Το Politico αποκαλύπτει πώς μπορεί η ΕΕ να έχει βρει τον τρόπο να χρηματοδοτήσει την άμυνά της, ενώ η Ευρώπη υφίσταται απειλές άνευ προηγουμένου για την ασφάλειά της.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η εκρηκτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή, εν μέσω πολλαπλασιασμού των απειλών για μια γενικευμένη σύρραξη έχει θορυβήσει την γηραιά ήπειρο.
Ο ESM (Eυρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας), το ταμείο διάσωσης της Ευρώπης δεν έχει πλέον τίποτα να διασώσει, επισημαίνει το Politico και θα μπορούσε να γίνει σήμερα η πηγή των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για στρατιωτικές επενδύσεις.
Το ταμείο έκτακτης διάσωσης της ΕΕ -που δημιουργήθηκε στο αποκορύφωμα της κρίσης χρέους είναι ένα έτοιμο ταμείο χρημάτων που θα μπορούσε να επενδυθεί στην άμυνα. Ισχυρές προσωπικότητες στο μπλοκ πιέζουν ώστε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, ύψους 422 δισ. ευρώ, να κινηθεί πέρα από τον αρχικό του ρόλο στη διάσωση οικονομιών που πνίγονται, σύμφωνα με πέντε άτομα που έχουν γνώση των συζητήσεων.
Ο ESM από ταμείο διάσωσης σε ταμείο άμυνας
Θα μπορούσε πλέον να αναλάβει το έργο της διανομής φθηνών δανείων για την αγορά όπλων, δήλωσε ένας από αυτούς. Καθώς οι κυβερνήσεις βλέπουν όλο και περισσότερο την ανάγκη να θέσουν την ήπειρο σε πολεμική κατάσταση, το σχέδιο θα προσφέρει μια διέξοδο στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της Ευρώπης που προσπαθούν απεγνωσμένα να βρουν μετρητά για τις αμυντικές ανάγκες τους ανάγκες
Άλλες επιλογές θα μπορούσαν να δουν τον ΕSM να μετατοπίζεται για να ανταποκριθεί παραπάνω στην επιθετικότητα της Ρωσίας, είπαν τέσσερις από τους ανθρώπους, όπως βοηθώντας να πληρώσει για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας ή παρέχοντας φθηνά δάνεια σε χώρες όπως οι χώρες της Βαλτικής, οι οποίες μπορεί να δουν το κόστος δανεισμού τους να αυξάνεται, εν μέσω οικονομικών πιέσεων.
Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία -μια χώρα που υποκρύπτει φιλοδοξίες ένταξης στην ΕΕ- διανύει τον τρίτο χρόνο και η πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο κινδυνεύει να αφήσει την Ευρώπη στην τύχη της, καθώς απαιτεί από όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ να πετύχουν τον στόχο του 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος που δαπανάται για την άμυνα.
Όμως, η εκτίναξη του χρέους στις πιο ισχυρές πρωτεύουσες του μπλοκ, η ακατάστατη εσωτερική πολιτική και οι αυστηροί κανόνες δαπανών που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιορίζουν την ικανότητα του μπλοκ να απορροφά επιπλέον μετρητά, επισημαίνει το δημοσίευμα.
Η ιδέα του ταμείου διάσωσης βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Αλλά θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι πιο εύπεπτη στις κυβερνήσεις από άλλες προτάσεις για τη χρηματοδότηση της άμυνας που δεν έχουν ακόμη τεθεί σε εφαρμογή -συμπεριλαμβανομένης της εξεύρεσης χρημάτων στον υπάρχοντα προϋπολογισμό της ΕΕ, της χρήσης ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που «πάγωσαν» από την έναρξη του πολέμου ή της έκδοσης ευρωομολόγων.
Η Γαλλία και τα κράτη της Βαλτικής είναι πιθανό να είναι στην πρώτη γραμμή της υποστήριξης της ιδέας για τον ΕSM, λένε αξιωματούχοι. Αλλά άλλα κράτη μέλη επιμένουν επί του παρόντος ότι θα πρέπει να παραμείνει ένα ταμείο για χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. Κατά την άποψή τους, δεν θα πρέπει να προσαρμοστεί στις μεταβαλλόμενες προτεραιότητες της ΕΕ.
Οι 20 υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης θα πρέπει να συμφωνήσουν σε οποιαδήποτε αλλαγή.
Ο ρόλος του Μακρόν και η ΕΕ
Είναι κοινό μυστικό ότι η ΕΕ εξετάζει τρόπους επαναχρησιμοποίησης του ESM. Ενώ είχε διανείμει δάνεια ύψους σχεδόν 300 δισεκατομμυρίων ευρώ στις τότε παραπαίουσες οικονομίες της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Κύπρου και βοήθησε τις ισπανικές τράπεζες, αυτό έγινε πριν από περίπου μια δεκαετία και έκτοτε έχει κάνει ελάχιστα πράγματα.
Με το νομισματικό μπλοκ να είναι πολύ πιο σταθερό σήμερα υφίσταται ως ένα ταμείο διάσωσης χωρίς να υπάρχει κάτι να διασώσει. Οι ιδέες για να του δοθεί ένας νέος ρόλος έχουν μέχρι στιγμής αποτύχει. Πέρυσι, η Ιταλία άσκησε βέτο σε μια μεταρρύθμιση που θα του επέτρεπε να διασώζει και τράπεζες.
Και η μετατροπή του σε ταμείο άμυνας έχει ισχυρούς υποστηρικτές.
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας-ορόσημο για την ΕΕ τον Απρίλιο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν άφησε να εννοηθεί ότι ο ESM θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει δαπάνες σε διάφορους τομείς - χωρίς να αναφερθεί συγκεκριμένα στην άμυνα. Αλλά πολλές φορές τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται θα έλεγε κανείς.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Ενρίκο Λέτα πρότεινε σε μια σημαντική έκθεση προς τους ηγέτες της ΕΕ τον περασμένο μήνα ότι το ταμείο θα μπορούσε να χορηγεί δάνεια ύψους έως και 2% του ΑΕΠ μιας χώρας για να πληρώνει για την άμυνα και την ασφάλεια.
Ο επικεφαλής του ταμείου, ο πρώην υπουργός Οικονομικών του Λουξεμβούργου Πιερ Γκραμέγκνα, έχει επίσης διατυπώσει την ιδέα, προτείνοντας τον Φεβρουάριο ότι το ταμείο θα πρέπει να βοηθήσει τις χώρες που υφίστανται το μεγαλύτερο βάρος της ρωσικής επιθετικότητας.
«Εάν χώρες έχουν οικονομικές δυσκολίες ή πρόκειται να χάσουν την πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, λοιπόν, πρέπει να εξετάσουμε … πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό», δήλωσε σε ένα συνέδριο.
Η «ρετσινιά» του ESM
Σε αντίθεση με τον τακτικό προϋπολογισμό της ΕΕ, το ταμείο διάσωσης δεν είναι απλώς ένα δοχείο με μετρητά. Τα δάνεια που εκταμιεύει χρηματοδοτούνται με την έκδοση ομολόγων τα οποία είναι εγγυημένα από μια εγγύηση που καταβάλλεται από κοινού από τα μέλη της ευρωζώνης.
Αξιωματούχοι σημειώνουν ότι το βέτο της Ιταλίας στη μεταρρύθμιση του ΕSM «παγώνει» κάθε περαιτέρω συζήτηση σχετικά με τη νέα λειτουργία του.
Ο ESM είναι αντιδημοφιλής στη Ρώμη επειδή τα δάνειά του προήλθαν υπό τον όρο αντιδημοφιλών μέτρων λιτότητας κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους την περασμένη δεκαετία.
Αλλά η αναδιαμόρφωση του ESM ως αμυντικού μέσου θα μπορούσε να αποτελέσει διέξοδο για την πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, σύμφωνα με κυβερνητικό αξιωματούχο. Η Μελόνι δήλωσε τον Ιανουάριο ότι το βέτο της Ιταλίας θα μπορούσε «να γίνει μια ευκαιρία να μετατραπεί αυτό το μέσο σε κάτι πιο αποτελεσματικό».
Ο επικεφαλής του ESM θα παρουσιάσει έκθεση για το ταμείο και αναμένεται να συζητήσει την πορεία προς τα εμπρός με τους 20 υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης τον επόμενο μήνα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει επίσης να καταρτίσει κατάλογο προτάσεων για την άμυνα πριν από τη σύνοδο κορυφής των ηγετών επίσης τον Ιούνιο. Αναμένονται λοιπόν εξελίξεις.