Σήμερα συμπληρώνονται χίλιες μέρες από την έναρξη της μεγάλης κλίμακας ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Η επίθεση που, όπως περίμεναν οι Ρώσοι εισβολείς αλλά και παράγοντες από όλο τον κόσμο θα κρατούσε μερικές εβδομάδες, συμπληρώνει σε λίγο τρία χρόνια. Σε αυτό το διάστημα και οι δύο αντιμαχόμενες χώρες και όλος ο κόσμος άλλαξαν εξαιτίας αυτής της σύγκρουσης. Τι είναι όμως εκείνο που ακολουθεί;
Πολύ σημαντικές ζημιές και για τις δύο πλευρές
Και οι δύο πλευρές έχουν υποστεί πολύ σημαντικές ζημιές κατά τη διάρκεια των τελευταίων χιλίων ημερών ωστόσο κανείς δεν φαίνεται διατεθειμένος να σταματήσει τον πόλεμο. Για τον Πούτιν σήμερα μια υποχώρηση θα μπορούσε να σημαίνει απειλή για την μετέπειτα επιβίωση του απολυταρχικού καθεστώτος του ενώ για τους Ουκρανούς εκείνο που επαπειλείται είναι η ίδια τους η ύπαρξη ως χώρας και έθνους. Η επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ, χώρας που συμβάλλει σημαντικά στην αμυντική ικανότητα της Ουκρανίας εξαιτίας της στρατιωτικής και της οικονομικής βοήθειας που παρέχει, έχει εξαγγείλει ότι «θα σταματήσει όλους τους πολέμους». Οπότε όλος ο πλανήτης έχει μείνει με «κομμένη την ανάσα» περιμένοντας να δει τι ακριβώς θα κάνει ο Τραμπ μετά τις 20 Ιανουαρίου, όταν αναλάβει και επίσημα τα καθήκοντά του.
Εκείνο το οποίο μέσες άκρες έχουν πει το προηγούμενο διάστημα άτομα από το περιβάλλον Τραμπ είναι ότι θα πιέσουν και τις δύο πλευρές να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αυτό το σχέδιο, φαίνεται να προβλέπει ότι οι δύο στρατοί θα σταματήσουν στο σημείο όπου βρίσκονται τώρα, θα σταματήσουν οι εχθροπραξίες και θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις. Το «εργαλείο» που φαίνεται να θέλει να χρησιμοποιήσει ο Τραμπ για αυτό το σχέδιο είναι η στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ. Δηλαδή η διακοπή της βοήθειας προς την Ουκρανία, αν το Κίεβο αρνηθεί να συμμετάσχει και -αντίθετα- η σημαντική αύξηση της βοήθειας - αν αρνηθεί η Μόσχα.
Σε αυτό το σημείο υπάρχουν πολλοί άγνωστοι παράγοντες, όπως ενδεχόμενες «μυστικές διαπραγματεύσεις» ατόμων από το περιβάλλον Τραμπ και με τις δύο πλευρές. Αν εξαιρέσουμε ωστόσο τον άγνωστο παράγοντα, ακόμα και αν ξεκινήσουν κάποιου είδους διαπραγματεύσεις μετά τις 20 Ιανουαρίου, οι αρχικές θέσεις των δύο πλευρών έχουν τόσο μεγάλη απόσταση μεταξύ τους όπου η όποια «συμφωνία» δεν αναμένεται να επιτευχθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οπότε δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή κάποιο σημαντικό στοιχείο που να δείχνει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα τερματιστεί στο επόμενο διάστημα.
Οι Ρώσοι θέλουν να ελέγχουν όλες τις περιοχές που κατέλαβε ο στρατός τους
Ένα από τα θέματα που θέτουν οι Ρώσοι είναι η «αναγνώριση της πραγματικότητας στο έδαφος». Αυτό μεταφράζεται ως εξής: Οι Ρώσοι θέλουν να ελέγχουν όλες τις περιοχές που κατέλαβε ο στρατός τους, δηλαδή περίπου το 20% του Ουκρανικού εδάφους. Σε αυτό ωστόσο -για τους ίδιους τους Ρώσους- υπάρχει ένα πρόβλημα και δεν είναι άλλο από την περιφέρεια του Κουρσκ. Εκεί, τα ουκρανικά στρατεύματα έχουν καταλάβει και ελέγχουν μεγάλη περιοχή της Ρωσίας που περιλαμβάνει δεκάδες χωριά και πόλεις. Οπότε μπορούμε να συμπεράνουμε ότι στους άμεσους στόχους των Ρώσων τις επόμενες ημέρες και πριν την ορκωμοσία Τραμπ θα είναι η απώθηση των ουκρανικών στρατευμάτων από τις δικές τους περιοχές στο Κουρσκ.
Αυτή τη στιγμή και οι δύο στρατοί είναι εξαντλημένοι. Η Ουκρανία διεξάγει εντατικά επιστράτευση για να συμπληρώσει τα κενά, δημιουργώντας παράλληλα αρκετά μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα στο εσωτερικό. Για παράδειγμα, πολλές βιομηχανίες και επιχειρήσεις στην Ουκρανία έχουν αρχίσει να αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα στελέχωσης.
Ωστόσο πολύ σημαντικά είναι και τα αντίστοιχα προβλήματα που έχουν οι Ρώσοι. Προκειμένου να καλύψουν το κενό στη στελέχωση του στρατού τους κάλεσαν για βοήθεια στρατιώτες από τη Β. Κορέα. Αυτό αφενός μπορεί να τους δώσει μια «ανάσα» στα πεδία των μαχών, κυρίως στην περιφέρεια του Κουρσκ. Αφετέρου όμως αποκαλύπτει καλύτερα στους συμμάχους της Ουκρανίας ότι αυτός ο πόλεμος δεν αφορά μόνο τις δύο άμεσα εμπλεκόμενες χώρες και τους ωθεί στο να αυξήσουν τη βοήθειά τους.
Αυτή η βοήθεια μπορεί να είναι καθοριστικής σημασίας για την Ουκρανία το πρώτο διάστημα διακυβέρνησης Τραμπ σε περίπτωση που όντως προκύψουν προβλήματα ή καθυστερήσεις στην αποστολή αμερικανικής βοήθειας. Δεν είναι τυχαία εξάλλου η πρόσφατη επίσκεψη του Ιάπωνα ΥΠ.ΕΞ στο Κίεβο καθώς και οι επαφές της Ουκρανίας με τη Νότια Κορέα, δύο χώρες που έχουν άμεσο κίνδυνο λόγω της γειτνίασής τους με τη Β. Κορέα.
Για τον Πούτιν αυτός ο πόλεμος δεν γίνεται για τα εδάφη, αλλά για το μέλλον της Ουκρανίας
Στην Ουκρανία καταλαβαίνουν ότι για τον Πούτιν αυτός ο πόλεμος δεν γίνεται για τα εδάφη οπότε στην πραγματικότητα καμία εδαφική παραχώρηση δεν είναι σε θέση να τον σταματήσει από μόνη της. Η σύγκρουση γίνεται για το μέλλον της Ουκρανίας. Αν αυτή συνεχίσει την πορεία της ως ανεξάρτητης ευρωπαικής χώρας, όπως θέλουν οι Ουκρανοί πολίτες ή επανέλθει στον έλεγχο της νέας «ρωσικής αυτοκρατορίας» που θέλει να φτιάξει ο Πούτιν, όπως η Λευκορωσία και -ενδεχομένως- η Γεωργία.
Για αυτό, στο Κίεβο θεωρούν ότι ο μόνος εγγυημένος τρόπος να σταματήσει ο Πούτιν δεν είναι οι υποχωρήσεις αλλά η μετατροπή του πολέμου σε ζημιογόνο για το καθεστώς του Κρεμλίνου. Και αυτό μπορεί να γίνει με διάφορα μέσα, κυρίως με στρατιωτικό -μέσω στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία- και με οικονομικό -μέσω των κυρώσεων. Παρά την ανθεκτικότητα που έχει επιδείξει η ρωσική οικονομία τα τελευταία τρία χρόνια, υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, τα οποία διαρκώς μεγαλώνουν. Γεγονός που αποκαλύπτεται από διάφορες ενδείξεις, όπως η διαρκής αύξηση του βασικού επιτοκίου, η πτώση του ρουβλίου κ.ά. Για αυτό, στην πραγματικότητα για τον Πούτιν η άρση των δυτικών κυρώσεων δεν είναι λιγότερο σημαντικός όρος από άλλους.
Όσον αφορά τις εξελίξεις που αναμένονται μετά την χιλιοστή μέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία ρωτήσαμε έναν από τους έμπειρους Ουκρανούς αναλυτές - Ταγματάρχη του ουκρανικού στρατού Ταράς Μπερεζοβέτς. Μας είπε τα εξής:
«Μετά την 1000ή ημέρα, θα είναι απλά 1001η, μετά 1002η, 1003η, και ούτω καθεξής. Δηλαδή, τίποτα δεν αλλάζει. Ο πόλεμος συνεχίζεται, η φύση του δεν αλλάζει. Στην πραγματικότητα, το βασικό ζήτημα εδώ είναι αυτός της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας. Σε ποιο βαθμό οι σύμμαχοί μας είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν τις προσπάθειές μας να υπερασπιστούμε το έδαφός μας μακροπρόθεσμα; Σήμερα, το σπουδαίο είναι ότι η χώρα αντέχει εδώ και χίλιες μέρες, η πρώτη γραμμή του μετώπου αντέχει και μόνο το 20% του εδάφους είναι κατεχόμενο.
Ενα σενάριο φθοράς για το ποιος θα πέσει πρώτος
Ταυτόχρονα, πολλά εδάφη απελευθερώθηκαν το 2022. Επομένως, το σενάριο του πολέμου είναι καθαρά ένα σενάριο φθοράς, και από τις δύο πλευρές, για το ποιος θα πέσει πρώτος.
Για τη Δύση, αυτός είναι πρωτίστως ο δικός τους αγώνας, είναι ένας υπαρξιακός αγώνας για την επιβίωσή τους. Γιατί η επιβίωση της Ουκρανίας είναι και θέμα δικής τους επιβίωσης. Βλέπουμε αυτές τις κλιμακώσεις που συμβαίνουν, το ανοιχτό σαμποτάζ, δύο καλώδια που κόπηκαν στη Βαλτική Θάλασσα, αποθήκες που πυρπολήθηκαν. Η Ρωσία το κάνει αυτό, και η Κίνα με το Ιράν παρακολουθούν. Η Δύση δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει.
Με τη νέα διοίκηση Τραμπ υπάρχει η ευκαιρία ο πόλεμος να τελειώσει ταχύτερα
Ο πόλεμος θα τερματιστεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, με κατάπαυση του πυρός, ακολουθούμενη από ειρηνευτικές συνομιλίες. Με την άφιξη της νέας διοίκησης Τραμπ, υπάρχει πλέον η ευκαιρία ο πόλεμος να τελειώσει ταχύτερα. Υπάρχει ελπίδα ότι με την άφιξη της νέας αμερικανικής κυβέρνησης θα βρεθεί διέξοδος από τον πόλεμο.
Πιθανότατα θα αποτελείται από το σχέδιο που δημοσιεύτηκε στη Wall Street Journal ενώ για αυτό μίλησε και ο Ερντογάν. Πρόκειται για το πάγωμα του πολέμου και ανάπτυξη ειρηνευτικών δυνάμεων. Ωστόσο η γραμμή επαφής έχει μήκος 1200 χιλιόμετρα. Το βασικό ερώτημα είναι ποιος μπορεί να διασφαλίσει ένα τόσο μεγάλο αριθμό ειρηνευτικών δυνάμεων; Μιλάμε για τουλάχιστον 40-50 χιλιάδες.
Συν τις εγγυήσεις, αν η Ουκρανία δεν ενταχθεί στο ΝΑΤΟ για 10 χρόνια, πρέπει να υπάρχουν εγγυήσεις καταγεγραμμένες, όχι μόνο στα λόγια. Και αυτό δεν θα είναι ένα «μνημόνιο Βουδαπέστης» αλλά σαφή χρονοδιαγράμματα για την προμήθεια όπλων και οικονομικής βοήθειας.
Και μετά τι; Προφανώς, θα πρέπει να υπάρξει κατάπαυση του πυρός, ειρηνευτικές συνομιλίες, μετά από τις οποίες θα ακυρωθεί ο στρατιωτικός νόμος και θα διεξαχθούν εκλογές στην Ουκρανία. Δηλαδή, αν η κυβέρνηση Τραμπ και οι σύμμαχοί της καταφέρουν να καταλήξουν σε μια τέτοια οριστικοποιημένη συμφωνία, που θα μπορούσε να γίνει ήδη από το επόμενο έτος.
Το βασικό ερώτημα εδώ είναι τι θα μπορούσε να πείσει τον Πούτιν να συμφωνήσει σε τέτοιες διαπραγματεύσεις. Υπάρχουν μόνο δύο πιθανότητες: Είτε μια καταστροφική κατάσταση γι' αυτόν. Ή η κατανόηση της ματαιότητας της διεξαγωγής αυτού του πολέμου.
Σαφώς κανείς δεν πρόκειται να αναγνωρίσει επίσημα αυτά τα εδάφη ως ρωσικά. De facto, καταλαβαίνουμε ότι θα υπάρχει οριοθέτηση της γραμμής χωρίς επίσημη αναγνώριση του καθεστώτος τους ως ρωσικών.
Έπειτα ο Πούτιν θα θελήσει να αρθούν οι κυρώσεις, αλλά είναι προφανές ότι δεν θα αρθούν όλες οι κυρώσεις. Και πάλι, εξαρτάται από το τι θα κάνει, για παράδειγμα, αν θα μας επιστρέψει τον Ατομικό Σταθμό παραγωγής ενέργειας του Ζαπορίζει ή κάποια άλλα σημαντικά εδάφη. Ίσως η Δύση συμφωνήσει να άρει ορισμένες από τις κυρώσεις.
Πιστεύω ότι η κρίσιμη στιγμή για τον Πούτιν θα έρθει το 2025. Θα ωριμάσει για διαπραγματεύσεις και αυτό έχει ήδη φανεί από ορισμένες ενδείξεις. Αλλά προς το παρόν αυτός πιστεύει ότι Τραμπ θα του παραδώσει την Ουκρανία. Αλλά αυτό είναι μια χαζομάρα, ο Τραμπ δεν πρόκειται να επαναλάβει το αφγανικό σενάριο γιατί κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά ασύμφορο για τον ίδιο τον Τραμπ. »