Η Φινλανδία έχει δηλώσει ότι θέλει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και η γειτονική Σουηδία αναμένεται να λάβει σύντομα απόφαση.
Η κίνηση αυτή υποστηρίζεται από τις υπάρχουσες χώρες του ΝΑΤΟ, οι οποίες προμηθεύουν την Ουκρανία με όπλα για να καταπολεμήσουν την εισβολή της Ρωσίας.
Τι είναι το ΝΑΤΟ;
Οπως γράφει το BBC το ΝΑΤΟ - ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου - είναι μια στρατιωτική συμμαχία. Δημιουργήθηκε το 1949 από 12 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, του Καναδά και της Γαλλίας.
Τα μέλη συμφωνούν να βοηθήσουν το ένα το άλλο σε περίπτωση που δεχθούν ένοπλη επίθεση. Με τη Φινλανδία θα φτάσει τα 31 μέλη.
Ο αρχικός στόχος του ΝΑΤΟ ήταν να αντιμετωπίσει τη ρωσική επέκταση στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, πολλοί από τους πρώην συμμάχους της στην Ανατολική Ευρώπη προσχώρησαν στο ΝΑΤΟ.
Πώς θα μπορούσαν η Φινλανδία και η Σουηδία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ;
Και οι δύο χώρες ήταν ουδέτερες για πολλά χρόνια, αλλά η δημόσια υποστήριξη για την ένταξη στο ΝΑΤΟ έχει αυξηθεί μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Και οι δύο χώρες είναι ουδέτερες εδώ και πολλά χρόνια, αλλά η δημόσια υποστήριξη για την προσχώρηση στο ΝΑΤΟ έχει αυξηθεί από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία.
Μπορεί να χρειαστεί ένας χρόνος για να υποβληθεί αίτηση και να γίνει κάποιος μέλος του ΝΑΤΟ. Αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει ότι θα προσφέρουν στρατιωτική υποστήριξη στη Σουηδία και τη Φινλανδία, εάν δεχθούν επίθεση εκ των προτέρων.
Για να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, οι χώρες πρέπει να είναι δημοκρατίες, να αντιμετωπίζουν δίκαια τις μειονότητες και να δεσμεύονται να επιλύουν ειρηνικά τις συγκρούσεις. Πρέπει επίσης να παρέχουν στρατιωτική υποστήριξη στη συμμαχία.
Τόσο η Φινλανδία -η οποία έχει σύνορα 1.340 χιλιομέτρων με τη Ρωσία- όσο και η Σουηδία διαθέτουν εξαιρετικά ικανούς στρατούς.
Τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφωνούν να δαπανούν το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα. Η Φινλανδία πληροί αυτόν τον στόχο και η Σουηδία θα το πράξει «το συντομότερο δυνατό».
Γιατί η Φινλανδία και η Σουηδία δεν έχουν ήδη ενταχθεί στο ΝΑΤΟ;
Ενώ άλλες σκανδιναβικές χώρες όπως η Νορβηγία, η Δανία και η Ισλανδία ήταν αρχικά μέλη της συμμαχίας, η Σουηδία και η Φινλανδία δεν προσχώρησαν στο σύμφωνο για ιστορικούς και γεωπολιτικούς λόγους.
Τόσο η Φινλανδία, η οποία κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Ρωσία το 1917 μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων, όσο και η Σουηδία υιοθέτησαν ουδέτερη στάση εξωτερικής πολιτικής κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αρνούμενες να ευθυγραμμιστούν με τη Σοβιετική Ένωση ή τις ΗΠΑ.
Για τη Φινλανδία, αυτό αποδείχθηκε πιο δύσκολο, καθώς μοιραζόταν ένα τεράστιο σύνορο με μια αυταρχική υπερδύναμη. Για να διατηρήσουν την ειρήνη, οι Φινλανδοί υιοθέτησαν μια διαδικασία που ορισμένοι αποκαλούν «Φινλανδοποίηση», κατά την οποία οι ηγέτες προσχωρούσαν κατά καιρούς στις σοβιετικές απαιτήσεις.
Οι εξισορροπητικές πράξεις και των δύο χωρών έληξαν ουσιαστικά με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Εντάχθηκαν μαζί στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1995 και ευθυγράμμισαν σταδιακά τις αμυντικές τους πολιτικές με τη Δύση, αποφεύγοντας ωστόσο να ενταχθούν άμεσα στο ΝΑΤΟ.
Κάθε χώρα είχε διαφορετικούς λόγους για να αποφύγει την υπογραφή του συμφώνου του ΝΑΤΟ παράλληλα με την ΕΕ.
Για τη Φινλανδία, ο λόγος ήταν περισσότερο γεωπολιτικός. Η απειλή για τη Ρωσία είναι πιο απτή χάρη στα κοινά σύνορα των δύο χωρών
«Η Φινλανδία ήταν η εκτεθειμένη χώρα και εμείς η προστατευόμενη χώρα»,, δήλωσε ο πρώην πρωθυπουργός της Σουηδίας Καρλ Μπιλντ στην Κριστιάν Αμανπούρ του CNN σε κοινή συνέντευξη με τον πρώην πρωθυπουργό της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στουμπ.
Γιατί το ΝΑΤΟ δεν στέλνει στρατεύματα στην Ουκρανία;
Καθώς η Ουκρανία δεν είναι μέλος, το ΝΑΤΟ δεν είναι υποχρεωμένο να την υπερασπιστεί.
Οι χώρες του ΝΑΤΟ φοβούνται ότι εάν τα στρατεύματά τους αντιμετωπίσουν τις ρωσικές δυνάμεις, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ολοκληρωτική σύγκρουση μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το ΝΑΤΟ απέρριψε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία.
Γιατί η Ρωσία αντιτίθεται στο ΝΑΤΟ;
Το ΝΑΤΟ προσέφερε στην Ουκρανία μια πορεία προς την ένταξη το 2008. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, η Ουκρανία έθεσε ως προτεραιότητα την ένταξή της.
Αυτό όμως δεν συνέβη, κυρίως λόγω της μακροχρόνιας αντίθεσης της Ρωσίας.
Η Ρωσία πιστεύει ότι το ΝΑΤΟ έχει καταπατήσει την περιοχή πολιτικής επιρροής της με την αποδοχή νέων μελών από την ανατολική Ευρώπη - και η αποδοχή της Ουκρανίας θα έφερνε το ΝΑΤΟ στην πίσω αυλή της.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θεωρεί τη συμμαχία ως ένα προπύργιο που στοχεύει στη Ρωσία. Πριν από την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, κατέστησε σαφές ότι πιστεύει πως το ΝΑΤΟ είχε πλησιάσει πολύ κοντά στη Ρωσία.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αποδέχθηκε ότι η χώρα του δεν μπορεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ επί του παρόντος, λέγοντας: «Είναι σαφές ότι η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Το καταλαβαίνουμε αυτό».
Η Ρωσία έχει προειδοποιήσει τη Φινλανδία και τη Σουηδία να μην ενταχθούν.
Πόσα στρατεύματα διαθέτει το ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη;
Το ΝΑΤΟ είχε ήδη στρατεύματα που εκτείνονται από τη Βαλτική στα βόρεια μέχρι τη Ρουμανία στα νότια.
Είχαν τοποθετηθεί εκεί το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.
Το ΝΑΤΟ έχει τώρα αναπτύξει στοιχεία της Δύναμης Αντίδρασης του ΝΑΤΟ και τοποθετήσει 40.000 άνδρες του, σε χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία και την Ουκρανία.
Έχει μαχητικά αεροσκάφη σε επιφυλακή και πλοία, συμπεριλαμβανομένων ομάδων αεροπλανοφόρων, που περιπολούν στις θάλασσες.
Γιατί ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε τα πάντα
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και ώθησε τη Σουηδία και τη Φινλανδία να τραβήξουν τη σκανδάλη για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Αν το Κρεμλίνο ήταν πρόθυμο να εισβάλει στην Ουκρανία, μια χώρα με 44 εκατομμύρια ανθρώπους, ΑΕΠ περίπου 516 εκατομμυρίων δολαρίων και ένοπλες δυνάμεις 200.000 ενεργών στρατιωτών, τι θα εμπόδιζε τον Πούτιν να εισβάλει σε μικρότερες χώρες όπως η Φινλανδία στη Σουηδία;
«Όλα άλλαξαν όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία», δήλωσε η πρωθυπουργός της Φινλανδίας, Σάνα Μάριν, τον Απρίλιο. «Η νοοτροπία των ανθρώπων στη Φινλανδία, αλλά και στη Σουηδία άλλαξε και μετατοπίστηκε πολύ δραματικά».
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, η δημόσια υποστήριξη για την ένταξη στο ΝΑΤΟ στη Φινλανδία έχει εκτοξευθεί από περίπου 30% σε σχεδόν 80% σε ορισμένες δημοσκοπήσεις. Η πλειοψηφία των Σουηδών εγκρίνει επίσης την ένταξη της χώρας τους στη συμμαχία, σύμφωνα με τις εκεί δημοσκοπήσεις.
«Η ένταξή μας στο ΝΑΤΟ αποφασίστηκε στις 24 Φεβρουαρίου, στις 5 το πρωί, όταν ο Πούτιν και η Ρωσία επιτέθηκαν στην Ουκρανία» δήλωσε ο Αλεξάντερ Στουμπ, πρώην Πρωθυπουργός της Φινλανδίας. «Η Φινλανδία και η Σουηδία δεν θα είχαν ενταχθεί χωρίς αυτή την επίθεση».
Αξιωματούχοι τόσο στη Σουηδία όσο και στη Φινλανδία έχουν επίσης εκφράσει την απογοήτευσή τους για το γεγονός ότι, κατά την προετοιμασία του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία προσπάθησε να ζητήσει εγγυήσεις ασφαλείας από το ΝΑΤΟ ότι η συμμαχία θα σταματήσει να επεκτείνεται προς ανατολάς. Μια τέτοια παραχώρηση, ωστόσο, θα έδινε ουσιαστικά στη Ρωσία την εξουσία να υπαγορεύει την εξωτερική πολιτική των γειτόνων της, αφαιρώντας τους τη δυνατότητα να επιλέγουν οι ίδιοι τους συμμάχους και τους εταίρους τους.
Η Ρωσία, δήλωσε στο CNN ο Σουηδός υπουργός Άμυνας Peter Hultqvist, θέλει «πραγματική επιρροή στις επιλογές ασφαλείας στην Ευρώπη. Θέλουν επιρροή στις χώρες της γειτονιάς. Και αυτό είναι εντελώς μη αποδεκτό από τη Σουηδία».
Τι ακολουθεί;
Οι Φινλανδοί ηγέτες ανακοίνωσαν την Πέμπτη την πρόθεσή τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Η Σουηδία αναμένεται να ακολουθήσει το παράδειγμά της, ενδεχομένως ήδη από τη Δευτέρα.
Η Φινλανδία δήλωσε ότι ελπίζει να υποβάλει αίτηση ένταξης "χωρίς καθυστέρηση" και να ολοκληρώσει τα βήματα που πρέπει να κάνει σε εθνικό επίπεδο «τις επόμενες δύο ημέρες». Αυτό θα περιλαμβάνει μια ψηφοφορία στο φινλανδικό κοινοβούλιο, το οποίο τελικά ψηφίζει για την απόφαση σχετικά με την ένταξη.
Διπλωμάτες του ΝΑΤΟ δήλωσαν στο Reuters ότι η επικύρωση των νέων μελών μπορεί να διαρκέσει ένα χρόνο, καθώς τα νομοθετικά σώματα και των 30 σημερινών μελών πρέπει να εγκρίνουν τους νέους αιτούντες. Και οι δύο χώρες πληρούν ήδη πολλά από τα κριτήρια ένταξης, τα οποία περιλαμβάνουν την ύπαρξη ενός λειτουργικού δημοκρατικού πολιτικού συστήματος βασισμένου στην οικονομία της αγοράς, τη δίκαιη μεταχείριση των μειονοτικών πληθυσμών, τη δέσμευση για ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων, την ικανότητα και την προθυμία για στρατιωτική συνεισφορά στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ και τη δέσμευση για δημοκρατικές σχέσεις και θεσμούς μεταξύ πολιτών και στρατιωτικών.
Ως δύο ακμάζουσες φιλελεύθερες δημοκρατίες, η Σουηδία και η Φινλανδία πληρούν τις προϋποθέσεις για την είσοδο στο ΝΑΤΟ - αν και η Τουρκία, για παράδειγμα, θα μπορούσε να δυσκολέψει τη διαδικασία για τα υποψήφια μέλη. Ο πρόεδρος της χώρας αυτής Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε την Παρασκευή ότι δεν βλέπει θετικά την ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ, κατηγορώντας τις ότι στεγάζουν κουρδικές «τρομοκρατικές οργανώσεις».