Ο πόλεμος στην Ουκρανία πρόκειται να εισέλθει στο δεύτερο ημερολογιακό έτος και οι απόψεις των στρατιωτικών αναλυτών για την εξέλιξή του το 2023 ποικίλλουν.
Θα μπορούσε να ολοκληρωθεί το επόμενο έτος και πώς -στο πεδίο της μάχης ή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων; Μήπως μπορεί να φτάσει ακόμα και το 2024;
Το BBC παρουσιάζει τις απόψεις πέντε στρατιωτικών εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι επιλέχθηκαν λόγω της στρατιωτικής τους εμπειρίας αλλά και των διαφορετικών προσεγγίσεών τους.
«Η εαρινή επίθεση της Ρωσίας θα είναι το κλειδί»
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή διευθυντή του Ινστιτούτου Στρατηγικών Σπουδών της Βρετανίας, Μάικλ Κλαρκ, όσοι επιδιώκουν να εισβάλουν σε μια χώρα στις μεγάλες ευρασιατικές στέπες καταδικάζονται τελικά να ξεχειμωνιάσουν σε αυτήν.
Ο Ναπολέων, ο Χίτλερ και ο Στάλιν έπρεπε όλοι να κρατήσουν τον στρατό τους σε κίνηση ενόψει ενός χειμώνα στις στέπες και τώρα ο Βλαντίμιρ Πούτιν -με την εισβολή του να οπισθοδρομεί στο έδαφος- ανασυντάσσει τις δυνάμεις του για τον χειμώνα, προκειμένου να επιδιώξει μια νέα επίθεση την άνοιξη.
Και οι δύο πλευρές χρειάζονται μια παύση, αλλά οι Ουκρανοί είναι καλύτερα εξοπλισμένοι και έχουν κίνητρο για να συνεχίσουν, και μπορούμε να περιμένουμε ότι θα διατηρήσουν την πίεση, τουλάχιστον στο Ντονμπάς. Γύρω από την Kreminna και το Svatove, η Ουκρανία είναι πολύ κοντά σε μια μεγάλη, σημαντική προέλαση, που θα απωθούσε τις ρωσικές δυνάμεις 40 μίλια πίσω στη γραμμή άμυνας, κοντά στο σημείο όπου ουσιαστικά ξεκίνησε η εισβολή τους τον Φεβρουάριο.
Το Κίεβο θα είναι απρόθυμο να σταματήσει όταν το άμεσο κέρδος είναι τόσο μεγάλο. Οι ουκρανικές επιθέσεις ενδέχεται, ωστόσο, να σταματήσουν στα νοτιοδυτικά, μετά την ανάκτηση της Χερσώνας. Η διέλευση στην ανατολική πλευρά του ποταμού Ντνίπρο, για να πιέσει τις ευάλωτες οδικές και σιδηροδρομικές συνδέσεις της Ρωσίας προς την Κριμαία, μπορεί να είναι πολύ απαιτητική. Αλλά το ενδεχόμενο το Κίεβο να ξεκινήσει μια νέα αιφνιδιαστική επίθεση δεν μπορεί ποτέ να αποκλειστεί.
Για το 2023, ο καθοριστικός παράγοντας θα είναι η τύχη της εαρινής επίθεσης της Ρωσίας. Ο Πούτιν έχει παραδεχτεί ότι περίπου 50.000 από τους πρόσφατα επιστρατευμένους βρίσκονται ήδη στο μέτωπο. Οι υπόλοιποι 250.000 από αυτούς που επιστρατεύτηκαν εκπαιδεύονται για το επόμενο έτος.
Δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για τίποτα άλλο πέρα από... πόλεμο, μέχρι να εγκατασταθούν αυτές οι νέες ρωσικές δυνάμεις στο πεδίο της μάχης. «Μια σύντομη και ασταθής κατάπαυση του πυρός είναι η μόνη άλλη προοπτική. Ο Πούτιν έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα σταματήσει. Και η Ουκρανία έχει ξεκαθαρίσει ότι εξακολουθεί να παλεύει για τη ζωή της», σημειώνει καταληκτικά ο Κλαρκ.
«Η Ουκρανία θα ξανακερδίσει τη γη της»
Η Ουκρανία θα κερδίσει, αποκαθιστώντας πλήρως την εδαφική της ακεραιότητα, έως την άνοιξη του 2023 το αργότερο...
Αυτή τουλάχιστον είναι η εκτίμηση του Andrei Piontkovsky, επιστήμονα και αναλυτή με έδρα την Ουάσιγκτον, ο οποίος ισχυρίζεται πως δύο παράγοντες είναι που διαμορφώνουν αυτό το συμπέρασμα: Το ένα είναι το κίνητρο, η αποφασιστικότητα και το θάρρος του ουκρανικού στρατού και έθνους στο σύνολό του, κάτι που δεν έχει προηγούμενο στην Ιστορία του σύγχρονου πολέμου. Το άλλο είναι το γεγονός ότι, μετά από χρόνια κατευνασμού ενός Ρώσου δικτάτορα, η Δύση επιτέλους ωρίμασε και συνειδητοποίησε το μέγεθος της ιστορικής πρόκλησης που αντιμετωπίζει. Αυτό φαίνεται καλύτερα από μια πρόσφατη δήλωση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ.
«Το τίμημα που πληρώνουμε εμείς είναι οικονομικό. Ενώ το τίμημα που πληρώνουν οι Ουκρανοί είναι αίμα. Εάν τα αυταρχικά καθεστώτα δουν ότι η βία ανταμείβεται, όλοι θα πληρώσουμε πολύ υψηλότερο τίμημα. Και ο κόσμος θα γίνει ένας πιο επικίνδυνος κόσμος για όλους μας», δήλωσε ο Γενς Στόλτενμπεργκ.
Ο ακριβής χρόνος της αναπόφευκτης ουκρανικής νίκης θα καθοριστεί από την ταχύτητα με την οποία το ΝΑΤΟ μπορεί να παραδώσει ένα νέο πακέτο επιθετικών όπλων που αλλάζουν το παιχνίδι (τανκς, αεροπλάνα, πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς).
«Περιμένω ότι η Μελιτόπολη θα γίνει το βασικό σημείο μάχης τους επόμενους μήνες (ίσως και εβδομάδες). Έχοντας καταλάβει τη Μελιτόπολη, οι Ουκρανοί θα μετακινηθούν εύκολα στην Αζοφική Θάλασσα, διακόπτοντας ουσιαστικά τις γραμμές ανεφοδιασμού και επικοινωνίας προς την Κριμαία», σημειώνει ο ειδικός, και καταλήγει:
«Η ρωσική συνθηκολόγηση θα συμφωνηθεί επίσημα σε τεχνικές συνομιλίες μετά τις καταστροφικές προόδους της Ουκρανίας στο πεδίο της μάχης. Οι νικήτριες δυνάμεις -Ουκρανία, Βρετανία, ΗΠΑ- θα διαμορφώσουν μια νέα αρχιτεκτονική διεθνούς ασφάλειας».
«Δεν υπάρχει τέλος» -«Κλειδί» η δέσμευση της ρωσικής πολιτικής ελίτ στον πόλεμο
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν περίμενε την παθητική αποδοχή των ενεργειών του από την Ουκρανία, χωρίς ουσιαστική ανάμειξη άλλων χωρών. Αυτός ο σοβαρά λανθασμένος υπολογισμός οδήγησε σε μια παρατεταμένη σύγκρουση, χωρίς φαινομενικά ορατό τέλος, εξηγεί η Barbara Zanchetta, από το Τμήμα Πολεμικών Σπουδών του King's College του Λονδίνου.
Ο χειμώνας θα είναι δύσκολος, καθώς οι ρωσικές επιθέσεις στις ουκρανικές υποδομές θα προσπαθήσουν να σπάσουν το ηθικό και την αντοχή ενός ήδη συντετριμμένου πληθυσμού. Αλλά η ουκρανική ανθεκτικότητα έχει αποδειχθεί αξιοσημείωτη. Θα μείνουν σταθεροί. Ο πόλεμος θα συνεχιστεί για πολύ.
Οι προοπτικές για διαπραγμάτευση είναι δυσοίωνες. Για μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία, οι βασικές απαιτήσεις τουλάχιστον της μιας πλευράς πρέπει να αλλάξουν. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι αυτό συνέβη ή ότι θα συμβεί σύντομα. Πώς θα έρθει το τέλος, λοιπόν;
Το κόστος του πολέμου, τόσο υλικό όσο και ανθρώπινο, μπορεί να σπάσει το επίπεδο δέσμευσης της ρωσικής πολιτικής ελίτ. Το «κλειδί» θα είναι μέσα στη Ρωσία.
Οι προηγούμενοι πόλεμοι στους οποίους ο λανθασμένος υπολογισμός ήταν ένα κρίσιμο στοιχείο, όπως το Βιετνάμ για τις Ηνωμένες Πολιτείες ή το Αφγανιστάν για τη Σοβιετική Ένωση, τελείωσαν μόνο με αυτόν τον τρόπο. Οι εσωτερικές πολιτικές συνθήκες μετατοπίστηκαν στη χώρα που είχε υπολογίσει λανθασμένα, καθιστώντας την έξοδο τη μόνη βιώσιμη επιλογή.
Ωστόσο, αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εάν η Δύση παραμείνει σταθερή στην υποστήριξή της προς την Ουκρανία, ενόψει των αυξημένων εσωτερικών πιέσεων που συνδέονται με το κόστος του πολέμου. Δυστυχώς, αυτή θα συνεχίσει να είναι μια μακροχρόνια πολιτική, οικονομική και στρατιωτική μάχη αποφασιστικότητας. Και μέχρι το τέλος του 2023 πιθανότατα θα είναι ακόμα σε εξέλιξη.
«Κανένα άλλο αποτέλεσμα εκτός από την ήττα της Ρωσίας»
«Είναι πολύ νωρίς για να προγραμματίσουμε μια παρέλαση νίκης στο Κίεβο, αλλά όλη η ορμή είναι με την Ουκρανία και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα κερδίσουν αυτόν τον πόλεμο, πιθανότατα το 2023», υποστηρίζει με αυτοπεποίθηση ο πρώην διοικητής στον ευρωπαϊκό Στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών, Μπεν Χότζες.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα πράγματα θα κινηθούν πιο αργά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι δυνάμεις της Ουκρανίας θα είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν καλύτερα από τις δυνάμεις της Ρωσίας, λόγω του χειμερινού εξοπλισμού που προέρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά και τη Γερμανία. Μέχρι τον Ιανουάριο, η Ουκρανία θα μπορούσε να είναι σε θέση να ξεκινήσει την τελική φάση της εκστρατείας, που είναι η απελευθέρωση της Κριμαίας.
«Γνωρίζουμε από την Ιστορία ότι ο πόλεμος είναι μια δοκιμασία θέλησης και μια δοκιμασία υλικοτεχνικής υποστήριξης. Όταν βλέπω την αποφασιστικότητα του ουκρανικού λαού και των στρατιωτών, και τη ραγδαία βελτίωση της υλικοτεχνικής κατάστασης για την Ουκρανία, δεν βλέπω άλλο αποτέλεσμα παρά μόνο μια ρωσική ήττα» σημειώνει ο ειδικός, και συμπληρώνει:
«Η ρωσική αποχώρηση από τη Χερσώνα με οδήγησε εν μέρει σε αυτό το συμπέρασμα. Πρώτον, ως ψυχολογική ώθηση για τον ουκρανικό λαό, δεύτερον, ως μια βαθιά αμηχανία για το Κρεμλίνο και, τρίτον, δίνοντας στις δυνάμεις της Ουκρανίας ένα βασικό επιχειρησιακό πλεονέκτημα -όλες οι προσεγγίσεις στην Κριμαία βρίσκονται πλέον εντός εμβέλειας των ουκρανικών οπλικών συστημάτων».
Ο Χότζες θεωρεί ότι στα τέλη του 2023 η Κριμαία θα βρίσκεται πλήρως υπό ουκρανικό έλεγχο και κυριαρχία, αν και μπορεί να υπάρξει κάποιο είδος ή συμφωνία που θα επιτρέπει στη Ρωσία να καταργήσει σταδιακά μέρος της ναυτικής της παρουσίας στη Σεβαστούπολη… ίσως ακόμη και μέχρι το τέλος της συνθήκης (περίπου το 2025) που υπήρχε πριν από την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.
Τέλος, θα γίνουν προσπάθειες ανασυγκρότησης στην ουκρανική υποδομή κατά μήκος της ακτής της Αζοφικής Θάλασσας, συμπεριλαμβανομένων των σημαντικών λιμανιών της Μαριούπολης και του Μπερντιάνσκ. Αλλά και η επαναλειτουργία του καναλιού της Βόρειας Κριμαίας, που εκτρέπει το νερό από τον Ντνίπρο στην Κριμαία, θα είναι ένα άλλο σημαντικό έργο που θα λάβει προσοχή.
«Μια από τα ίδια»
Αντί για το «πώς θα τελειώσει η σύγκρουση», ο David Gendelman, στρατιωτικός ειδικός με έδρα το Ισραήλ, αναλύει τι θα ήθελε να πετύχει η κάθε πλευρά στην επόμενη φάση του πολέμου. Όπως εξηγεί, μόνο περίπου οι μισοί από τους 300.000 επιστρατευμένους στρατιώτες της Ρωσίας βρίσκονται ήδη στη ζώνη μάχης. Οι υπόλοιποι, μαζί με τις δυνάμεις που ελευθερώθηκαν για δράση μετά την αποχώρηση από τη Χερσώνα, δίνουν στους Ρώσους την ευκαιρία να ξεκινήσουν μια επίθεση.
Η κατοχή των περιοχών του Λουχάνσκ και του Ντονέτσκ θα συνεχιστεί, αλλά μια σημαντική ρωσική ώθηση, όπως η κίνηση από το νότο στο Pavlograd για να περικυκλωθούν οι ουκρανικές δυνάμεις στο Ντονμπάς είναι λιγότερο πιθανή. Πιθανότερη είναι η συνέχιση της τρέχουσας τακτικής -ατελέσφορη πίεση των ουκρανικών δυνάμεων σε στενές κατευθύνσεις και αργή προέλαση, όπως στις περιοχές Μπαχμούτ και Avdiivka, με πιθανώς ίδιες τακτικές στην περιοχή Svatove-Kreminna.
Η συνέχιση της στόχευσης των ουκρανικών ενεργειακών υποδομών και άλλες επιθέσεις στα μετόπισθεν της Ουκρανίας θα ολοκληρώσει αυτή τη στρατηγική πολέμου φθοράς.
Σημαντικές ουκρανικές δυνάμεις απελευθερώθηκαν επίσης μετά τη ρωσική υποχώρηση από τη Χερσώνα. Για αυτούς η πιο στρατηγικής αξίας κατεύθυνση είναι η νότια, προς τη Μελιτόπολη ή το Μπερντιάνσκ, με στόχο να κόψουν τον ρωσικό ηπειρωτικό διάδρομο προς την Κριμαία. Αυτή θα ήταν μια μεγάλη ουκρανική νίκη, και γι' αυτό ακριβώς οι Ρώσοι οχυρώνουν τη Μελιτόπολη.
Μια άλλη επιλογή για την Ουκρανία είναι το Svatove -η επιτυχία εκεί θα έθετε σε κίνδυνο ολόκληρη τη βόρεια πλευρά όλης της ρωσικής πρώτης γραμμής.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πόσες ουκρανικές δυνάμεις είναι ελεύθερες και διαθέσιμες για την επίθεση σε αυτό το σημείο και ποιο χρονοδιάγραμμα έχει ο στρατηγός Zaluzhnyi στο γραφείο του για τις εφεδρικές ταξιαρχίες και σώματα που θα είναι έτοιμα σε έναν, δύο ή τρεις μήνες από τώρα, συμπεριλαμβανομένου ανθρώπινου δυναμικού, τεθωρακισμένων οχημάτων και βαρέων όπλων.