Η Κομισιόν ετοιμάζεται να προχωρήσει στην έκδοση κοινού χρέους ύψους εκατοντάδων δισ. ευρώ τον Ιούνιο μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά η διαδικασία μέχρι να φθάσουν κονδύλια στα κράτη μέλη απέχει μακράν από την ολοκλήρωσή της ενώ εντείνονται οι πολιτικές πιέσεις.
Από τη μία πλευρά τα κράτη μέλη, που θα ωφεληθούν περισσότερο από το Ταμείο Ανάκαμψης, πιέζουν την Κομισιόν για την επίσπευση των διαδικασιών ώστε να γίνουν οι πρώτες εκταμιεύσεις πριν από τα τέλη Ιουλίου, αλλά από την άλλη οι λεγόμενες «φειδωλές» χώρες – Φινλανδία, Ολλανδία, Δανία και Αυστρία – παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς τη διαδικασία, ώστε να μην υπάρξουν «παρεκκλίσεις» κι οι Βρυξέλλες βρίσκονται μεταξύ σφύρας και άκμονος. «Κατανοούμε ότι όλοι ενδιαφέρονται να προχωρήσουμε γοργά, αλλά πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα το κάνουμε με ασφάλεια», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, Ερίκ Μαμέρ την Παρασκευή. «Δηλαδή, να διασφαλίσουμε ότι τα σχέδια διαθέτουν την απαιτούμενη ποιότητα, ότι ανταποκρίνονται στους ευρωπαϊκούς στόχους που έχουν καθοριστεί. Το θέμα είναι να διασφαλιστεί η συνοχή, η αποτελεσματικότητα και η υποστήριξη των εμπλεκομένων στη διαδικασία», πρόσθεσε.
Τα κοινοβούλια Αυστρίας και Πολωνίας ενέκριναν την περασμένη εβδομάδα το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ανοίγοντας έτσι το δρόμο στην Κομισιόν να αρχίσει να εκδίδει κοινό χρέος τον Ιούνιο - ένα μήνα νωρίτερα του προβλεπομένου - για τη χρηματοδότηση του πακέτου των 750 δισ. ευρώ, ώστε να ξεπεραστεί ο οικονομικός αντίκτυπος της πανδημίας του νέου κορωνοϊού. Ο επίτροπος Προϋπολογισμού της ΕΕ, Γιοχάνες Χαν, δήλωσε αισιόδοξος ότι μέχρι σήμερα θα έχουν ολοκληρωθεί όλα τα εναπομείναντα βήματα για να αρχίσει η Κομισιόν να δανείζεται στις αγορές κεφαλαίων από τον Ιούνιο.
Η Κομισιόν ετοιμάζεται για την έξοδο στης αγορές κεφαλίων
Αλλά, όπως σημειώνει το Politico, μπορεί να περάσουν μήνες πριν αρχίσει το χρήμα να ρέει στα κράτη μέλη της ΕΕ, λόγω της μακράς διαδικασίας έγκρισης των εθνικών σχεδίων για τη διάθεση των κονδυλίων, κάτι που πιθανότατα θα προκαλέσει δυσφορίες σε χώρες όπως η Πορτογαλία και η Γαλλία, που έχουν ήδη εκφράσει την απογοήτευσή τους για τις καθυστερήσεις και πιέζουν την Κομισιόν να κινηθεί ταχύτερα. «Υπό ιδανικές συνθήκες τα πρώτα [εθνικά] προγράμματα μπορεί να εγκριθούν από τον Ιούνιο, ώστε τα χρήματα να αρχίσουν να φθάσουν σύντομα στην πραγματική οικονομία», δήλωσε ανώτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης. Ωστόσο, άλλοι συνάδελφοί του και αξιωματούχοι εμφανίζονται επιφυλακτικοί, σημειώνοντας ότι τα πρώτα κεφάλαια αναμένεται να αρχίσουν να φθάνουν στα κράτη μέλη το νωρίτερο στα τέλη Ιουλίου. «Η έγκριση [εθνικών προγραμμάτων] μέχρι τα τέλη Ιουνίου παραείναι φιλόδοξη. Μέχρι τα τέλη Ιουλίου παραμένει φιλόδοξη, αλλά γι’ αυτό εργαζόμαστε», είπε άλλος Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Η έγκριση της εντολής δανεισμού και από τις 27 κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ αντιπροσωπεύει, ωστόσο, ένα τεράστιο βήμα μπροστά για την Ένωση καθώς ολοκληρώθηκε μια διαδικασία επικύρωσης που πέρασε από σαράντα κύματα με τις κυβερνήσεις των κρατών της Βαλτικής να τη χρησιμοποιούν πρώτες ως διαπραγματευτικό ατού, στη συνέχεια τον κυβερνητικό συνασπισμό στην Πολωνία σχεδόν να διχάζεται επί του θέματος και την προσφυγή στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Γερμανίας να προκαλεί έντονη ανησυχία, μέχρι να ανάψει τελικά το τελευταίο το πράσινο φως.
Η Κομισιόν έχει ήδη ξεκινήσει τις προετοιμασίες για την έκδοση κοινού χρέους για το Ταμείο Ανάκαμψης και εντός της εβδομάδας αναμένεται να αποφασίσει το μέγιστο ποσό που σκοπεύει να δανειστεί τη φετινή χρονιά αλλά και να καταλήξει στο σχέδιο για το επόμενο εξάμηνο. «Αν βγούμε στις αγορές τον Ιούνιο θα μπορούσαμε όντως να αντλήσουμε ένα σημαντικό ποσό, άνω των 100 δισ. ευρώ, που θα ήταν κάτι παραπάνω από αρκετό για την κάλυψη των αναγκών της φετινής χρονιάς», δήλωσε ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος. Η Κομισιόν, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, «θα ταυτοποιήσει εγκαίρως την καλύτερη χρονική συγκυρία για την έναρξη του δανεισμού, λαμβάνοντας υπόψη της τις συνθήκες στις αγορές αλλά και τα σχέδια έκδοσης χρέους των εταίρων μας σ’ ολόκληρη την ΕΕ».
Καθυστερεί ακόμη η έγκριση των εθνικών σχεδίων για τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης
Ωστόσο, η έγκριση των εθνικών σχεδίων αξιοποίησης των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης θα πάρει κάποιο χρόνο. Η πλειονότητα των κρατών μελών έχουν υποβάλει τα σχέδιά τους στην Κομισιόν, που έχει στη διάθεσή της δύο μήνες για να τα αξιολογήσει και να υποβάλει αίτημα χρηματοδότησης στο Συμβούλιο, το οποίο θα έχει από την πλευρά του έναν μήνα στη διάθεσή του για να εγκρίνει. Τα σχέδια αυτά για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις θα παρακολουθούνται εκ του σύνεγγυς στις Βρυξέλλες και οι εκταμιεύσεις των κονδυλίων θα συνδέονται με την επίτευξη προσυμφωνημένων «ορόσημων» από τις πρωτεύουσες των κρατών μελών της ΕΕ, ενώ κατ’ έτος και μέχρι το 2026 ια μπορούν να γίνονται δύο εκταμιεύσεις.
Η πρώτη χώρα που υπέβαλε το σχέδιό της στις 22 Απριλίου ήταν η Πορτογαλία, που πιέζει την Κομισιόν για ταχεία έγκρισή του υποστηρίζοντας ότι οι μακρές διαπραγματεύσεις από το περασμένο φθινόπωρο έχουν δώσει τον αναγκαίο χρόνο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να γνωρίζει το περιεχόμενο των σχεδίων και δεν χρειάζεται ως εκ τούτου και τους δύο μήνες για την αξιολόγησή τους. Άλλα κράτη μέλη, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Γαλλία, που είναι σε προχωρημένο στάδιο συνομιλιών με την Κομισιόν, θα ήθελαν επίσης να εγκριθούν τα σχέδιά τους πριν τα τέλη Ιουνίου.
Αλλά η Κομισιόν επιμένει ότι θα διαθέσει όσο χρόνο χρειάζεται για την ενδελεχή αξιολόγηση και θα υποβάλει τα σχέδια στο Συμβούλιο το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου, όπως δήλωσε πρόσφατα ο Επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι. Τη σκυτάλη θα παραλάβει στη συνέχεια το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. «Εκείνο που περιμένω είναι το Συμβούλιο να ενδιαφερθεί κυρίως για το κατά πόσον περιγράφονται επαρκώς τα “ορόσημα”. Προεξοφλούμε πολλές επενδύσεις έναντι των μεταρρυθμίσεων»;, είπε ένας άλλος Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Κάθε πρόταση χρηματοδότησης θα πρέπει να περάσει από μια σειρά σταδίων στο Συμβούλιο προτού καταλήξει στο τραπέζι των υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών στο ECOFIN, η επόμενη συνεδρίαση του οποίου έχει προγραμματιστεί για τις 18 Ιουνίου, διάστημα, που σύμφωνα με τρεις Ευρωπαίους διπλωμάτες, δεν επαρκεί για να ολοκληρωθούν οι απαιτούμενες διαδικασίες. Δύο διπλωμάτες πρόσθεσαν ότι η διαδικασία αυτή απαιτεί σε τουλάχιστον έξι κράτη μέλη της ΕΕ την έγκριση από τα εθνικά τους κοινοβούλια, πράγμα που σημαίνει ότι ο στόχος της πρώτης εκταμίευσης για τον Ιούνιο είναι σχεδόν ανέφικτος. Ωστόσο, η πορτογαλική προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ελπίζει να διοργανωθεί στα τέλη Ιουνίου ένα έκτακτο Συμβούλιο ώστε οι υπουργοί Οικονομικών να εγκρίνουν κάποια από τα εθνικά σχέδια «για να στείλουν ένα θετικό μήνυμα», όπως τόνισε, σύμφωνα πάντα με το Politico, άλλος διπλωμάτης.