Η αγωνία για την τύχη των δεκάδων ομήρων της Χαμάς που κρατούνται στη Γάζα ή στο δίκτυο των υπόγειων τούνελ της είναι στο κατακόρυφο και το γεγονός ότι η υπόθεση ομηρείας εκτυλίσσεται σε μια εμπόλεμη ζώνη περιπλέκει εξαιρετικά τα πράγματα για εκείνους που μοχθούν για την απελευθέρωσή τους.
Κυβερνήσεις διαφόρων κρατών, διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΔΕΕΣ και διαπραγματευτές καλούνται τώρα να προσπαθήσουν να βγάλουν ζωντανούς τους ομήρους, ενώ η Χαμάς έχει απειλήσει ότι θα αρχίσει να τους εκτελεί δημοσίως αν συνεχιστούν οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί κατά κατοικιών στη Γάζα.
Όπως είπε ο πρώην διαπραγματευτής υποθέσεων ομηρείας, Σκοτ Γουόκερ στο βρετανικό δίκτυο Sky News, το πρώτο καθήκον ενός διαπραγματευτή είναι να βρίσκεται δίπλα στην οικογένεια του θύματος. Συνήθως αποτελούν το σημείο επαφής των απαγωγέων, επομένως είναι κρίσιμο να βρούμε ποιος θα μιλήσει με ποιον και τι θα ειπωθεί. Στο πρώτο στάδιο καθήκον του διαπραγματευτή είναι «να διαβεβαιώσει τους απαγωγείς ότι τους παίρνουμε στα σοβαρά» και να υπογραμμίσει τη σημασία της καλής μεταχείρισης των ομήρων.
Η μεγαλύτερη πρόκληση στο πρώτο στάδιο είναι να εξακριβωθεί σε ποιο σημείο της Γάζας κρατούνται οι όμηροι και ποιοι είναι οι απαγωγείς τους. «Πρόκειται για μια μεγάλη συντονισμένη προσπάθεια της Χαμάς, ή υπάρχουν μικρές υπο-ομάδες που λειτουργούν ανεξάρτητα με δικές τους γραμμές επικοινωνίας με τις οικογένειες ή τους διαπραγματευτές που έχουν επιστρατεύσει τρίτα μέρη;», λέει.
Σύμφωνα με την Ρέιτσελ Μπιγκς, πρώην επικεφαλής της αμερικανικής ΜΚΟ “Hostage US” με την εν εξελίξει σύρραξη μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ η πρόκληση είναι τεράστια για εκείνους που καταβάλλουν προσπάθειες για τη διάσωση των ομήρων. «Για να έχει αίσιο τέλος μια τέτοια υπόθεση ομηρείας, πρέπει να υπάρχει η προθυμία και από τις δύο πλευρές τουλάχιστον να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», λέει σημειώνοντας ότι η προθυμία αυτή εν προκειμένω είναι ελάχιστη.
Το δράμα των ομήρων
Όπως υπογραμμίζει η ίδια για τους ομήρους αυτό που βιώνουν είναι «ψυχολογικά και σωματικά μια από τις δυσκολότερες καταστάσεις που μπορεί κάποιος να φανταστεί. Από ψυχολογικής άποψης είναι τρομακτικό. Όχι μόνον κρατούνται όμηροι, αλλά αυτό συμβαίνει σε μια εμπόλεμη ζώνη. Σωματικά πολλοί εξ’ αυτών αιχμαλωτίστηκαν χωρίς να είναι στην καλύτερη κατάσταση, πιθανώς να έχουν τραυματιστεί και κάποιοι μάλιστα σοβαρά», όπως φάνηκε και από βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς το περασμένο Σάββατο, όπου ορισμένοι από τους ομήρους διακρίνονται αιμόφυρτοι.
Το τι συμβαίνει στους ομήρους «εξαρτάται από τους λόγους για τους οποίους τους αιχμαλώτισε η Χαμάς. Είναι σαφές ότι χρησιμοποιούνται ως ανθρώπινες ασπίδες αυτή τη στιγμή και τελικά ένας από τους λόγους της αιχμαλωσία τους είναι η ανταλλαγή κρατουμένων», τονίζει ο Σκοτ Γουόκερ.
Οι πιθανότητες μιας επιχείρησης διάσωσης
Οι όμηροι θα ελπίζουν, βέβαια, να τελειώσει το συντομότερο δυνατό ο εφιάλτης τους, αλλά μια επιχείρηση διάσωσης, πιθανώς με την εμπλοκή επίλεκτης μονάδας του ισραηλινού στρατού, θα είναι «η έσχατη επιλογή», λέει η Μπριγκς, αφού «είναι πολύ ριψοκίνδυνη και με άγνωστη την έκβασή της».
Σε υποθέσεις ομηρείας οι κυβερνήσεις καταστρώνουν σχέδια διάσωσης για να είναι σίγουρες ότι έχουν όλες τις επιλογές διαθέσεις, αλλά σε τέτοιες αποστολές θα πρέπει να είναι υψηλό το επίπεδο γνώσης αναφορικά με το που κρατούνται οι όμηροι και κατά πόσον μπορούν να απελευθερωθούν χωρίς απώλειες.
Οι διασώσεις ομήρων γίνονται «σχετικά σπάνια» ακριβώς επειδή είναι πολύ υψηλό το ρίσκο και «η έκβαση μπορεί να είναι εξίσου καταστροφική όσο και αίσια».
Για πόσο διάστημα μπορεί να κρατήσει η υπόθεση ομηρείας;
Και οι δύο ειδικοί είπαν στο βρετανικό δίκτυο ότι σε μια τόσο απρόβλεπτη κατάσταση και με καταιγιστικές εξελίξεις είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς πόσο θα κρατήσει αυτή η υπόθεση ομηρείας.
Ο Σκοτ Γουόκερ αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να δεχθεί η Χαμάς να απελευθερώσει κάποιες γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους, ώστε να διατηρήσει κάποια υποστήριξη στο σκοπό της, αλλά «είναι απίθανο να απελευθερώσει Ισραηλινούς στρατιωτικούς που κρατά ως ομήρους γιατί είναι υψηλότερη η διαπραγματευτική τους αξία».
Η Χαμάς, πάντως, έχει κρατήσει στο παρελθόν ομήρους για μεγάλα διαστήματα, όπως τον Ισραηλινό στρατιώτη Γκιλάντ Σαλίτ, τον οποίο απελευθέρωσε μετά από πέντε χρόνια με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση άνω των χιλίων Παλαιστινίων κρατουμένων.