Οι εκλογές στην Τουρκία αντιπροσωπεύουν τη δημοκρατική ανθεκτικότητα μιας κοινωνίας που αξίζει υποστήριξη, αλλά μας λέει πολλά και για την ανθεκτικότητα του αυταρχικού λαϊκισμού, που συνοψίζεται στο όνομα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η προσέλευση των ψηφοφόρων σε ποσοστό 89% σε μια χώρα σχεδόν 90 εκατομμυρίων πληθυσμού είναι ένα εκλογικό αποτέλεσμα που ντροπιάζει τις περισσότερες φιλελεύθερες δημοκρατίες.
Η Τουρκία, φυσικά, δεν είναι φιλελεύθερη δημοκρατία. Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, το διαβρωμένο κράτος δικαίου και η κατεστραμμένη διάκριση των εξουσιών δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας.
Οι εκλογές στην Τουρκία δεν είναι δίκαιες αλλά ο κόσμος επιλέγει τη δημοκρατία
Ωστόσο, σύμφωνα με το Politico, αυτό ακριβώς είναι που κάνει τον πρώτο εκλογικό γύρο της Τουρκίας τόσο αξιοσημείωτο: Σε ένα πολιτικό σύστημα όπου τα δικαιώματα οι έλεγχοι και οι ισορροπίες έχουν καταστρατηγηθεί, οι εκλογές δεν μπορούν να είναι δίκαιες. Ωστόσο, κανένας υποψήφιος δεν συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία, οδηγώντας την Τουρκία σε δεύτερο γύρο εκλογών στις 28 Μαΐου.
Αλλά δύσκολα μπορεί κανείς να φανταστεί έναν δεύτερο γύρο εκλογών στη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν, στην Κίνα του Σι Τζινπίνγκ ή στην Αίγυπτο του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Το τουρκικό πολιτικό σύστημα δεν είναι δημοκρατικό, αλλά η τουρκική κοινωνία έχει επιδείξει μια δημοκρατική ανθεκτικότητα που πρέπει να θαυμάζεται σε όλο τον κόσμο. Και ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου, αυτό πρέπει να προβληματίσει.
Με μερίδιο 49,5% στον πρώτο γύρο της προεδρικής κούρσας της Τουρκίας, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει τώρα τις προβλέψεις με το μέρος του. Και αν όχι όλο, από το 5% όσων ψήφισαν τον εθνικιστή υποψήφιο του πρώτου γύρου Σινάν Ογκάν, αν έστω ένα μέρος αυτού του ποσοστού καταλήξει στον νυν ηγέτη -ανάλογα με τις συμφωνίες που θα γίνουν τις επόμενες δύο εβδομάδες- θα είναι μια ξεκάθαρη νίκη έναντι του υποψηφίου της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Η επανεκλογή Ερντογάν θα ήταν ένα βολικό αποτέλεσμα για την Ευρώπη
Είναι αλήθεια ότι αυτά τα αποτελέσματα είναι πολύ κατώτερα από τις προσδοκίες της αντιπολίτευσης. Ενώ οι δημοσκόποι είχαν υποτιμήσει τη δύναμη του Ερντογάν να παραμείνει, πολλοί πίστευαν ότι αυτή η φορά θα ήταν διαφορετική. Ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός, η στάσιμη οικονομία και ο εντυπωσιακά εσφαλμένος χειρισμός του σεισμού που στοίχισε τη ζωή σε 50.000 ανθρώπους ήταν ισχυροί λόγοι για να περιμένουμε μια ριζική στροφή. Τελικά, όχι και τόσο. Αντίθετα, ο πρώτος γύρος της Τουρκίας δείχνει μια ολοένα και πιο διχασμένη γεωγραφικά χώρα, έναν ανερχόμενο εθνικισμό, έναν βαθιά ριζωμένο πολιτισμικό πόλεμο και τη διαρκή έκκληση του λαϊκιστικού αυταρχισμού.
Όπως επεσήμανε εύστοχα το Politico, ωστόσο, η επανεκλογή του Ερντογάν θα ήταν ένα βολικό αποτέλεσμα για την Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι σε θέση να συζητήσει περί αξιών, βάλλοντας τον αυταρχισμό της Τουρκίας -στον οποίο δεν έχει καμία επιρροή- ενώ θα χορέψει κυνικά στον χορό μιας καθαρά συναλλακτικής σχέσης με έναν ασύστολα συναλλακτικό ηγέτη.
Νίκη Κιλιτσντάρογλου θα σήμαινε πολλά νέα προβλήματα για την ΕΕ
Η επιτομή αυτού είναι η συνέχεια της συμφωνίας του 2016 για τη μετανάστευση. Και, ως ένα βαθμό, οι ίσες αποστάσεις της Τουρκίας στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει επίσης φέρει κάποια οφέλη -όπως η συμφωνία για τα σιτηρά. Όμως, ενώ δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η πρώτη θα συνεχιστεί, δεδομένης της αυξανόμενης ευερεθιστότητας της τουρκικής κοινωνίας για τους πρόσφυγες -στην οποία ακόμη και ο Ερντογάν θα πρέπει να ανταποκριθεί- το σίγουρο είναι ότι ο Κιλιτσντάρογλου θα απομακρυνόταν από μια τέτοια συναλλακτική σχέση. Και καθώς έβαζε ξανά τη δημοκρατία της Τουρκίας σε τροχιά από τη μία πλευρά, από την άλλη, θα χτυπούσε τελικά την πόρτα της ένταξης στην ΕΕ.
Επομένως, η νίκη της αντιπολίτευσης θα ανάγκαζε την ΕΕ να κοιτάξει στον καθρέφτη, αποκαλύπτοντας τις πολλές αντιφάσεις της. Και όσον αφορά την Τουρκία, αυτός ο προβληματισμός δεν είναι ευοίωνος. Σημαίνει αυτό ότι η ΕΕ μπορεί τώρα να χαλαρώσει και να υποθέσει ότι όλα παραμένουν ίδια; Όχι.
Οι τουρκικές εκλογές αποτυπώνουν τη δημοκρατική ανθεκτικότητα μιας κοινωνίας που αξίζει προσοχής και υποστήριξης. Ακόμα κι αν ο Ερντογάν εισέλθει στην τρίτη δεκαετία τουστην εξουσία, αποδεικνύει ότι αυτός και η Τουρκία δεν είναι συνώνυμα.