Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι μια μοναχική φιγούρα που οδηγεί τον ρωσικό στρατό σε έναν πόλεμο υψηλού κινδύνου, ο οποίος απειλεί να διαλύσει την οικονομία της χώρας του.
Σπάνια έδειχνε πιο απομονωμένος από ό,τι σε δύο πρόσφατες εμφανίσεις με τον στενό του κύκλο, όπου κάθεται σε... αποφασιστική απόσταση από τους στενότερους συμβούλους του.
Ως αρχιστράτηγος, η τελική ευθύνη για την εισβολή ανήκει σε αυτόν, αλλά πάντα στηριζόταν από ένα βαθιά πιστό περιβάλλον, στο οποίο πολλοί είναι εκείνοι που ξεκίνησαν επίσης τη σταδιοδρομία τους στις υπηρεσίες ασφαλείας της Ρωσίας. Το ερώτημα είναι ποιους ακούει σε αυτήν τη μοιραία στιγμή στην προεδρία του.
Το BBC επιχείρησε μια καταγραφή των προσώπων που απαρτίζουν τον στενό κύκλο του Πούτιν
Σεργκέι Σόιγκου -Υπουργός Άμυνας: Ο σύντροφος του Πούτιν στο κυνήγι και το ψάρεμα
Ένας από αυτούς είναι ο επί μακρόν έμπιστος Σεργκέι Σόιγκου, ο οποίος έχει «παπαγαλίσει» τη γραμμή Πούτιν για αποστρατικοποίηση της Ουκρανίας και προστασία της Ρωσίας από τη λεγόμενη στρατιωτική απειλή της Δύσης.
Αυτός είναι ο άνθρωπος με τον οποίο
ο Ρώσος πρόεδρος πηγαίνει για κυνήγι και ψάρεμα στη Σιβηρία και στο παρελθόν τον θεωρούσαν πιθανό διάδοχό του.
Αλλά βλέποντας κανείς τη φωτογραφία που τραβήχτηκε πριν από τρεις ημέρες, όπου κάθεται αμήχανα δίπλα στον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων στην άκρη ενός μεγάλου τραπεζιού, απέναντι από τον Πούτιν, αναρωτιέται κανείς πόσα μπορεί να ακούσει.
«Ο Σόιγκου υποτίθεται ότι θα πήγαινε στο Κίεβο. Είναι υπουργός Άμυνας και υποτίθεται πως θα τον κέρδιζε» λέει η Βέρα Μιρόνοβα, ειδικός στις ένοπλες συγκρούσεις, στο BBC.
Του αποδόθηκε η στρατιωτική κατάληψη της Κριμαίας το 2014. Ήταν επίσης υπεύθυνος της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU, κατηγορούμενος για δύο δηλητηριάσεις από νευρικό παράγοντα -τη φονική επίθεση στο Σόλσμπερι στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη σχεδόν θανατηφόρα επίθεση στον ηγέτη της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι, στη Σιβηρία, το 2020.
Η εικόνα φαίνεται ακόμα χειρότερη σε κοντινό πλάνο. «Μοιάζουν σαν κάποιος μόλις να πέθανε -μοιάζει με κηδεία», λέει η Μιρονόβα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ρώσο ειδικό σε θέματα ασφαλείας και συγγραφέα Αντρέι Σολντάτοφ, ο Σόιγκου εξακολουθεί να είναι η φωνή με τη μεγαλύτερη επιρροή στον Ρώσο πρόεδρο.
«Ο Σόιγκου δεν είναι υπεύθυνος μόνο για τον στρατό, είναι επίσης εν μέρει υπεύθυνος για την ιδεολογία -και στη Ρωσία η ιδεολογία αφορά κυρίως την Ιστορία και τον έλεγχο της αφήγησης».
Βάλερι Γερασίμοφ -Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων
Ως αρχηγός του επιτελείου, ήταν δουλειά του να εισβάλει στην Ουκρανία και να ολοκληρώσει τη δουλειά γρήγορα.
Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις στρατιωτικές εκστρατείες του Βλαντιμίρ Πούτιν από τότε που διοικούσε τον στρατό στον πόλεμο της Τσετσενίας, το 1999, και ήταν στην πρώτη γραμμή του στρατιωτικού σχεδιασμού και για την Ουκρανία, επιβλέποντας στρατιωτικές ασκήσεις στη Λευκορωσία τον περασμένο μήνα.
Ο στρατηγός Γερασίμοφ, που περιγράφεται ως «αγέλαστος, βαρύς», από τον Ρώσο ειδικό Μαρκ Γκαλεότι, έπαιξε επίσης βασικό ρόλο στην εκστρατεία για την προσάρτηση της Κριμαίας.
Ορισμένες αναφορές υποδηλώνουν ότι έχει πλέον παραγκωνιστεί λόγω της εισβολής στην Ουκρανία, που δεν πήγε τόσο καλά όσο περίμεναν, αλλά και των δημοσιευμάτων για κακό ηθικό μεταξύ των στρατευμάτων.
Αλλά ο Αντρέι Σολντάτοφ πιστεύει ότι αυτό είναι ευσεβής πόθος από ορισμένες πλευρές: «Ο Πούτιν δεν μπορεί να ελέγξει κάθε δρόμο και κάθε τάγμα, και αυτός είναι ο ρόλος του». Και ενώ ο υπουργός Άμυνας μπορεί να λατρεύει τις στολές του, δεν έχει στρατιωτική εκπαίδευση και πρέπει να βασίζεται στους επαγγελματίες, προσθέτει.
Νικολάι Πατρούσεφ -Γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας, μαζί με τον Πούτιν στην KGB
«Ο Πατρούσεφ είναι το ''γεράκι'', πιστεύοντας ότι η Δύση προσπαθεί να κατακτήσει τη Ρωσία εδώ και χρόνια», λέει ο Μπεν Νόμπλε, αναπληρωτής καθηγητής Ρωσικής Πολιτικής στο University College του Λονδίνου.
Είναι ένας από τους τρεις πιστούς του Πούτιν που υπηρέτησαν μαζί του από τη δεκαετία του '70 στην Αγία Πετρούπολη, όταν η δεύτερη πόλη της Ρωσίας ήταν ακόμα γνωστή ως Λένινγκραντ.
Οι άλλοι δύο ισχυροί είναι ο αρχηγός της υπηρεσίας Ασφαλείας Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ και ο επικεφαλής των ξένων υπηρεσιών πληροφοριών, Σεργκέι Ναρίσκιν. Όλοι οι στενοί κύκλοι του προέδρου είναι γνωστοί ως siloviki, αλλά αυτή η τριάδα είναι ακόμα πιο κοντά.
Λίγοι έχουν τόση επιρροή στον πρόεδρο όσο ο Νικολάι Πατρούσεφ. Όχι μόνο δούλεψε μαζί του στην παλιά KGB κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής, αλλά τον αντικατέστησε ως επικεφαλής της διάδοχής της οργάνωσης, της FSB, από το 1999 έως το 2008.
Κατά τη διάρκεια μιας παράξενης συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, τρεις ημέρες πριν από την εισβολή, ο Πατρούσεφ προώθησε την άποψή του ότι ο «στόχος» των ΗΠΑ ήταν η διάλυση της Ρωσίας.
Η συνεδρίαση έμοιαζε με πρόβα θεατρικού -ο Ρώσος πρόεδρος καθόταν πίσω από ένα γραφείο καθώς, ένα ένα, τα μέλη της ομάδας ασφαλείας του πήγαιναν σε ένα αναλόγιο και εξέφραζαν τη γνώμη τους για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία ανταρτών της Ουκρανίας.
Ο Νικολάι Πατρούσεφ πέρασε το τεστ. «Υπάρχει μια αίσθηση ότι ο Πούτιν έχει κινηθεί προς την πιο ακραία θέση του», λέει ο Μπεν Νόμπλε.
Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ -Διευθυντής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB)
Οι παρατηρητές του Κρεμλίνου λένε ότι ο πρόεδρος εμπιστεύεται τις πληροφορίες που λαμβάνει από τις υπηρεσίες ασφαλείας περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη πηγή και ο Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ θεωρείται μέρος τού εσωτερικού κύκλου του Πούτιν.
Ένας ακόμη συνάδελφος, από την KGB του Λένινγκραντ, που ανέλαβε την ηγεσία του αντικαταστάτη της FSB, όταν ο Νικολάρι Πατρούσεφ πήρε προαγωγή. Και οι δύο άνδρες είναι γνωστό ότι είναι κοντά στον πρόεδρο, αλλά, όπως επισημαίνει ο Μπεν Νομπλ: «Δεν μπορούμε να πούμε με απόλυτη σιγουριά ποιος είναι αυτός που πυροβολεί και ποιος παίρνει τις αποφάσεις».
Ο Μπόρτνικοφ είναι σημαντικός, αλλά δεν είναι εκεί για να αμφισβητήσει τον Ρώσο ηγέτη ή να δώσει συμβουλές με τον ίδιο τρόπο όπως άλλοι, πιστεύει ο Αντρέι Σολντάτοφ.
Σεργκέι Ναρίσκιν -Διευθυντής της Υπηρεσίας Εξωτερικών Πληροφοριών
Ολοκληρώνοντας την τριάδα των παλιών του Λένινγκραντ, ο Σεργκέι Ναρίσκιν παρέμεινε δίπλα στον πρόεδρο για μεγάλο μέρος της καριέρας του.
Ποιος θα ξεχάσει την αντίδρασή του όταν, μπροστά στον Βλαντιμίρ Πούτιν, έχασε τα λόγια του, με τον Ρώσο πρόεδρο να του λέει: «Δεν είναι αυτό που συζητάμε»!
Το βίντεο μπορεί να μονταρίστηκε πριν παρουσιαστεί στο κοινό, αλλά το Κρεμλίνο φαίνεται πως ήθελε να δείξει τη δυσφορία του. «Ήταν σοκαριστικό. Είναι απίστευτα ψύχραιμος και μαζεμένος, ο κόσμος αναρωτιέται τι μπορεί να συνέβη», είπε ο Μπεν Νομπλ στο BBC. Αλλά ο Αντρέι Σολτάτοφ πιστεύει ότι ο Πούτιν απόλαυσε τη στιγμή: «Ο Πούτιν λατρεύει να παίζει παιχνίδια με τον στενό του κύκλο, κάνοντας τον Ναρίσκιν να φαίνεται ανόητος».
Ο Σεργκέι Ναρίσκιν επισκίαζε τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αγία Πετρούπολη τη δεκαετία του '90, μετά βρέθηκε στο γραφείο του Βλ. Πούτιν το 2004, και τελικά έγινε πρόεδρος του Κοινοβουλίου. Αλλά είναι επικεφαλής της Ρωσικής Ιστορικής Εταιρείας και, κατά την άποψη του Σολντάτοφ, έχει αποδειχθεί πολύ σημαντικός στο να παρέχει στον πρόεδρο ιδεολογικά ερείσματα για τις ενέργειές του.
Πέρυσι, έδωσε μια συνέντευξη στον ανταποκριτή του BBC στη Μόσχα, Steve Rosenberg, στην οποία αρνήθηκε ότι η Ρωσία είχε πραγματοποιήσει δηλητηριάσεις και επιθέσεις στον κυβερνοχώρο ή ότι είχε παρέμβει σε εκλογές άλλων χωρών.
Υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ
Για 18 χρόνια υπήρξε ο πιο υψηλόβαθμος διπλωμάτης της Ρωσίας, παρουσιάζοντας την περίπτωση της Ρωσίας στον κόσμο, ακόμη κι αν δεν θεωρείται ότι έχει μεγάλο ρόλο στη λήψη αποφάσεων.
Ο 71χρονος Σεργκέι Λαβρόφ είναι μια ακόμη απόδειξη πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε στοιχεία από το παρελθόν του. Είναι πονηρός χειριστής: τον περασμένο μήνα προσπάθησε να γελοιοποιήσει τη Βρετανίδα υπουργό Εξωτερικών Λις Τρας, εκθέτοντας τις γνώσεις της για τη ρωσική γεωγραφία, ενώ πέρυσι προσπάθησε να ταπεινώσει τον επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ.
Αλλά εδώ και πολύ καιρό βρίσκεται στο περιθώριο σε οτιδήποτε έχει να κάνει με την Ουκρανία και, παρά την τραχιά και εχθρική φήμη του, υποστήριξε περαιτέρω διπλωματικές συνομιλίες για την Ουκρανία και ο Ρώσος πρόεδρος επέλεξε να τον αγνοήσει.
Είναι απίθανο να τον ένοιαξε που το μεγαλύτερο μέρος του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ αποχώρησε, καθώς προσπαθούσε να υπερασπιστεί την εισβολή της Ρωσίας μέσω μιας βιντεοκλήσης.
Βαλεντίνα Ματβιγιένκο -Πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου
Ένα σπάνιο γυναικείο πρόσωπο στην ακολουθία του Πούτιν, επέβλεψε την ψηφοφορία της Άνω Βουλής για το «σφράγισμα» της ανάπτυξης των ρωσικών δυνάμεων στο εξωτερικό, ανοίγοντας το δρόμο για την εισβολή.
Η Βαλεντίνα Ματβιγιένκο είναι άλλη μία πιστή του Πούτιν από την Αγία Πετρούπολη, η οποία βοήθησε επίσης στην προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Αλλά δεν θεωρείται ότι είναι πρωταρχικός λήπτης αποφάσεων. Τούτου λεχθέντος, λίγοι άνθρωποι μπορούν να πουν με απόλυτη βεβαιότητα ποιος είναι αυτός που παίρνει τις μεγάλες αποφάσεις.
Όπως κάθε άλλο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, ο ρόλος της ήταν να δώσει την εντύπωση μιας συλλογικής συζήτησης, όταν είναι περισσότερο από πιθανό ότι ο Ρώσος ηγέτης έχει ήδη αποφασίσει.
Βίκτορ Ζολότοφ -Διευθυντής της Εθνικής Φρουράς
Πρώην σωματοφύλακας του προέδρου, τώρα διευθύνει τη ρωσική εθνική φρουρά Rosgvardia, που σχηματίστηκε από τον πρόεδρο Πούτιν πριν από μόλις έξι χρόνια, ως ένα είδος προσωπικού στρατού, σε στιλ ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, πραιτοριανής φρουράς.
Επιλέγοντας τον προσωπικό του φύλακα, βεβαιώθηκε για την πίστη του, και ο Βίκτορ Ζολότοφ αύξησε τον αριθμό του σε 400.000.
Η Βέρα Μιρόνοβα πιστεύει ότι το αρχικό ρωσικό σχέδιο ήταν να ολοκληρωθεί η εισβολή εντός ημερών... Οταν ο στρατός φαινόταν να αποτυγχάνει, η εθνική φρουρά της Ρωσίας ανέλαβε να κάνει τη δουλειά.
Το πρόβλημα είναι ότι ο αρχηγός της εθνοφρουράς δεν έχει στρατιωτική εκπαίδευση, και καθώς η δύναμή του δεν περιλαμβάνει άρματα μάχης, αυτό σημαίνει ότι είναι ευάλωτοι σε επιθέσεις.
Ποιους άλλους ακούει ο Πούτιν;
Ο πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν έχει το αξιοζήλευτο καθήκον να σώσει την οικονομία, αλλά δεν έχει σημαντικό λόγο για τον πόλεμο.
Ο δήμαρχος της Μόσχας Σεργκέι Σομπιάνιν και ο επικεφαλής του κρατικού πετρελαϊκού γίγαντα της Rosneft, Ιγκόρ Σετσίν, είναι επίσης κοντά στον πρόεδρο, σύμφωνα με τον πολιτικό αναλυτή Γιεβγκένι Μιτσένκο.
Οι δισεκατομμυριούχοι αδελφοί Μπόρις και Αρκάντι Ρότενμπεργκ, που ήταν παιδικοί φίλοι του Πούτιν, είναι επίσης από καιρό έμπιστοί του. Το 2020, το «Forbes» τούς χαρακτήρισε ως την πλουσιότερη οικογένεια στη Ρωσία.