Στο «δρόμο του Polexit» βαδίζει, όπως προειδοποιούν ειδικοί, η Πολωνία καθώς κλιμακώνεται επικίνδυνα η κρίση στις σχέσεις της με την ΕΕ μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της χώρας για την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, που αμφισβητεί κατ’ ουσίαν τη νομική τάξη της Ένωσης.
Η απόφαση που προκάλεσε σάλο
Η απόφαση αυτή ενός δικαστηρίου-μαριονέτα ότι είναι αντισυνταγματικά κάποια άρθρα των Συνθηκών της ΕΕ, εγείρει κατά την Κομισιόν σοβαρές ανησυχίες για την υπεροχή του κοινοτικού δικαίου έναντι του εθνικού, θέτοντας την εθνικιστική ηγεσία της Πολωνίας σε τροχιά μετωπικής σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες μετά από πολύχρονες νομικές και πολιτικές κόντρες για ζητήματα που αφορούν από την ανεξαρτησία των δικαστηρίων και τις ελευθερίες των ΜΜΕ, μέχρι τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Όπως σημείωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή , η απόφαση του δικαστηρίου ανοίγει το δρόμο για την έξοδο της Πολωνίας από το μπλοκ προειδοποιώντας παράλληλα ότι «δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει τις εξουσίες της για να προστατέψει την υπεροχή του κοινοτικού δικαίου».
«Η Πολωνία έκανε ένα βήμα προς την άβυσσο του “νομικού Polexit” δήλωσε ο Γιάκουμπ Γιαραζέφσκι της Democracy Reporting International στο Politico. «Πρόκειται για άμεση αμφισβήτηση του δικαίου της Ε.Ε σε πρωτοφανή κλίμακα. «Αυτό που πιθανώς θα ακολουθήσει θα είναι μια οξεία αντίδραση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την προστασία της νομικής τάξης της ΕΕ έναντι ενός κράτους μέλη – αντάρη, π.χ. εξαιρώντας την Πολωνία από τους μηχανισμούς δικαστικής συνεργασίας, όπως τα ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης».
Πανηγυρίζει ο Μοραβιέτσκι, αλλά θέλει την Πολωνία στην ΕΕ
Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ματέους Μοραβιέτσκι, που είχε αποτανθεί στο Συνταγματικό Δικαστήριο ζητώντας να μάθει αν οι θεσμοί της ΕΕ μπορούν να εμποδίσουν την Πολωνία να αναδιοργανώσει το δικαστικό σύστημά της, χαιρέτισε την απόφαση με ανάρτηση του στο Facebook.
«Θέλουμε μια κοινότητα σεβασμού κι όχι μια ομάδα που κάποιοι είναι πιο ίσοι… Αυτή είναι η κοινότητά μας, η Ένωσή μας. Αυτό είναι το είδος της Ένωσης που θέλουμε και εκείνο που θα δημιουργήσουμε», σημείωσε στην ανάρτησή του το πρωί. Ωστόσο, όπως επεσήμανε, η Πολωνία θέλει να παραμείνει στην «ευρωπαϊκή οικογένεια των εθνών».
Η απάντηση της Κομισιόν
Οι επικριτές του λένε ότι με τις κινήσεις του και την αμφισβήτηση της υπεροχής του κοινοτικού δικαίου το κυβερνών κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS) της Πολωνίας όχι μόνον θέτει σε κίνδυνο το μέλλον της χώρας στην ΕΕ, αλλά και την ίδια τη σταθερότητα της Ένωσης. «Διακηρύσσοντας ότι οι Συνθήκες της ΕΕ είναι ασύμβατες με το Πολωνικό δίκαιο, το παράτυπο συνταγματικό δικαστήριο στην Πολωνία έθεσε τη χώρα στο μονοπάτι του Polexit», δήλωσε ο ευρωβουλευτής του κεντροδεξιού ΕΛΚ, Χερούν Λενάερς.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, εξέφρασε τη βαθιά της ανησυχία για την απόφαση του δικαστηρίου στη Βαρσοβία, ενώ ο επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ, Ντιντιέ Ρέιντερς προειδοποίησε ότι η Κομισιόν «θα χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία» που έχει στη διάθεσή της για να προστατεύσει την πρωτοκαθεδρία του ευρωπαϊκού δικαίου, που βρίσκεται «στην καρδιά της Ένωσης» μαζί με τον δεσμευτικό χαρακτήρα των αποφάσεων της ευρωπαϊκής δικαιοσύνης.
Αντιδράσεις στην Ευρωβουλή
Ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι είπε ότι η απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της Πολωνίας δεν θα περάσει «ατιμώρητη». «Η υπεροχή του κοινοτικού δικαίου πρέπει να είναι αδιαμφισβήτητ», είπε. Στο μεταξύ ευρωβουλευτές χαρακτήρισαν «παράνομη» την απόφαση επειδή ελήφθη από δικαστήριο, τα μέλη του οποίου είναι στην πλειονότητά τους σύμμαχοι του πρωθυπουργού. Σημειωτέον ότι μόνον δύο από τους 14 δικαστές αμφισβήτησαν την ετυμηγορία.
«Δυστυχώς το παράτυπο Πολωνικό “Συνταγματικό Δικαστήριο” δεν μπορεί να θεωρείται ανεξάρτητο δικαστικό σώμα», σχολίασε στο Twitter o Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Τέρι Ράιντκε και Ντάνιελ Φρόιντ, επίσης από τους Πράσινους, χαρακτήρισε την απόφαση « καθοριστική στιγμή για την προεδρία της Κομισιόν της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν ... δείχνει ότι ο κατευνασμός δεν λειτούργησε. Η μόνη γλώσσα που καταλαβαίνει η Βαρσοβία είναι το πάγωμα των χρημάτων... όπως είδαμε με τις ζώνες ΛΟΑΤΚΙ». Για την Ολλανδέζα ευρωβουλευτή Sophie in 't Veld «ένα Polexit από τη νομική τάξη της ΕΕ δείχνει ότι γίνεται αναπόφευκτο».
Θα κλείσει η στρόφιγγα των κοινοτικών κονδυλίων προς την Πολωνία;
Τον περασμένο μήνα ο επίτροπος Οικονομίας της ΕΕ, Πάολο Τζεντιλόνι, είχε προειδοποιήσει ότι η δικαστική μεταρρύθμιση στην Πολωνία – που σύμφωνα με τις Βρυξέλλες απειλεί τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου της χώρας - ενδέχεται να έχει «επιπτώσεις» στην καταβολή των ευρωπαϊκών πόρων ανάκαμψης στη Βαρσοβία.
Μια «επιλογή» την οποία φάνηκε να στηρίζει σήμερα και ο Γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Κλεμάν Μπον: «Αν δεν υπάρχει στοιχειώδης σεβασμός στους κοινούς κανόνες, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες της Ευρώπης, δεν μπορεί να υπάρξει σχέδιο ανάκαμψης και στήριξης της ανάκαμψης στην Πολωνία». «Όταν λέμε ότι δεν σεβόμαστε την υπεροχή του ευρωπαϊκού δικαίου (…) σκοτώνουμε την Ευρώπη», κατήγγειλε.
Η ΕΕ δεν έχει εγκρίνει ακόμη επιδοτήσεις ύψους 23 δισεκ. ευρώ για την Πολωνία και το σχέδιο ανάκαμψης της χώρας ύψους 34 δισεκ. Ευρώ.
Η συντριπτική πλειοψηφία των Πολωνών θέλει παραμονή στην ΕΕ
Παρά τους λεονταρισμούς της κυβέρνησης στη Βαρσοβία οι Πολωνοί απορρίπτουν τους ισχυρισμούς ορισμένων ότι η κοινή γνώμη της χώρας κλίνει προς το Polexit.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση της περασμένη Τρίτης των 88% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι επιθυμεί την παραμονή της Πολωνίας στην ΕΕ.