Γιατί, έπειτα από 14 ημέρες πολέμου στην Ουκρανία, δεν έχει κυριαρχήσει στους ουκρανικούς ουρανούς η ρωσική αεροπορία;
Πού βρίσκονται τα υπερσύγχρονα αεροσκάφη της Ρωσίας και γιατί δεν έχουν καταλάβει τον εναέριο χώρο της Ουκρανίας, μετά από δύο ολόκληρες εβδομάδες;
Αναλυτές του αμυντικού τομέα επιχειρούν να εντοπίσουν τα σημεία-κλειδιά που έχουν οδηγήσει σε μια μακράς διαρκείας πολεμική επιχείρηση, παρά την ξεκάθαρη και σημαντική υπεροχή της ρωσικής αεροπορίας έναντι της ουκρανικής.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με τις καταγραφές της ιστοσελίδας FlightGlobal, η Ρωσία έχει 1.511 μαχητικά αεροσκάφη, ενώ η Ουκρανία μόνον 98. Ωστόσο, η ισχύς αυτή δεν έχει οδηγήσει σε ολοκληρωτική επικράτηση της Ρωσίας, που αντιμετωπίζει σθεναρή αντίσταση.
Εκθέσεις, αναλύσεις και θεωρίες προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί συμβαίνει αυτό, αναφερόμενες κυρίως στον εξοπλισμό της Ρωσίας, στον συντονισμό των πολεμικών επιχειρήσεων αλλά και στην εμπειρία των πιλότων της αεροπορίας της.
Μερικές ημέρες πριν από το ξέσπασμα του πολέμου, αρκετές αναλύσεις κατέληγαν στο συμπέρασμα πως η αντίσταση της Ουκρανίας απέναντι στην ισχυρότερη ρωσική αεροπορία θα αποτελέσει μικρής σημασίας εμπόδιο για τη Μόσχα. Η Ρωσία έχει επενδύσει μεγάλα χρηματικά ποσά για να διατηρεί εξελιγμένα αεροσκάφη στρατιωτικού τύπου, αλλά η συνδρομή τους στον πόλεμο στην Ουκρανία αποδεικνύεται, ως τώρα, περιορισμένη, σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις.
Οι επιδρομές από αέρος έχουν αυξηθεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών, αλλά εξακολουθούν να διαδραματίζουν μικρότερο ρόλο από εκείνον που θα περίμενε κανείς, βάσει των αριθμών.
Φαίνεται, λοιπόν, πως η Ρωσία δεν έχει εξαπολύσει κατά της Ουκρανίας αεροπορικές επιθέσεις που να αξιοποιούν την πλήρη ισχύ της πολεμικής αεροπορίας της χώρας.
Ουκρανία: Οι θεωρίες για τη ρωσική αεροπορία
Όπως σημειώνει ο Τζάστιν Μπρονκ, αναλυτής του RUSI, η δραστηριότητα των αεροσκαφών της Μόσχας στους ουρανούς της Ουκρανίας είναι περιορισμένη και γι’ αυτό μπορεί να ευθύνεται μια σειρά παραγόντων.
Στις πρώτες φάσεις της εισβολής, η Ρωσία επιτέθηκε με ρουκέτες κατά των αεροπορικών βάσεων της Ουκρανίας για να περιορίσει τη λειτουργία των αεροσκαφών της χώρας, αλλά και των συστημάτων αεροπορικής άμυνάς της και των ραντάρ.
Η επιχείρηση αυτή της Μόσχας δεν πέτυχε τον στόχο της, επειδή η Ουκρανία είχε προνοήσει και είχε τοποθετήσει σε πολλαπλά σημεία τα συστήματα αεράμυνας, με στρατηγικό τρόπο, ώστε να είναι πιο δύσκολος ο εντοπισμός τους. Οι Ρώσοι πιλότοι, για να αποφύγουν τα ραντάρ και τα συστήματα άμυνας του ουκρανικού στρατού, αναγκάστηκαν στη συνέχεια να πετούν σε χαμηλό ύψος. Όμως, η Ουκρανία είχε τη δική της απάντηση.
Αφού η χώρα έλαβε από συμμάχους της εξοπλισμό, μπόρεσε να αποκρούσει την τακτική της Μόσχας με πυραύλους Stinger, που ακολουθούν τα αεροσκάφη, στοχεύοντας τα θερμά σημεία στους κινητήρες τους, όταν πετούν σε χαμηλό ύψος. Οι πύραυλοι αυτοί εκτοξεύονται από το έδαφος, από συστήματα που χρησιμοποιεί το πεζικό, και τοποθετούνται στον ώμο. Βίντεο που δημοσιεύθηκε από το υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας δείχνει έναν πύραυλο Stinger να χτυπά ελικόπτερο που πετά χαμηλά, πάνω από χωράφι που φέρεται να βρίσκεται κοντά στο Κίεβο.
Επίσης, ένας άλλος λόγος που αναφέρουν οι αναλυτές ως πιθανή αιτία της αποτυχίας για πλήρη κυριαρχία της ρωσικής αεροπορίας έχει να κάνει με τα όπλα που χρησιμοποιεί η Μόσχα. Αναφέρεται από αναλυτές πως τα αεροσκάφη ενδέχεται να πλησιάζουν πιο κοντά στο έδαφος -και να αποτελούν έτσι πιο εύκολο στόχο για τους Ουκρανούς- εξαιτίας μιας έλλειψης σε «έξυπνα» συστήματα, σε οπλικά συστήματα ακριβείας, που μπορούν να εντοπίζουν στόχους και να τους πλήττουν αξιοποιώντας δορυφορικά συστήματα εντοπισμού, μεταξύ άλλων.
Η Μόσχα πράγματι διαθέτει τέτοια σύγχρονα όπλα, όμως φαίνεται πως συνεχίζει να χρησιμοποιεί οπλικά συστήματα παλαιότερου τύπου στον πόλεμο της Ουκρανίας, αναγκάζοντας έτσι τους πιλότους να κατεβαίνουν σε χαμηλότερο ύψος για να αυξάνουν τις πιθανότητες να χτυπήσουν επιτυχώς τον στόχο τους. Έχουν κυκλοφορήσει εικόνες που δείχνουν χτυπημένα αεροσκάφη της Ρωσίας, τα οποία τυπικά θα χρησιμοποιούσαν «έξυπνα» όπλα, να είναι εξοπλισμένα με παλαιότερου τύπου πυρομαχικά, κάτι που οι αναλυτές θεωρούν ενδεικτικό της έλλειψης τέτοιων σύγχρονων συστημάτων για τις ρωσικές αεροπορικές μονάδες.
Oι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναφέρει επίσης πως έχουν ενδείξεις ότι οι ρωσικές Ενοπλες Δυνάμεις χρησιμοποιούν μη κατευθυνόμενες βόμβες στην επίθεση που έχουν εξαπολύσει κατά της Ουκρανίας, σύμφωνα με αξιωματούχο της αμερικανικής Άμυνας.
Πρόκειται για βόμβες ελεύθερης πτώσης ή «ανόητες βόμβες» («dumb bombs»), για να τονιστεί η αντίθεση με τις λεγόμενες «έξυπνες βόμβες».
Γιατί, όμως, η μαχητική αεροπορία της Μόσχας εξακολουθεί να κάνει χρήση τέτοιων συστημάτων; Μια θεωρία, που εκφράζει ο Μάικλ Κόφμαν από το think-tank CNA, είναι πως το απόθεμα των οπλικών συστημάτων ακριβείας της χώρας ενδέχεται να εξαντλείται, ή να διατηρείται ως εφεδρικό από τη Ρωσία για να αξιοποιηθεί σε επόμενη φάση του πολέμου αυτού, ή ακόμα και σε κάποιον άλλον, μελλοντικό και μεγαλύτερο πόλεμο.
Το αποτέλεσμα είναι η ανάγκη για χαμηλότερες πτήσεις με μεγαλύτερη ακρίβεια στόχου ή, εναλλακτικά, η πλοήγηση σε μεγαλύτερο ύψος, αλλά με μειωμένη ικανότητα ακριβούς στόχευσης. Έτσι, φαίνεται πως όλα αυτά έχουν οδηγήσει σε αυξημένες απώλειες για την πολεμική αεροπορία της Ρωσίας σε αεροσκάφη.
Η ουκρανική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι έχει καταστρέψει τουλάχιστον 39 αεροπλάνα και 40 ελικόπτερα της Μόσχας, αν και αυτά τα νούμερα δεν έχουν επαληθευθεί. Συγκριτικά, η Αμερική έχασε περίπου 40 αεροπλάνα κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων διάρκειας πέντε εβδομάδων στο πόλεμο με το Ιράκ το 1991.
Think tank των ΗΠΑ: Η Ρωσία χάνει αεροσκάφη με καταστροφικό ρυθμό
Μέλη της δεξαμενής σκέψης των ΗΠΑ Τhe Atlantic Council έγραψαν σε αξιολόγηση ότι, ενώ οι ακριβείς αριθμοί είναι ασαφείς, «είναι σαφές για εμάς ότι η Ρωσία χάνει αεροσκάφη και ελικόπτερα με καταστροφικό ρυθμό. Πιστεύουμε ότι η βασική αιτία αυτών των ρωσικών απωλειών είναι η αποτυχία του Κρεμλίνου να εξασφαλίσει έστω και τοπική αεροπορική υπεροχή έναντι του Κιέβου».
Το βρετανικό υπουργείο Άμυνας, επίσης, αναφέρει πως «η ουκρανική αεράμυνα έχει σημειώσει σημαντική επιτυχία απέναντι στα σύγχρονα ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη, εμποδίζοντάς τα πιθανώς από το να επιτύχουν έλεγχο του εναερίου χώρου».
Η αποτυχία της Ρωσίας να εξουδετερώσει τις ουκρανικές αντιαεροπορικές άμυνες «γίνεται σοβαρό εμπόδιο», λέει ο Ρομπ Λι από το King’s College του Λονδίνου. «Νομίζω ότι η Μόσχα υποτίμησε το μέγεθος της αντίστασης που θα αντιμετώπιζε, τις απώλειες που θα υποστεί, τον χρόνο που θα χρειαζόταν, την ανταπόκριση από ξένες κυβερνήσεις και εταιρείες», λέει ο Ρομπ Λι.
Ο ίδιος εκτιμά ότι η αποτυχία αυτή της Μόσχας θα θεωρηθεί πιθανόν ένα από τα «βασικά λάθη» αυτού του πολέμου.
Ο Μπρονκ του RUSI θεωρεί επίσης ότι μια αιτία για την αποτυχία αυτή μπορεί να είναι η σχετική απειρία των πιλότων της Ρωσίας, που έχουν λάβει λιγότερες ώρες εκπαίδευσης από όσες θα χρειάζονταν για να αξιοποιήσουν πλήρως τις αυξημένες δυνατότητες των εξελιγμένων αεροσκαφών που διαθέτει η χώρα.
Δηλώσεις στρατιωτικών της Ρωσίας δείχνουν ότι οι Ρώσοι πιλότοι πετούν λίγο λιγότερο από 100 ώρες τον χρόνο, σε σύγκριση με τους πιλότους της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, που πετούν περίπου 180-240 ώρες το χρόνο, είπε ο Μπρονκ.
Ουκρανία: Γιατί μπορεί να διστάζει η Μόσχα
Μπορεί, λοιπόν, η Μόσχα «να διστάζει να δεσμευτεί σε μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις μάχης που θα έδειχναν το χάσμα μεταξύ των εξωτερικών αντιλήψεων και της πραγματικότητας των δυνατοτήτων τους», αναφέρει ο αναλυτής σε έκθεσή του. Επιπλέον, τα ρωσικά χερσαία στρατεύματα δεν φαίνεται να συντονίζονται με τα συστήματα αεράμυνας σε επαρκή βαθμό, αναφέρεται στις αναλύσεις αυτές.
Επίσης, ο Μπρονκ λέει πως «το γεγονός ότι τα ουκρανικά στρατεύματα και οι πολίτες μπόρεσαν να δουν τους πιλότους τους να συνεχίζουν να πετούν πάνω από μεγάλες πόλεις ήταν επίσης ένας σημαντικός παράγοντας τόνωσης του ηθικού, που βοήθησε να εδραιωθεί το πνεύμα της ενοποιημένης αντίστασης που εμφανίζεται σε ολόκληρη τη χώρα».