Ο πολιτικός επιστήμονας Ίαν Μπρέμερ προβλέπει ότι η «άσχημη σύγκρουση» που έχει ξεκινήσει ο Πούτιν στην Ουκρανία πρόκειται να γίνει χειρότερη.
Το αποτέλεσμα του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία παραμένει αμφίβολο, λέει ο Μπρέμερ σε άρθρο του στον Economist. Σύμφωνα με τον ίδιο, όμως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απόφαση του Βλαντίμιρ Πούτιν να εξαπολύσει μια μεγάλης κλίμακας εισβολή είναι μια από τις χειρότερες στρατηγικές αποφάσεις που έχει λάβει ηγέτης μιας ισχυρής χώρας εδώ και δεκαετίες.
«Δεν υπάρχει κανένα εύλογο αποτέλεσμα στην Ουκρανία που να μην αφήσει τον κ. Πούτιν και τη Ρωσία σε κατάσταση πολύ χειρότερη από εκείνη που υπήρχε πριν από τις 24 Φεβρουαρίου, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος», αναφέρει αρχικά ο Μπρέμερ.
Το «μπούμερανγκ» του πολέμου που δεν περίμενε ο Πούτιν
Η κίνηση του κ. Πούτιν έχει κοστίσει στη Ρωσία χιλιάδες ζωές νεαρών στρατιωτών, μερικοί από τους οποίους νεοσύλλεκτοι. Ο Ρώσος πρόεδρος ισχυρίζεται ότι Ρώσοι και Ουκρανοί είναι «ένας λαός», αλλά ο πόλεμός του έδωσε στην Ουκρανία μια ισχυρότερη από ποτέ αίσθηση εθνικής ταυτότητας και τη μεταμόρφωσε σε σκληρό εχθρό της Ρωσίας. Επιπλέον, έδειξε στον κόσμο ότι ο στρατός του είναι αναποτελεσματικός και ότι τα δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανήθηκαν για τον εκσυγχρονισμό του ρωσικού στρατού έχουν σπαταληθεί.
Έδωσε στα μέλη του ΝΑΤΟ μια αίσθηση ενότητας και σκοπού που είχαν απολέσει εδώ και δεκαετίες και σε μη μέλη του -όπως η Φινλανδία και η Σουηδία- νέους λόγους για να ενταχθούν. Οι ενέργειές του ώθησαν μέλη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, να ενισχύσουν τις αμυντικές δαπάνες. Άλλοι έχουν στείλει στρατεύματα κοντά στα σύνορα της Ρωσίας.
Ακόμη, ο κ. Πούτιν έπεισε την Ευρώπη ότι πρέπει να σταματήσει να αγοράζει τις πιο πολύτιμες εξαγωγές της Ρωσίας. Έχει υποστεί κυρώσεις και ελέγχους εξαγωγών στη χώρα του που θα προκαλέσουν ζημιά πολλών γενεών. Για την Ευρώπη και την Αμερική, ο κ. Πούτιν έχει διαβεί τον Ρουβίκωνα. Το πιο οδυνηρό, ωστόσο, είναι ότι απέτυχε να προετοιμάσει το ρωσικό κοινό για το πραγματικό ανθρώπινο, οικονομικό και υλικό κόστος της «ειδικής στρατιωτικής του επιχείρησης».
Η απομόνωση του Πούτιν, αιτία τού λάθους υπολογισμού
Πέρα από τα αστεία για τα ρωσικά εμβόλια και τα μεγάλα τραπέζια, μια από τις κύριες αιτίες για τον λανθασμένο υπολογισμό του κ. Πούτιν πρέπει σίγουρα να είναι η προσωπική του απομόνωση. Φαίνεται ότι δεν ακούει πλέον αντίθετες απόψεις. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να πιστέψει ότι ο στρατός του θα μπορούσε να καταλάβει το Κίεβο σε δύο εβδομάδες; (Ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, έχει πει ότι ο κ. Πούτιν καυχιόταν πολύ απέναντί του το 2014.) Πώς μπορούσε ο κ. Πούτιν να σκεφτεί ότι οι Ουκρανοί θα παραδίδονταν γρήγορα μόλις άρχιζε η εισβολή;
Ως απάντηση στην εισβολή του στην Ουκρανία, τις απειλές για διακοπή του ευρωπαϊκού ενεργειακού εφοδιασμού και άλλες «συνέπειες που δεν έχετε δει ποτέ», ο Πούτιν φαίνεται να περίμενε από τη Δύση κάτι παραπάνω από όσα έκανε όταν η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία πριν από οκτώ χρόνια. Ωστόσο, δεν περίμενε ότι η Αμερική θα καθιστούσε τόσο γρήγορα ένα μεγάλο μέρος των συναλλαγματικών του αποθεμάτων λειτουργικά άχρηστο.
Ο Πούτιν κωφεύει στις προειδοποιήσεις, αρνούμενος να δεχθεί διαφωνίες
Αρνούμενος να ανεχθεί διαφωνίες εντός της Ρωσίας, ο κ. Πούτιν κωφεύει σε σημαντικές προειδοποιήσεις, πείθοντας τους γύρω του ότι η προσωπική τους ασφάλεια και ευημερία εξαρτώνται από την πίστη σε αυτόν και τη δική του εκδοχή για την αλήθεια.
Ένα μικρό αλλά σημαντικό παράδειγμα: κατά τις πρώτες ημέρες της σύγκρουσης, ο Βλ. Πούτιν είπε ότι «οι στρατευμένοι στρατιώτες δεν συμμετέχουν και δεν θα εμπλακούν σε πολεμικές επιχειρήσεις». Αυτός ο ισχυρισμός αποδείχθηκε γρήγορα ψευδής.
Υπάρχουν τρεις πιθανές εξηγήσεις γι' αυτό και όλες θα έβλαπταν τον πρόεδρο της Ρωσίας. Η πρώτη είναι ότι ο Πούτιν είπε ψέματα στον ρωσικό λαό για κάτι που έπρεπε να γνωρίζει ότι δεν θα μπορούσε να μείνει κρυφό. Δεύτερον, οι στρατηγοί της Ρωσίας του είπαν ψέματα. Τρίτον, και μάλλον πιθανότερο: η παραπληροφόρηση έχει φτάσει σε όλα τα επίπεδα του στρατού της Ρωσίας και οι ανώτεροι αξιωματικοί δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει στην αλυσίδα της διοίκησης.
Ωστόσο, όποια κι αν είναι η κατάσταση, όλες αυτές οι εξηγήσεις υπονομεύουν την αξιοπιστία του Βλ. Πούτιν τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, και θέτουν σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα των Ενόπλων Δυνάμεων της Ρωσίας για τα επόμενα χρόνια.
Παραπληροφόρηση: Οδηγός μιας νέας αποτυχίας
Δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι η αποτυχημένη προσπάθεια της πρώτης φάσης από τη Ρωσία για να καταλάβει το Κίεβο θα οδηγήσει σε σημαντικές βελτιώσεις στη ροή πληροφοριών προς τα πάνω και προς τα κάτω στη στρατιωτική διοίκηση. Οι δομές κινήτρων παραμένουν πολύ στρεβλές.
Και εάν οι Ενοπλες Δυνάμεις της Ρωσίας δεν προσφέρουν ακριβείς πληροφορίες για το τι συμβαίνει στο πεδίο ή για τους πόρους που απαιτούνται για την επίτευξη στρατιωτικών στόχων και εάν ο κ. Πούτιν και οι στρατηγοί του συνεχίσουν να έχουν μη ρεαλιστικές ιδέες για το τι είναι εφικτό, η επόμενη φάση του πολέμου -που επικεντρώνεται στην εξασφάλιση του ρωσικού ελέγχου στην περιοχή του Ντονμπάς- δεν θα προχωρήσει ομαλότερα από την πρώτη.
Οι στρατιώτες της Ουκρανίας σε αυτήν την περιοχή δοκιμάζονται σε μάχες επί οκτώ χρόνια. Η υποτίμηση της ικανότητας και της αποφασιστικότητας των Ουκρανών να πολεμήσουν και η προθυμία των δυτικών κυβερνήσεων να τους προμηθεύσουν όπλα και εκπαίδευση έχουν ήδη κοστίσει ακριβά στον Πούτιν.
Τα χημικά όπλα, η ύστατη λύση του Πούτιν για την αντιστροφή του κλίματος
Για τον Ρώσο πρόεδρο, το διακύβευμα για μια στρατιωτική αποτυχία δύσκολα θα μπορούσε να είναι υψηλότερο. Εάν οι επικλήσεις του στην εθνική υπερηφάνεια και οι δεσμεύσεις του για τον τερματισμό μιας (φανταστικής) γενοκτονίας των ρωσικών εθνοτήτων στο Ντονμπάς καταρρεύσουν, ο Ρώσος πρόεδρος πιθανότατα θα λάβει μέτρα που σίγουρα θα προτιμούσε να αποφύγει. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν τη χρήση χημικών όπλων για την αντιστροφή του στρατιωτικού ρεύματος, καθώς οι Ουκρανοί δεν μπορούν να αμυνθούν αλλά ούτε και να ανταποδώσουν σε τέτοιες επιθέσεις (πράγμα που θα επιτρέψει στη Ρωσία να προχωρήσει). Δεν έχει πολλά περισσότερα να χάσει.
Η Ρωσία αντιμετωπίζει ήδη μια διατλαντική πολιτική και στρατιωτική συμμαχία που έχει επιβάλει ιστορικά σκληρές κυρώσεις στη χώρα του.
Οι δυτικές κυβερνήσεις συνεχίζουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία, να κατηγορούν τη Ρωσία για εγκλήματα πολέμου και γενοκτονία και να αντιμετωπίζουν τον Πούτιν σαν παρία. Η προσέγγιση της «καμένης γης» πιθανότατα θα του προσέδιδε μια περιορισμένη στρατιωτική νίκη. Και γνωρίζει πως σχεδόν ό,τι θα μπορούσε να του κάνει η Δύση είναι ήδη σε εξέλιξη -εκτός από την απαγόρευση των ρωσικών εισαγωγών ενέργειας, που ο ίδιος πιστεύει ότι θα έρθει σύντομα, ούτως ή άλλως.
Οι ελπίδες της Δύσης ότι οι στρατηγοί της Ρωσίας, οι δυνάμεις ασφαλείας της, οι ολιγάρχες της ή ο λαός της θα απομακρύνουν σύντομα τον πρόεδρο από την εξουσία είναι μάλλον φρούδες.
Οι υπερβολικά υψηλές τιμές του πετρελαίου θα κρατήσουν τη ρωσική οικονομία στη ζωή για κάποιο χρονικό διάστημα, ακόμη και όταν η μακροπρόθεσμη ζημιά στην οικονομία της χώρας που προκαλείται από τις κυρώσεις και τους ελέγχους των εξαγωγών θα είναι σοβαρή.
Δεδομένου του πολιτικού κλίματος, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε την πραγματική κατάσταση της ρωσικής κοινής γνώμης, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι ο κ. Πούτιν αντιμετωπίζει κάποια σοβαρή εσωτερική πρόκληση. Ο λαός της Ρωσίας βλέπει τις εικόνες του πολέμου που θέλει η κυβέρνησή του να δει, και τρέφεται σταθερά με φρικαλεότητες από την Ουκρανία, σχέδια της Δύσης για να ταπεινώσει τη Ρωσία και την αποφασιστικότητα του προέδρου και των στρατιωτών να υπερασπιστούν την πατρίδα τους.
Εν ολίγοις, ο κ. Πούτιν, οι Ρώσοι και Ουκρανοί στρατιώτες και οι δυτικοί ηγέτες δεν πρέπει να περιμένουν το είδος της καθαρής νίκης που επιθυμούν εκατέρωθεν. Αντίθετα, αυτός ο άσχημος πόλεμος πρόκειται να γίνει πολύ πιο άσχημος.