Με τις αυξανόμενες αποτυχίες των ρωσικών δυνάμεων στα μέτωπα της Ουκρανίας και τη μερική επιστράτευση, η δυσαρέσκεια στη Ρωσία για τον Βλαντίμιρ Πούτιν και τον παρατεινόμενο πόλεμό του κλιμακώνεται και μαζί και τα σενάρια ανατροπής του ισχυρού άνδρα του Κρεμλίνου και η εικοτολογία για τους πιθανούς διαδόχους του.
Ο Πούτιν, που γιόρτασε στις 7 Οκτωβρίου τα 70ά γενέθλιά του, απέτυχε να εξασφαλίσει την ταχεία νίκη στην Ουκρανία, που ήλπιζε όταν κήρυξε την εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου, καθώς οι αμυνόμενοι αντεπιτίθενται στα βορειοανατολικά και νότια και ανακτούν κατεχόμενα εδάφη.
Σε ποιον βαθμό, όμως, η δυσαρέσκεια για τις ήττες μπορεί να οδηγήσει στην ανατροπή του Πούτιν;
Για την Καταρζίνα Κατσμάρσκα, λέκτορα στο τμήμα Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, ο Πούτιν είναι «σχετικά ασφαλής», καθώς, κατά τη γνώμη της, ουδείς από το καθεστώς του μπορεί να τα βάλει με τον Ρώσο πρόεδρο, ενώ οι σύμμαχοί του θα έπρεπε να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να αμφισβητήσουν την εξουσία του.
«Οι διαρκείς και ολοένα πιο θορυβώδεις διαφωνίες μεταξύ κρατικών δομών και πελατειακών δικτύων του Πούτιν εμποδίζουν την ανάδυση μιας συμμαχίας εναντίον του», σημείωσε.
Από την πλευρά του, ο δρ Άντριαν Φλορέα, ειδικός στις διεθνείς σχέσεις του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, ανέφερε στο Newsweek ότι οι τυχόν διαμάχες εξουσίας στο καθεστώς Πούτιν είναι «μάλλον αδιαφανείς και δεν είναι εύκολο να αποκρυπτογραφηθούν», αλλά η δυσαρέσκεια έχει αυξηθεί, εν μέσω στρατιωτικών αποτυχιών.
Ο ίδιος θεωρεί ότι σε περίπτωση απώλειας του Ντονμπάς ή της Κριμαίας θα ενισχυθούν οι πιθανότητες αλλαγής του καθεστώτος στη Ρωσία.
«Με τέτοιες σαρωτικές απώλειες στο πεδίο της μάχης, ο Πούτιν πιθανότατα θα υποχρεωθεί να διατάξει μια μεγάλης κλίμακας επιστράτευση, η οποία πιθανώς θα πυροδοτήσει την οργή του μεγάλου αστικού ρωσικού πληθυσμού», θα βυθίσει ίσως τη χώρα σε σοβαρή οικονομική κρίση και τελικά στην αποστασία στελεχών του καθεστώτος στη Μόσχα και στην περιφέρεια, δηλαδή περιφερειακών κυβερνητών, που μέχρι στιγμής παραμένουν πιστοί στον Πούτιν.
Οι πιθανοί διάδοχοι του Πούτιν
Ποια είναι, όμως, τα πρόσωπα που θα μπορούσαν να ανέλθουν στην εξουσία σε περίπτωση απομάκρυνσης ή αποχώρησης του Πούτιν;
Σύμφωνα με το ανεξάρτητο ρωσικό Μέσο Meduza, άτομα που πρόσκεινται στο Κρεμλίνο συζητούν κατ’ ιδίαν έναν κατάλογο πιθανών διαδόχων του Πούτιν.
Ντμίτρι Μεντβέντεφ -«Ο υπηρέτης»
Ο νυν αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας και σύμμαχος του Πούτιν, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, είχε αναλάβει την προεδρία της Ρωσίας το 2008, ώστε να διατηρήσει ο Πούτιν τον έλεγχο της κατάστασης, χωρίς να παραβιάσει τα συνταγματικά όρια με τρίτη συνεχόμενη θητεία. Τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν έληξε η θητεία του Μεντβέντεφ, ο Πούτιν επανήλθε στην προεδρία, ανταμείβοντας τον σύμμαχό του με την πρωθυπουργία μέχρι το 2020.
Ο 57χρονος Μεντβέντεφ δεν έχει σταματήσει από την έναρξη του πολέμου να εκτοξεύει απειλές κατά της Ουκρανίας και της Δύσης και να προβαίνει σε εμπρηστικά σχόλια για θέματα εξωτερικής πολιτικής, ενώ προ ημερών συμπεριλήφθηκε στη λίστα των καταζητούμενων του Κιέβου, με την ουκρανική υπηρεσία ασφαλείας (SBU) να διευκρινίζει ότι ο Μεντβέντεφ καταζητείται βάσει του ποινικού κώδικα για απόπειρες υπονόμευσης της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας.
Σεργκέι Κιριγένκο -«Ο αντιβασιλέας του Ντονμπάς»
Ο 60χρονος Σεργκέι Κιριγένκο, νυν πρώτος αναπληρωτής επιτελάρχης του γραφείου του Πούτιν, θεωρείται ο άνθρωπος που έβαλε τον Πούτιν στο δρόμο προς την προεδρία, όταν ως πρώην πρωθυπουργός για ένα σύντομο διάστημα το 1998, του ανέθεσε την κορυφαία θέση στην κύρια υπηρεσία ασφαλείας του Κρεμλίνου, τη διάδοχο της KGB, Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας (FSB).
Είναι γνωστός με πολλά προσωνύμια, όπως το «Kinder έκπληξη», που απέκτησε όταν στα 35 του και με πενιχρή εμπειρία στην πολιτική σκηνή έγινε ο νεότερος πρωθυπουργός της Ρωσίας, αλλά το τελευταίο παρατσούκλι του είναι το «αντιβασιλέας του Ντονμπάς», καθώς ο Πούτιν τού ανέθεσε την επίβλεψη και τη διαχείριση της προσάρτησης των ουκρανικών περιοχών του Ντονέτσκ, του Λουχάνσκ, της Ζαπορίζια και της Χερσώνας.
«Είναι συνεχώς στη δημοσιότητα και λέει ό,τι θέλει [να ακούει] ο πρόεδρος», είπε στο Meduza πηγή από το Κρεμλίνο.
Νικολάι Πατρούσεφ -«Ο υπερκατάσκοπος»
Ο δεύτερος τη τάξει στη ρωσική ηγεσία και αναπληρωτής του Βλαντίμιρ Πούτιν, ο 71χρονος Νικολάι Πατρούσεφ, θεωρείται εκ των πιθανών διαδόχων του Ρώσου προέδρου.
Στα ατού τού πρώην επικεφαλής της μυστικής υπηρεσίας πληροφοριών FSB και νυν γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας είναι το γεγονός ότι μοιράζεται κοινή κοσμοθεωρία με τον Πούτιν για την εχθρότητα προς την ηγεσία της Ουκρανίας, τη Δύση γενικά, και προς τις ΗΠΑ, ειδικότερα.
«Ο Νικολάι Πατρούσεφ ήταν πολύ καλός στο παρελθόν στο να χειραγωγεί ό,τι ήταν απαραίτητο και το παίζει με όλες τις πλευρές προκειμένου να διατηρεί την εξουσία του. Άρα, είναι πολύ πιθανό [να διαδεχθεί τον Πούτιν]», δήλωσε ο Στίβεν Χολ, λέκτορας Πολιτικών Επιστημών του βρετανικού Πανεπιστημίου του Μπαθ.
Από την πλευρά του, ο πρώην επικεφαλής των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, σερ Ρίτσαρντ Ντίαρλαβ, είχε χαρακτηρίσει από τον περασμένο Ιούλιο τον Πατρούσεφ πιθανότερο υποψήφιο διάδοχο του Πούτιν.
Νμίτρι Πατρούσεφ -«Ο πρίγκιπας διάδοχος»
O γιος του Νικολάι Πατρούσεφ, Ντμίτρι -υπουργός Γεωργίας της Ρωσίας-, περιλαμβάνεται επίσης στη λίστα των υποψήφιων διαδόχων του Πούτιν.
Απόφοιτος της ακαδημίας της FSB, ο 44χρονος Ντμίτρι είχε διατελέσει επικεφαλής της κρατικής Ρωσικής Αγροτικής Τράπεζας, προτού του ανατεθεί το υπουργείο Γεωργίας το 2018.
Γεβγκένι Πριγκόζιν -«Ο μισθοφόρος»
O Γεβγκένι Πρικόζιν, ο αποκαλούμενος και «σεφ του Πούτιν», παραδέχθηκε πρόσφατα ότι ίδρυσε, το 2014, την παραστρατιωτική οργάνωση μισθοφόρων Wagner Group για να πολεμήσει στην Ουκρανία και ομολόγησε τη δραστηριότητά της στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και τη Λατινική Αμερική.
Στα μέσα Σεπτεμβρίου κυκλοφόρησε βίντεο που έδειχνε τον Πριγκόζιν να στρατολογεί κρατούμενους σε ρωσική φυλακή για να πολεμήσουν στην Ουκρανία, αλλά ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση το τελευταίο διάστημα έκαναν οι άνευ προηγουμένου δημόσιες εκδηλώσεις διαφωνίας του για την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με τον Ρώσο στρατιωτικό αναλυτή Όλεγκ Ζντάνοφ, ο Πριγκόζιν θα μπορούσε να στραφεί κατά του Πούτιν.
Ο Στίβεν Χολ εκτιμά ότι ο Πριγκόζιν ενδεχομένως να κινηθεί παρασκηνιακά ως άνθρωπος που κινεί τα νήματα, εγκαθιστώντας ως μαριονέτα του στην προεδρία τον Μεντβέντεφ, αλλά θεωρείται πως οι Ρώσοι θα αποδέχονταν την αύξηση της επιρροής ενός τέτοιου προσώπου μόνο στην περίπτωση καταστροφικών εξελίξεων στον πόλεμο στην Ουκρανία.