες στη Μόσχα ενόψει των εκλογών για το τοπικό κοινοβούλιο της Μόσχας το καλοκαίρι του 2019, που απέτυχαν να σηματοδοτήσουν μια πολιτική αλλαγή.
Ο Πούτιν με την πλάτη στον τοίχο
Από την άλλη πλευρά ο ανεξάρτητος πολιτικός αναλυτής, Αμπάς Γκαλιάμοφ, θεωρεί ότι οι κινητοποιήσεις του τελευταίου διαστήματος φέρουν μια εκρητική δυναμική, καθώς οι τακτικές της αστυνομίας θυμίζουν εκείνες που επιστράτευαν οι οχυρωμένοι σε πολιορκούμενα μεσαιωνικά κάστρα «λες και τράβηξαν την κινητή γέφυρα πάνω από την τάφρο και περιμένουν πίσω από τα τείχη τον εχθρό να επιτεθεί». Κι αυτό, σύμφωνα με τον Γκαλιάμοφ, δείχνει ότι το Κρεμλίνο κι ο Πούτιν αισθάνονται σαν να βρίσκονται σε θέση άμυνας. Ο ίδιος εκτιμά ότι οι παρά τη βίαιη καταστολή οι Ρώσοι αστυνομικοί έδειχναν να μην έχουν κίνητρο και αιφνιδιασμένοι από τις εξελίξεις, σε αντίθεση με τον ζήλο των επικριτών του Πούτιν. Κι επειδή κατά τον Γκαλιάμοφ, η ηγεσία της χώρας, είναι στριμωγμένη, οι επόμενες διαδηλώσεις μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερες.
Κι όχι μόνον μεγαλύτερες, αλλά και πιο βίαιες, σύμφωνα με τον Ίλια Γκρασένκοφ, διευθυντή του Ρωσικού Κέντρου για την Ανάπτυξη Περιφερειακών Πολιτικών, ο οποίος θεωρεί ότι αυτή τη φορά ο πυρήνας των διαδηλωτών εμφανίζεται σαφώς πιο ενεργός απ’ ό,τι παλαιότερα: «Διακινδυνεύουν διαρκώς να συλληφθούν ή να τους ξυλοφορτώσουν οι αστυνομικοί, αλλά βγαίνουν στους δρόμους και το σημαντικότερο είναι ότι η πλειονότητά τους αντιμετωπίζει με συμπάθεια τον Ναβάλνι και απαιτούν την αποφυλάκισή του. Αυτή τη φορά οι διαδηλώσεις εξελίσσονται σε πολιτικό αίτημα», σημειώνει.
Ο ρόλος των ελίτ
Ωστόσο, ο Γκαλιάμοφ εκτιμά ότι ο Πούτιν δεν πρόκειται να εκπαραθυρωθεί από την εξουσία, αφού θεωρεί, όπως κι ο Βινογκράντοφ, ότι θα παίξουν καίριο ρόλο οι ελίτ: «Οι διαδηλωτές δεν πρόκειται, φυσικά, να εισβάλουν μια μέρα στην Κόκκινη Πλατεία και να διώξουν τον Πούτιν από το Κρεμλίνο. Αλλά οι κινητοποιήσεις τους δείχνουν ότι είναι δυσαρεστημένοι με τις ελίτ κι αυτό κάποια μέρα θα επηρεάσει και τη νομιμοφροσύνη των τελευταίων [έναντι του Κρεμλίνου] και τότε θα εξεγερθούν και αυτές».
Ακόμη κι αν οι διαδηλώσεις δεν πετύχουν το ποθούμενο και δεν αποφυλακιστεί ο Ναβάλνι – όπως ζητούν πολλές χώρες της Δύσης- , ωστόσο κλιμακώνουν την πολιτική πόλωση στη Ρωσία επηρεάζοντας πιθανώς πιθανούς ψηφοφόρους του Πούτιν, ενόψει μάλιστα των εκλογών του φθινοπώρου για την ανάδειξη νέων μελών της Δούμας. Πολιτικοί αναλυτές δεν αποκλείουν να αποδώσει αυτή τη φορά η στρατηγική της «έξυπνης ψήφου» που ανέπτυξε ο Ναβάλνι με στόχο να εκτρέψει όσο το δυνατόν περισσότερες ψήφους μακριά από το κυβερνών κόμμα «Ενωμένη Ρωσία» του Πούτιν. Ο φυλακισμένος ηγέτης της αντιπολίτευσης καλεί τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν οποιοδήποτε άλλο κόμμα, όσο μικρό ή ασήμαντο κι αν είναι, για να πετύχει τον στόχο του: να πάρει δηλαδή το κόμμα του Πούτιν όσο το δυνατόν λιγότερες ψήφους και να ανοίξει ο δρόμος της απομάκρυνσής του από την εξουσία.