H Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του τουρκικού Κοινοβουλίου ενέκρινε το πρωτόκολλο ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, φέρνοντας ένα βήμα πιο κοντά τη σκανδιναβική χώρα στην ευρωατλαντική συμμαχία.
Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων έδωσε την Τρίτη την έγκρισή της για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, μετέδιδε το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, με τα χαρμόσυνα νέα να φέρνουν χαμόγελα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, αλλά η αισιοδοξία παραμένει συγκρατημένη.
Η χθεσινή εξέλιξη έρχεται αφού ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καθυστέρησε τη λήψη μέτρων όσον αφορά την υποψηφιότητα της Σουηδίας για έναν χρόνο, υποστηρίζοντας ότι η χώρα είναι πολύ φιλική προς τους Κούρδους τρομοκράτες, όπως τους χαρακτηρίζει. Ο Ερντογάν έχει επίσης συνδέσει την έγκριση της ένταξης της Σουηδίας με την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Τουρκία - κάτι που επί του παρόντος εκκρεμεί προς έγκριση από το αμερικανικό Κογκρέσο.
Ωστόσο, η διαδικασία ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ σκοντάφτει και στην προσπάθεια της Τουρκίας να διαπραγματεύεται από θέση ισχύος τα συμφέροντά της. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την άρνησή της να προχωρήσει τη διεύρυνση της Συμμαχίας χωρίς τα κατάλληλα ανταλλάγματα. Ενώ επίσης δεν μπορεί να υποτιμηθούν οι σχέσεις της Άγκυρας με τη Μόσχα, καθώς ο Ερντογάν επιθυμεί να διατηρεί δίαυλους επικοινωνίας με τον Πούτιν, που προφανώς μόνο αρνητικά αποτιμά την ένταξη νέων χωρών στον στρατιωτικοπολιτικό σχηματισμό της Δύσης.
Τα επόμενα βήματα
Η γενική συνέλευση του τουρκικού Κοινοβουλίου πρέπει τώρα να δώσει το τελικό πράσινο φως για να μπορέσει η Σουηδία να γίνει επίσημα πλήρες μέλος του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, δεν έχει οριστεί ημερομηνία για αυτή την ψηφοφορία στην Ολομέλεια και υπάρχει διάχυτη ανησυχία ότι ο Ερντογάν μπορεί να καθυστερήσει τη διαδικασία αν δεν εξασφαλίσει όσα ζητάει...
Για την ένταξη κάθε νέου κράτους στη στρατιωτική συμμαχία απαιτείται η ομόφωνη έγκριση όλων των σημερινών χωρών-μελών του ΝΑΤΟ.
Ο Ούγγρος ηγέτης Βίκτορ Όρμπαν έχει επίσης καθυστερήσει την αίτηση προσχώρησης της Σουηδίας, λέγοντας την περασμένη εβδομάδα ότι δεν υπάρχει «μεγάλη προθυμία» από τους Ούγγρους βουλευτές να την εγκρίνουν. Αυτό καθιστά την Ουγγαρία την τελευταία χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ που δεν έχει ξεκινήσει τη διαδικασία επικύρωσης.
Η Σουηδία και η Φινλανδία εγκατέλειψαν την ουδετερότητά τους και ζήτησαν να ενταχθούν στη συμμαχία μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Η Φινλανδία προσχώρησε στη συμμαχία τον Απρίλιο.
Ο Ερντογάν απέσυρε τις αντιρρήσεις του για την ένταξη της Σουηδίας κατά τη διάρκεια μιας συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο, αλλά χρειάστηκαν αρκετοί μήνες για να στείλει το νομοσχέδιο στο κοινοβούλιο προς επικύρωση και εβδομάδες για να δώσει τη συγκατάθεσή της η κοινοβουλευτική επιτροπή.
Γιατί η Τουρκία καθυστέρησε να εγκρίνει την υποψηφιότητα της Σουηδίας για το ΝΑΤΟ;
Η αντίθεση της Τουρκίας στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, σύμφωνα με το αμερικανικό δίκτυο PBS, προήλθε από την πεποίθησή της ότι η σκανδιναβική χώρα υπήρξε πολύ ήπια απέναντι στους υποστηρικτές των Κούρδων μαχητών και άλλων ομάδων στη Σουηδία που η Άγκυρα θεωρεί απειλή για την ασφάλεια. Σε αυτές περιλαμβάνονται άτομα που συνδέονται με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν, το PKK, το οποίο διεξάγει 39 χρόνια ένοπλο αγώνα στην Τουρκία, και άτομα με φερόμενες διασυνδέσεις με την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 κατά της κυβέρνησης του Τούρκου προέδρου.
Η Τουρκία, η Σουηδία και η Φινλανδία κατέληξαν πέρυσι σε συμφωνία για την αντιμετώπιση των ανησυχιών της Άγκυρας για την ασφάλεια και η Σουηδία έλαβε στη συνέχεια μέτρα για την αυστηροποίηση των αντιτρομοκρατικών νόμων της, οδηγώντας την υποστήριξη εξτρεμιστικών οργανώσεων με ποινή φυλάκισης έως και οκτώ ετών.
Αλλά μια σειρά διαδηλώσεων κατά της Τουρκίας και του Ισλάμ που πραγματοποιήθηκαν στη Στοκχόλμη, ορισμένες από τις οποίες περιλάμβαναν το κάψιμο του Κορανίου, εξόργισαν επίσης την κυβέρνηση Ερντογάν και την τουρκική κοινή γνώμη. Παρόλο που οι διαδηλώσεις αυτές καταδικάστηκαν από τη σουηδική κυβέρνηση, η τουρκική κυβέρνηση επέκρινε τη Σουηδία, η οποία έχει νόμους που προστατεύουν την ελευθερία του λόγου, επειδή επέτρεψε την εκδήλωση αντιμουσουλμανικών αισθημάτων.
Τι έκανε την Τουρκία να άρει τις αντιρρήσεις της;
Ενώ η Σουηδία ενίσχυσε τους αντιτρομοκρατικούς νόμους της για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες της Άγκυρας σχετικά με την ασφάλεια, το ΝΑΤΟ συμφώνησε να δημιουργήσει έναν ειδικό συντονιστή για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και διόρισε τον βοηθό γενικό γραμματέα στη θέση αυτή.
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε στη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας τον Ιούλιο ότι η Σουηδία συμφώνησε «να υποστηρίξει ενεργά τις προσπάθειες για την αναζωογόνηση της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ». Η Σουηδία ανακοίνωσε ότι θα επιδιώξει τη βελτίωση των τελωνειακών ρυθμίσεων και θα λάβει μέτρα για την εφαρμογή της απαλλαγής των Τούρκων πολιτών από την υποχρέωση θεώρησης για ταξίδια στην Ευρώπη.
Οι ενταξιακές συνομιλίες της Τουρκίας με την ΕΕ σταμάτησαν το 2018 λόγω της δημοκρατικής οπισθοδρόμησης της χώρας και του κακού ιστορικού της στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα ο Τούρκος πρόεδρος συνέδεσε ανοιχτά την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με τις προσπάθειες της Άγκυρας να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη F-16 αμερικανικής κατασκευής και κάλεσε επίσης τον Καναδά και άλλους συμμάχους του ΝΑΤΟ να άρουν το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης της Τρίτης στην κοινοβουλευτική επιτροπή, ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Ογκούζ Καν Σαλιτσί διερωτήθηκε αν η κυβέρνηση είχε λάβει διαβεβαιώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με την πώληση των F-16. Η Τουρκία θέλει να αγοράσει 40 νέα μαχητικά αεροσκάφη F-16 και κιτ εκσυγχρονισμού για τον υπάρχοντα στόλο της.
Ψηφίζει η Ολομέλεια και υπογράφει ο Ερντογάν
Η έγκριση από την κοινοβουλευτική επιτροπή ανοίγει τον δρόμο για τη συζήτηση και επικύρωση του πρωτοκόλλου προσχώρησης της Σουηδίας από την Ολομέλεια της τουρκικής Βουλής. Στη συνέχεια θα πρέπει να υπογραφεί από τον Ερντογάν για να τεθεί σε ισχύ. Το κυβερνών κόμμα του Ερντογάν και οι σύμμαχοί του διαθέτουν την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο των 600 εδρών.
Ωστόσο, ο Ερντογάν δήλωσε ότι η απόφαση εναπόκειται στους βουλευτές. Οι εθνικιστές σύμμαχοι του κυβερνώντος κόμματός του παραμένουν ανήσυχοι με την ένταξη της Σουηδίας και κατηγορούν τα μέλη του ΝΑΤΟ για αδιαφορία απέναντι στην απειλή του PKK για την Τουρκία.
Επίσης, τα ισλαμιστικά κόμματα, απογοητευμένα από αυτό που θεωρούν ότι είναι η σιωπή των δυτικών κρατών απέναντι στις στρατιωτικές ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, ενδέχεται να καταψηφίσουν το νομοσχέδιο.