Η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει αναταραχή σε όλο τον πλανήτη, προκαλώντας πάνω από 2,5 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως.
Η δημοσιογράφος Τζέιν Κόρμπιν εξέτασε για λογαριασμό του BBC ποιες αποδείχθηκαν να είναι οι καλύτερες στρατηγικές αντιμετώπισης του ιού.
Ξεχωρίζουν κάποιες δράσεις αποφασιστικής σημασίας για τον περιορισμό της μετάδοσης και την πρόληψη θανάτων.
Καμία χώρα δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι τα έκανε όλα καλά, τα βήματα που ακολουθούν όμως, παρουσιάζουν πολιτικές από όλο τον κόσμο που απέδωσαν καλύτερα. Αν τις συνδυάσει κανείς μπορεί να καταρτίσει ένα “εγχειρίδιο πανδημίας”, που σίγουρα θα φανεί χρήσιμο για τη διαχείριση μελλοντικών μολυσματικών ασθενειών.
Πρώτο βήμα: Προετοιμασία
Η Νότια Κορέα είχε ήδη αντιμετωπίσει το 2015 την επιδημία του Mers, και έμαθε πολλά από αυτή την εμπειρία. Η κυβέρνηση μάλιστα προχώρησε σε 48 μεταρρυθμίσεις ώστε να ενισχυθεί η ετοιμότητα και η αντίδραση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας απέναντι σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Αυτή η προετοιμασία απέδωσε εξαιρετικά. Όταν ξέσπασε η πανδημία του κορωνοϊού, οι αρχές μπόρεσαν επιπεδοποιήσουν την καμπύλη της επιδημίας ταχύτατα, χωρίς να προχωρήσουν σε κλείσιμο επιχειρήσεων ή επιβολή αυστηρών περιορισμών κυκλοφορίας σε εθνικό επίπεδο, με πολύ αυστηρό έλεγχο των συνόρων και επιβολή αυστηρότατης και στενά ελεγχόμενης καραντίνας σε όποιον έμπαινε στη χώρα.
Δεύτερο βήμα: Τεστ και ιχνηλάτηση επαφών
Ήταν πολλές οι χώρες που καθυστέρησαν να εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα ελέγχου και ιχνηλάτησης επαφών, ή δεν μπόρεσαν να το εφαρμόσουν με τον συστηματικό τρόπο που απαιτείται.
Κι εδώ οι χώρες της ανατολικής Ασίας είχαν το προβάδισμα. Στη Νότια Κορέα και πάλι, συγκεκριμένα νοσοκομεία ανέλαβαν να διαχειρίζονται την πανδημία, από τα τεστ έως τη νοσηλεία. Εδώ οι άνθρωποι δεν χρειάζεται καν να μπουν στον χώρο για να κάνουν τεστ: αυτό συμβαίνει μέσα σε έναν ειδικά διαμορφωμένο σφραγισμένο θάλαμο, με το υγειονομικό προσωπικό απέξω. Το νοσοκομείο επεξεργάζεται όλα τα τεστ που διενεργεί επιτόπου, και τα αποτελέσματα είναι διαθέσιμα μέσα σε 4-5 ώρες. Έπειτα από κάθε θετικό τεστ η ομάδες ιχνηλάτησης αναλαμβάνουν δράση έχοντας πρόσβαση ακόμα και στις πιστωτικές κάρτες και τα δεδομένα του κινητού τηλεφώνου των κρουσμάτων.
Η πρακτική αυτή υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση προτού καν εμφανιστεί το πρώτο κρούσμα στη χώρα, με αποτέλεσμα η Νότια Κορέα, με πληθυσμό 52 εκατομμυρίων, να καταγράφει 1.693 θανάτους συνολικά.
Τρίτο βήμα: Υποστήριξη για την τήρηση της καραντίνας
Οι αρχές της Κεράλα, στην Ινδία, μπορούν να περηφανεύονται ότι, με πληθυσμό 35 εκατομμυρίων, κατάφεραν να μεταστρέψουν μία απελπιστική κατάσταση. Η Κεράλα κατέγραφε τον μεγαλύτερο αριθμό κρουσμάτων στην Ινδία τον Μάρτιο του 2020 και είναι πλέον μία από τις περιοχές με τα χαμηλότερα ποσοστά στον κόσμο. Το μυστικό ήταν η υποστήριξη για τους ανθρώπους που αναγκάζονται να μπουν σε καραντίνα. 30.000 λειτουργοί κοινωνικής υγείας φροντίζουν όσους πρέπει να παραμείνουν σε κατ’ οίκον περιορισμό, τους πηγαίνουν τα ψώνια, φάρμακα, και ό, τι άλλο χρειαστούν, ενώ κοινοτικά μαγειρεία προμηθεύουν με τουλάχιστον 600 δωρεάν γεύματα την ημέρα σε σπίτια και νοσοκομεία. Επιπλέον, προσφέρονται υπηρεσίες ψυχικής υγείας από το ξεκίνημα της πανδημίας, καθώς και οικονομική βοήθεια. Σε αντίθεση, στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα τον Σεπτέμβριο, δείχνουν ότι στην Βρετανία λιγότεροι από το 20% όσων έπρεπε να παραμείνουν σε κατ’ οίκον απομόνωση μπόρεσαν να συμμορφωθούν πλήρως.
Τέταρτο βήμα: Προστασία των ηλικιωμένων
Η Γερμανία, με το ομοσπονδιακό της σύστημα, που επέτρεψε στα διαφορετικά κρατίδια να λαμβάνουν μόνα τους αποφάσεις για την αντιμετώπιση του ιού, μοιάζει να τα κατάφερε πολύ καλά στον περιορισμό της εξάπλωσης στους οίκους ευγηρίας. Βλέποντας από νωρίς πόσο πιο ευάλωτοι είναι οι ηλικιωμένοι, πολλές τοπικές κυβερνήσεις κινήθηκαν γρήγορα και αποτελεσματικά, προσφέροντας υπηρεσίες ταξί, παραδόσεις μασκών στο σπίτι και ειδικές ώρες για ψώνια για τους ηλικιωμένους.
Όπως φάνηκε και από τα παραδείγματα της Ιταλίας και της Ισπανίας, όπου δεν δόθηκε εγκαίρως προσοχή στους οίκους ευγηρίας, τα ποσοστά θανάτων ήταν ιδιαιτέρως αυξημένα.
Πέμπτο βήμα: Στρατηγική εμβολιασμού
Πέρα από το προφανές παράδειγμα του Ισραήλ, η Βρετανία έχει θέσει σε εφαρμογή ένα από τα πιο επιτυχημένα προγράμματα εμβολιασμού. Η επιτυχία του είναι κυρίως ζήτημα σχεδιασμού. Οι αρχές ξεκίνησαν να εκπονούν το σχέδιο εμβολιασμού προτού καν να καταγραφεί το πρώτο κρούσμα κόβιντ στη χώρα. Η Βρετανία υπέγραψε συμβόλαια με φαρμακοβιομηχανίες το καλοκαίρι, τρεις μήνες από τις αντίστοιχες συμφωνίες της ΕΕ.
Αυτό αντικατοπτρίζεται τώρα στα ποσοστά εμβολιασθέντων, που φτάνουν το 36% του πληθυσμού που έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση στη Βρετανία, ενώ στην Ευρώπη έχει εμβολιαστεί μόλις το 8%, ενώ στον υπόλοιπο κόσμο, με εξαίρεση την Αμερική, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη.
Το σημαντικότερο σημείο που οφείλουμε να σκεφτούμε σε αυτό το στάδιο είναι πως η στρατηγική εμβολιασμού οφείλει να είναι διεθνής προσπάθεια, μια που στις χώρες όπου ο ιός συνεχίζει να κυκλοφορεί ανεξέλεγκτα λόγω έλλειψης εμβολίων έχει κάθε ευκαιρία να παρουσιάσει μεταλλάξεις που θα μεταδοθούν παντού, με κίνδυνο να είναι πιο ανθεκτικές στα εμβόλια και να θέσουν εκ νέου σε κίνδυνο χώρες με επιτυχημένες εκστρατείες εμβολιασμού.