Η Πολωνία θα λάβει τα 35,4 δισεκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο ανάκαμψης μόνο εάν πραγματοποιήσει μεταρρυθμίσεις για το κράτος δικαίου, ξεκαθάρισε την Πέμπτη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει και τις αντιδράσεις εντός της Ένωσης.
Είπε ότι η έγκριση από την ΕΕ του σχεδίου που ανακοινώθηκε την Τετάρτη ήταν «σημαντική», αλλά μόνο ως «ένα πρώτο βήμα, καθώς τα χρήματα θα εκταμιευθούν όταν πραγματοποιηθούν οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις». «Δεν βρισκόμαστε στο τέλος του δρόμου για το κράτος δικαίου στην Πολωνία», είπε, μιλώντας μαζί με τον Πολωνό πρωθυπουργό Ματέους Μοραβιέτσκι και τον πρόεδρο Αντρέι Ντούντα σε επίσκεψη στη Βαρσοβία. «Λίγοι πίστευαν ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί συμβιβασμός μεταξύ μας και της ΕΕ σχετικά με το σχέδιο ανάκαμψης, αλλά τα καταφέραμε», είπε ο Μοραβιέτσκι.
Κρατάει χρόνια αυτή η ιστορία- Ο πόλεμος άλλαξε πολλά
Η ΕΕ και η Πολωνία βρίσκονται σε διαμάχη εδώ και χρόνια σχετικά με τις αλλαγές που προωθούνται από την κυβέρνηση της Πολωνίας που οι επικριτές λένε ότι θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη δικαστική ανεξαρτησία. Το αδιέξοδο παρέμεινε ακόμη και όσο η ΕΕ προσπαθεί να διατηρήσει την ενότητα και συνοχή του μπλοκ μπροστά στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η Πολωνία, η οποία συνορεύει με την Ουκρανία, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας αλληλεγγύης της ΕΕ. Είναι το κύριο σημείο εισόδου στο μπλοκ για τα σχεδόν επτά εκατομμύρια Ουκρανούς που έχουν εγκαταλείψει τη κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα τους. Και χρησιμεύει επίσης ως κόμβος εφοδιασμού για όπλα που αποστέλλονται από χώρες της ΕΕ και τις Ηνωμένες Πολιτείες προς την Ουκρανία.
O πόλεμος στην Ουκρανία έφερε την Πολωνία σε διαφορετικό φως, καθώς η Βαρσοβία έχει δεχθεί εκατομμύρια πρόσφυγες και έχει παράσχει σημαντική στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο, θέτοντας στην άκρη την μακρόχρονη διαμάχη με την ΕΕ, σε ζητήματα αξιών και αρχών της Ένωσης. Ο πόλεμος - και οι οικονομικές πιέσεις που έχει δημιουργήσει - έχουν δώσει και στις δύο πλευρές ένα ισχυρό κίνητρο να βρουν τρόπους για να ροές μετρητών ανάκτησης στη Βαρσοβία.
Το προβληματικό δικαστικό σύστημα της Πολωνίας
Ένα από τα κύρια σημεία διαμάχης για το κράτος δικαίου ήταν ένα «πειθαρχικό τμήμα» για δικαστές που απορρίφθηκε από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μία προϋπόθεση για να λάβει η Πολωνία τα κονδύλια του Ταμείου ανάκαμψης και ανθεκτικόητας είναι να εκδικαστούν οι πειθαρχικές υποθέσεις δικαστών από δικαστήριο που συμμορφώνεται με το δίκαιο της ΕΕ. Ένα άλλο είναι ότι οι δικαστές που έχουν ήδη επηρεαστεί από αποφάσεις του πειθαρχικού επιμελητηρίου πρέπει να έχουν το δικαίωμα να αναθεωρήσουν την απόφαση από δικαστήριο συμμορφούμενο με την ΕΕ «χωρίς καθυστέρηση». Επίσης, οι δικαστές δεν μπορούν να υπόκεινται σε πειθαρχικές διαδικασίες για να ζητήσουν από το Δικαστήριο της ΕΕ να αποφανθεί για ορισμένα ζητήματα.
Ένας νέος νόμος που θα περάσει από το πολωνικό κοινοβούλιο θα διαλύσει ορισμένες πτυχές του πειθαρχικού μηχανισμού, αν και η αντιπολίτευση λέει ότι δεν προχωρά αρκετά. «Μια πρώτη πληρωμή θα είναι δυνατή μόνο όταν τεθεί σε ισχύ ο νέος νόμος και σημειώσει όλα τα πλαίσια της σύμβασής μας», είπε η φον ντερ Λάιεν , όπως μεταφέρει το γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων.
Οι αντιδράσεις της ΕΕ- Πονοκέφαλος στην Κομισιόν
Πέντε επίτροποι - συμπεριλαμβανομένων τριών αντιπροέδρων της Επιτροπής - εξέφρασαν ανησυχίες για την έγκριση της Τετάρτης και αρκετοί υπέβαλαν γραπτές δηλώσεις για να υπογραμμίσουν τη δυσαρέσκειά τους, αναφέρει το Politico.
Σ ε μια ιδιαίτερα έντονη επίπληξη, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς -ο οποίος ήταν ο κύριος άνθρωπος για το κράτος δικαίου στην προηγούμενη Επιτροπή- κατέστησε σαφές ότι πίστευε ότι το δίκαιο της ΕΕ παραβιαζόταν για πολιτικές σκοπιμότητες.
«Η έννομη τάξη προσαρμόζεται στην πολιτική πραγματικότητα, αντί για το αντίστροφο»
Ο Τίμερμανς είπε ότι «διαφωνεί με το γεγονός ότι η έννομη τάξη προσαρμόζεται στην πολιτική πραγματικότητα, αντί για το αντίστροφο». Ο Τίμερμανς καταψήφισε το σχέδιο μαζί με την εκτελεστική αντιπρόεδρο Μαργκρέτε Βεστάγκερ, σύμφωνα με αξιωματούχους. Η Αντιπρόεδρος, Βέρα Γιούροβα, ο Επίτροπος Δικαιοσύνης, Ντιντιέ Ρείντερς και η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον έστειλαν επιστολές ανησυχίας.
Σύμφωνα με το σχέδιο, η Πολωνία θα μπορούσε να λάβει περισσότερα από 35 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια από το ταμείο ανάκαμψης του κορωνοϊού της ΕΕ, εάν η χώρα πετύχει «ορόσημα», συμπεριλαμβανομένων ορισμένων δικαστικών μεταρρυθμίσεων.
Στη Βαρσοβία, η Φον ντερ Λάιεν επέμεινε στη θέση της, υπογραμμίζοντας ότι η Πολωνία δεν θα λάβει μετρητά ανάκτησης εάν δεν αντιμετωπίσει τις ανησυχίες του κράτους δικαίου. «Η έγκριση αυτού του σχεδίου συνδέεται με σαφείς δεσμεύσεις της Πολωνίας για την ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος», είπε.
Σοβαρός προβληματισμός στην Κομισιόν
Σε επιστολή που είδε το Politico, ο Ρέιντερς είπε ότι ελπίζει ότι τα ορόσημα θα οδηγήσουν την Πολωνία να βελτιώσει την κατάσταση του κράτους δικαίου, αλλά ότι έχει «ουσιαστικές αμφιβολίες για ορισμένες πτυχές αυτών των ορόσημων, ιδίως όσον αφορά την επαναφορά των δικαστών που έχουν ανασταλεί. .» Ο Βέλγος πολιτικός δήλωσε ότι το σχέδιο ανάκαμψης εγκρίνεται «σε μια κατάσταση όπου στην Πολωνία η υπεροχή του δικαίου της ΕΕ συνεχίζει να υπονομεύεται».
Στις γραπτές ανησυχίες της, τις οποίες είδε επίσης το Pοlitico, η Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Γιούροβα προειδοποίησε το θεσμικό όργανο «να είναι πολύ επιμελές όταν πρόκειται να αξιολογήσει στα επόμενα βήματα εάν όντως επιτυγχάνονται αυτά τα πολύτιμα ορόσημα. Διαφορετικά, βλέπω την αξιοπιστία μας σε αυτήν την άσκηση σε κίνδυνο».