Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ταξίδεψε στην Ευρώπη τόσο για να συγχαρεί τη συμμαχία που οικοδομήθηκε κατά της Ρωσίας όσο και για να τη διατηρήσει ενωμένη.
Ο Τζο Μπάιντεν έφτασε αργά απόψε στην Ευρώπη ως ηγέτης ενός συνασπισμού δυτικών κυβερνήσεων που προσπαθεί να αποτρέψει τη χειρότερη στρατιωτική κρίση στην Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αποστολή του: να μην καταρρεύσουν όλα.
Η συμμαχία έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό για να αντιμετωπίσει τη Μόσχα, κάνοντας, σύμφωνα με το Politico, μια αξιοσημείωτη επίδειξη συλλογικής αποφασιστικότητας που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και πολλές δεκαετίες. Αλλά οι δεσμοί της θα μπορούσαν σύντομα να αντιμετωπίσουν βαθιές εντάσεις, μεταξύ των οποίων η υφέρπουσα αίσθηση αδυναμίας μεταξύ των συμμάχων και οι απρόθυμες παραδοχές ότι ο πόλεμος μπορεί να τελειώσει μόνον όταν το αποφασίσει ο Βλαντίμιρ Πούτιν.
«Τα έθνη του ελεύθερου κόσμου είναι πιο ενωμένα και πιο αποφασισμένα όσο ποτέ άλλοτε», δήλωσε ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν την Τρίτη, την παραμονή του ταξιδιού του Μπάιντεν. Ωστόσο, κατέστησε σαφές ότι ο δρόμος δεν θα είναι εύκολος.
«Θα υπάρξουν δύσκολες μέρες στην Ουκρανία, οι πιο δύσκολες για τα ουκρανικά στρατεύματα στην πρώτη γραμμή και τους αμάχους που βρίσκονται υπό τους ρωσικούς βομβαρδισμούς. Αυτός ο πόλεμος δεν θα τελειώσει εύκολα ή γρήγορα», πρόσθεσε ο Σάλιβαν.
Οι ηθικές πιέσεις και οι φόβοι που καλείται να σηκώσει στους ώμους του ο Μπάιντεν
Οι πιέσεις που αντιμετωπίζει ο Μπάιντεν στο εσωτερικό αντικατοπτρίζονται μεταξύ των Ευρωπαίων ομολόγων του. Ενώ οι εσωτερικές καταστάσεις διαφέρουν ανά έθνος, όλοι τους προσπαθούν να εξισορροπήσουν την ηθική επιταγή για ενέργειες υπέρ της Ουκρανίας, τους φόβους για περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης και το οικονομικό κόστος της εφαρμογής ενός επιθετικού καθεστώτος κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Η δυσκολία της δουλειάς του Μπάιντεν, ωστόσο, γίνεται αισθητή πιο έντονα, δεδομένων των προσδοκιών μεγάλου μέρους του κόσμου, που σηκώνει τώρα στους ώμους του.
«Υπάρχει ένας υψηλός βαθμός συντονισμού και ένας εξαιρετικός βαθμός επιτυχίας στη δημιουργία ενός καταλόγου πολύ αυστηρών κυρώσεων. Αλλά αυτό έχει τη δική του πρόκληση, η οποία είναι η διατήρηση αυτής της δυναμικής μέσα από μια μακρά, παρατεταμένη περίοδο αντιπαράθεσης με τη Ρωσία» δήλωσε ο Ίαν Λέσερ, αντιπρόεδρος του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ και ειδικός στα θέματα του ΝΑΤΟ.
Ο Μπάιντεν θα συμμετάσχει σε μια τριάδα διπλωματικών συνόδων κορυφής στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, για να ενισχύσει αυτές τις συμμαχίες, προτού κατευθυνθεί στην Πολωνία, τη χώρα στα σύνορα με την Ουκρανία που έχει δεχθεί τη μεγαλύτερη εισροή Ουκρανών προσφύγων, σε μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές προκλήσεις των τελευταίων δεκαετιών.
Ο Μπάιντεν θα ανακοινώσει νέες κυρώσεις
Οι πρόεδροι των ΗΠΑ σπάνια ταξιδεύουν στο εξωτερικό με άδεια χέρια, αλλά, μέχρι αυτό το σημείο, η κυβέρνηση ήταν αμήχανη ως προς το πόσα περισσότερα μπορεί ή θα προσφέρει ο Μπάιντεν. Αξιωματούχοι δήλωσαν ότι αναμένονται πρόσθετες κυρώσεις κατά της Ρωσίας μαζί με μια κοινή προσπάθεια για να πατάξει την ικανότητα της Ρωσίας να αποφύγει αυτά τα οικονομικά μέτρα. Υπάρχει επίσης μια δέσμευση για περισσότερη χρηματοδότηση και στρατιωτικό εξοπλισμό προς το Κίεβο.
Αλλά υπάρχουν και όρια ως προς το τι μπορεί να κάνει ο Μπάιντεν και πόσο μακριά είναι διατεθειμένος να φτάσει. Έχει αντιταχθεί σταθερά στο να εκπληρώσει την επιθυμία του Ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, για μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, πιστεύοντας ότι μια τέτοια προσπάθεια θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια καταστροφική σύγκρουση με τη Ρωσία. Και ενώ οι Πολωνοί ηγέτες έχουν προτείνει μια «ειρηνευτική αποστολή» στην Ουκρανία, ενεργώντας εν μέρει λόγω ανησυχίας για τη δική τους ασφάλεια, μια τέτοια κίνηση έχει ελάχιστη υποστήριξη από την κυβέρνηση Μπάιντεν και άλλες συμμαχικές δυνάμεις, που τη θεωρούν κλιμάκωση.
Αν και ορισμένα έθνη, και συγκεκριμένα η Γερμανία, χρειάστηκαν περισσότερη ώθηση, ο Λευκός Οίκος έπεισε τους περισσότερους συμμάχους να κόψουν τους οικονομικούς δεσμούς με τη Μόσχα. Ήταν ένα σημαντικό αίτημα της Ευρώπης, της οποίας οι οικονομίες εξαρτώνται πολύ περισσότερο από τη Ρωσία συγκριτικά με εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών. Και υπάρχει φόβος ότι αυτό μπορεί να αποδειχθεί πολύ δύσκολο.
Η ενέργεια σημείο ανάφλεξης μεταξύ ΗΠΑ-Ευρώπης-Ρωσίας
Το μεγαλύτερο σημείο ανάφλεξης θα μπορούσε να είναι η ενέργεια, καθώς μεγάλο μέρος της Ευρώπης δεν έχει σταματήσει να εισάγει φυσικό αέριο και πετρέλαιο από τη Ρωσία. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει ενεργειακή κρίση στην ήπειρο και να εκτοξεύσει τις τιμές στα ύψη σε όλο τον κόσμο.
Ο Ζελένσκι, σε συναισθηματικά μηνύματα προς τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, έχει εκμηδενίσει τους υπάρχοντες ενεργειακούς δεσμούς, χαρακτηρίζοντάς τους χρηματοδότηση της ρωσικής πολεμικής μηχανής.
Για τον Μπάιντεν και την Ευρώπη, ο φόβος είναι ότι η συμμαχία εναντίον της Ρωσίας θα μπορούσε να γίνει αντικείμενο χλεύης, καθώς αυτές οι ενεργειακές απαιτήσεις πλήττονται περισσότερο.
Οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν ελπίζουν ότι αυτή την εβδομάδα η Ευρώπη μπορεί να κάνει κάποια πρώτα, πρόχειρα βήματα, μακριά από τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ρωσίας. Ωστόσο, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με το τι θα μπορούσαν να κάνουν οι ΗΠΑ για να βοηθήσουν τα ευρωπαϊκά έθνη να το κάνουν και εάν αυτό γίνεται μέσω αμερικανικών εξαγωγών φυσικού αερίου ή συμφωνιών που θα μπορούσαν να γίνουν αλλού.
Ο Σάλιβαν είπε την Τρίτη ότι ο Μπάιντεν είχε στόχο να «ανακοινώσει κοινή δράση για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας και τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο», αλλά δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες.
Πόσο πιθανή είναι η στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο στην Ουκρανία
Πολλά ευρωπαϊκά κράτη έχουν στείλει όπλα και εξοπλισμό στην Ουκρανία, αλλά η μοίρα των μαχητικών αεροσκαφών MiG από την Πολωνία έχει γίνει άλλο ένα σημείο που απειλεί να προκαλέσει τριβές μεταξύ των συμμάχων. Εκεί που υπάρχει περισσότερη ομοιομορφία μεταξύ της συμμαχίας του ΝΑΤΟ είναι η δέσμευση να μη στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία, από φόβο μήπως πυροδοτήσει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο εναντίον μιας πυρηνικής δύναμης.
Αλλά η μεγαλύτερη μεταβλητή για τη διατήρηση της συμμαχίας είναι ο χρόνος. Ενώ οι κυρώσεις από τη Δύση έχουν θέσει τη ρωσική οικονομία σε μια μέγγενη, ο Πούτιν δεν αντιμετωπίζει τις ίδιες εγχώριες πολιτικές αντιδράσεις με τις άλλες χώρες. Τιμωρώντας ήδη όσους διαφωνούν στη χώρα του, έχει την ικανότητα να αντέξει την οικονομική ύφεση, τουλάχιστον για λίγο, και να συνεχίσει την εξαντλητική προέλασή του, παρά τις μεγάλες απώλειες σε άνδρες και εξοπλισμό.
Αυτή τη στιγμή, λένε οι αναλυτές, οι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονται σε μια εκστρατεία βάναυσων βομβαρδισμών των ουκρανικών πόλεων, μεγάλης εμβέλειας, με στόχο αμάχους, τους οποίους αναγκάζουν να τραπούν σε φυγή. Η Δύση έχει ελάχιστη ικανότητα να τους σταματήσει, εκτός από το να συνεχίσει να προμηθεύει όπλα στους μαχητές της αντίστασης.
Μεταξύ των στρατιωτικών αξιωματούχων της Δύσης, ένα ερώτημα εν είδει προαισθήματος παραμένει ασαφές: τι θα κάνουμε εάν ο Πούτιν εξαπολύσει ένα πυρηνικό ή βιολογικό όπλο ή ένα χτύπημα εντός του εδάφους του ΝΑΤΟ;
«Υπάρχει ακόμα ανησυχία μεταξύ ορισμένων συμμάχων του ΝΑΤΟ όσον αφορά στο τι μπορεί να σημαίνει η διατύπωση της κυβέρνησης Μπάιντεν ότι ''θα υπερασπιστεί κάθε εκατοστό του εδάφους του ΝΑΤΟ''. Νομίζω ότι πρέπει να το συζητήσουν πιο λεπτομερώς. Μεγάλο τμήμα αυτής της διατύπωσης αποτελεί πολιτικό μήνυμα, αλλά αυτό είναι σημαντικό αυτή τη στιγμή, από την άποψη της αλληλεγγύης» είπε ο Ντάνιελ Χάμιλτον, ο οποίος υπηρέτησε σε διάφορες ανώτερες θέσεις στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, όπως ως αναπληρωτής βοηθός γραμματέας για ευρωπαϊκές υποθέσεις.
Ο παράγοντας της Κίνας περιπλέκει την κατάσταση
Ο άλλος παράγοντας που περιπλέκει την κατάσταση είναι η Κίνα, για την οποία ο Λευκός Οίκος φοβάται ότι θα μπορούσε να γίνει η οικονομική σωτηρία της Ρωσίας. Ενωμένοι από μια κοινή εχθρότητα προς τη Δύση, ο Πούτιν και ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, είχαν υποσχεθεί απεριόριστους δεσμούς μεταξύ των εθνών τους.
Ο Μπάιντεν προειδοποίησε τον Σι την περασμένη εβδομάδα για «συνέπειες» αν βοηθούσε τον Πούτιν, ενώ την Τρίτη ο Σάλιβαν τόνισε ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν ενδείξεις για την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού από την Κίνα στη Ρωσία μετά τη συνομιλία του Μπάιντεν με τον Σι, αν και οι αξιωματούχοι ήταν προσεκτικοί ώστε να μην κάνουν προβλέψεις για το τι μπορεί να συμβεί.
«Ο πρόεδρος κατέστησε σαφές στον πρόεδρο Σι τις συνέπειες οποιασδήποτε τέτοιας παροχής εξοπλισμού και έγινε απόλυτα κατανοητό», πρόσθεσε ο Σάλιβαν.
Οι συνεργασίες που ο Μπάιντεν προσπαθεί να διατηρήσει ανέπαφες είναι αυτές που άρχισε να χτίζει τις πρώτες εβδομάδες του ως πρόεδρος, όταν στράφηκε προς τη σταθεροποίηση των μακροχρόνιων συμμάχων των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίοι ταλαιπωρήθηκαν από την ταραχώδη τετραετία του Ντόναλντ Τραμπ. Το πρώτο του ταξίδι στην Ευρώπη, τον περασμένο Ιούνιο, είχε τίτλο «Η Αμερική επέστρεψε» και παρουσίαζε τον Μπάιντεν ως τον πρόεδρο που αποφασίζει να σταθεί δίπλα στους μακροχρόνιους εταίρους, συμπεριλαμβανομένης της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, την οποία ο Τραμπ παραλίγο να τορπιλίσει τα προηγούμενα χρόνια.
«Θεωρείται μια πολύ ευπρόσδεκτη διαδοχή όσον αφορά στην αξία που δίνει στη διατλαντική συνεργασία. Και αυτό είναι πολύ καθησυχαστικό για τους Ευρωπαίους. Αλλά θέτει επίσης ορισμένα τεστ στην ευρωπαϊκή πλευρά, καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν να ενισχύσουν τις θετικές τους αντιλήψεις για την κυβέρνηση Μπάιντεν και την προσέγγισή της».
Η προσέγγιση προς τους συμμάχους ήταν μόνο μέρος της καταδίκης του Μπάιντεν τής συναλλακτικής, εσωστρεφούς εξωτερικής πολιτικής «Πρώτα η Αμερική», του Τραμπ. Δήλωσε επίσης ότι ο επόμενος αιώνας θα καθοριστεί από την ικανότητα των δημοκρατιών να αποκρούσουν τον αυξανόμενο αυταρχισμό σε όλο τον κόσμο.
Η προειδοποίηση Μπάιντεν που δεν άκουσε ο Πούτιν
Ξεκινώντας από τα εν οίκω, ο Μπάιντεν προέβη σε μια απότομη ρήξη του σεβασμού που επεδείκνυε ο προκάτοχός του στον Πούτιν. Κατά τη σύνοδο κορυφής το περασμένο καλοκαίρι στη Γενεύη, προειδοποίησε ρητά τον Ρώσο ηγέτη να σταματήσει να παρεμβαίνει στις εκλογές και να κάνει τα στραβά μάτια στις κυβερνοεπιθέσεις. Ο Πούτιν δεν άκουσε.
Το έργο του Μπάιντεν με τους συμμάχους έχει δοκιμαστεί από την αντίληψη ότι η Ρωσία δεν ανταποκρίθηκε στα αιτήματά του. Η σχέση τους βρέθηκε επίσης σε τεταμένη κατάσταση από τους χειρισμούς του κατά τις πρώτες μέρες χάους της στρατιωτικής αποχώρησης από το Αφγανιστάν, το περασμένο καλοκαίρι. Ελπίζοντας να κατευνάσει τις ανησυχίες, η διοίκηση ενέπλεξε τους συμμάχους στα πρώτα στάδια της τρέχουσας κρίσης.
Ο Λευκός Οίκος, μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλα έθνη, δημοσίευσε πληροφορίες σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, προσπαθώντας να αποτρέψει τον Πούτιν από την εισβολή και να προετοιμάσει τον κόσμο για την πιθανότητα πολέμου.
«Υπάρχει μεγάλη διαφάνεια σχετικά με το τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Αλλά, πέρα από αυτό, είναι πολύ δύσκολο να κρίνουμε πώς ακριβώς θα δει ο Πούτιν το τέλος του παιχνιδιού στην Ουκρανία, με τι είναι διατεθειμένος να συμβιβαστεί και τι μπορεί να τον αποτρέψει. Αυτό ακριβώς είναι το είδος της συζήτησης που θα πρέπει να έχει ο πρόεδρος των ΗΠΑ στην Ευρώπη, επειδή όλοι αντιμετωπίζουν ουσιαστικά τα ίδια διλήμματα», καταλήγει ο Lesser.