Σειρά εξελίξεων εντός και εκτός ΕΕ προκάλεσε η ξαφνική «βόμβα» που έριξε το βράδυ της περασμένης Τετάρτης ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να τάσσονται υπέρ της άρσης των πατεντών για τα εμβόλια προκειμένου να βοηθηθούν οι χώρες στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού.
«Η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για τα εμβόλια της Covid-19», δήλωσε, μεταξύ άλλων, η εκπρόσωπος των ΗΠΑ για θέματα εμπορίου, Κάθριν Τάι, λίγο μετά τις δηλώσεις του Μπάιντεν που έκαναν τον γύρο του κόσμου.
Οι υποστηρικτές και αυτοί που διαφωνούν με τον Μπάιντεν
Ομολογουμένως, η απόφαση του 46ου προέδρου των ΗΠΑ ξάφνιασε τους πάντες, καθώς αλλάζουν οι ισορροπίες παγκοσμίως, με αρκετούς ηγέτες να αντιδρούν και άλλους να τάσσονται στο πλευρό του. Χαρακτηριστική είναι η άρνηση της Γερμανίδας καγκελαρίου, Άνγκελα Μέρκελ. Από την άλλη, Κρεμλίνο και Παρίσι «είδαν» θετικά την πρόταση Μπάιντεν, με τους Πούτιν και Μακρόν να τάσσονται υπέρ της άρσης των πατεντών για τα εμβόλια.
Μπορεί μέχρι πρότινος ο Εμανουέλ Μακρόν να εμφανιζόταν επιφυλακτικός για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ωστόσο άλλαξε γραμμή πλεύσης και δήλωσε «εντελώς υπέρ της άρσης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας» για τα εμβόλια κατά της Covid-19, μετά τη σχετική ανακοίνωση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν.
«Ναι, οφείλουμε προφανώς να ενεργήσουμε έτσι ώστε αυτό το εμβόλιο να γίνει ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό», πρόσθεσε ο Γάλλος πρόεδρος κατά τα εγκαίνια ενός μεγάλου εμβολιαστικού κέντρου στο Παρίσι, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως βραχυπρόθεσμη προτεραιότητα είναι «το δώρο των δόσεων» και «η παραγωγή σε σύμπραξη με τις πιο φτωχές χώρες».
Στην ίδια γραμμή, όπως προαναφέρθηκε και ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος γνωστοποίησε ότι θα στηρίξει την προσπάθεια. «Αναμφίβολα, η Ρωσία θα υποστηρίξει μια τέτοια προσέγγιση», δήλωσε ο Πούτιν κατά τη διάρκεια συνάντησης με την αντιπρόεδρο της ρωσικής κυβέρνησης Τατιάνα Γκολίκοβα, που είχε ως θέμα την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ζήτησε μάλιστα από τη ρωσική κυβέρνηση να εργαστεί προς αυτή την κατεύθυνση, λέγοντας: «Υπό τις τρέχουσες συνθήκες, όπως έχω πει πολλές φορές στο παρελθόν, δεν θα πρέπει να σκεφτείτε πώς θα αποκομίσετε το μέγιστο όφελος, αλλά πώς θα εγγυηθείτε την ασφάλεια των ανθρώπων».
«Η ΕΕ έτοιμη να συζητήσει την πρόταση των ΗΠΑ»
Από την άλλη, στάση αναμονής κράτησε η ΕΕ, με την πρόεδρο της Κομισιόν να δηλώνει ωστόσο ότι η Ένωση θα συζητήσει κάθε πρόταση που θα αντιμετώπιζε την πανδημία με αποτελεσματικό τρόπο.
«Η ΕΕ είναι έτοιμη να συζητήσει οποιαδήποτε πρόταση που θα αντιμετώπιζε την κρίση με αποτελεσματικό και ρεαλιστικό τρόπο. Και γι' αυτό είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε πώς η πρόταση των ΗΠΑ μπορεί να επιτύχει αυτόν τον στόχο», δήλωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας. Κάλεσε δε «αμέσως» όλες τις χώρες παραγωγής εμβολίων «να επιτρέψουν τις εξαγωγές».
Πάντως, σήμερα τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στη συνεδρίαση του Γενικού Συμβουλίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, αφού από εκεί θα προκύψει η απόφαση που θα λάβουν οι 164 χώρες-μέλη του οργανισμού, μετά τη δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ.
Επιφυλακτική η Ελβετία
Σημαντική χαρακτηρίζει η κυβέρνηση της Ελβετίας την ανακοίνωση των ΗΠΑ, ωστόσο τονίζει ότι παραμένουν αναπάντητα αρκετά ερωτήματα. «Πρόκειται για μια σημαντική ανακοίνωση εκ μέρους των ΗΠΑ, όμως πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα όσον αφορά τις συγκεκριμένες λύσεις που μελετώνται σε αυτό το πλαίσιο», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η SECO, η κρατική γραμματεία οικονομικών υποθέσεων.
Η SECO, που είναι αρμόδια για την οικονομική πολιτική και τις εμπορικές διαπραγματεύσεις, πρόσθεσε ότι η Ελβετία παραμένει πεπεισμένη ότι η άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο πλαίσιο της πανδημίας δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί τη δίκαιη, προσιτή και γρήγορη πρόσβαση σε εμβόλια, φάρμακα και διαγνωστικά προϊόντα για την Covid-19. Πρόσθεσε όμως ότι η Ελβετία θα εξετάσει αυτό το νέο αίτημα των ΗΠΑ και τις συνέπειές του τόσο για την ίδια τη χώρα όσο και για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Το «nein» της Μέρκελ
Τη διαφωνία της με την κατάργηση της πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια για την Covid-19 εξέφρασε η Ανγκελα Μέρκελ μέσω εκπροσώπου της. Η πρόταση των ΗΠΑ για άρση των πατεντών για τα εμβόλια της Covid-19 θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην παραγωγή, ανέφερε εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης, σημειώνοντας ότι οι κύριοι παράγοντες είναι η ικανότητα παραγωγής και οι ποιοτικές προδιαγραφές, παρά τα πνευματικά δικαιώματα.
«Η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι πηγή καινοτομίας και έτσι πρέπει να παραμείνει στο μέλλον», ανέφερε η εκπρόσωπος στην ανακοίνωσή της.
Υπόθεση πατεντών: Τι λένε Pfizer και BioNTech
Σχολιάζοντας την άρση των πατεντών για τα εμβόλια του κορωνοϊού, η γερμανική εταιρεία BioNTech εκτιμά ότι η προστασία των πατεντών για τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού δεν είναι ο παράγοντας εκείνος που περιορίζει την παραγωγή και τον εφοδιασμό των χωρών με το εμβόλιο.
«Οι πατέντες δεν είναι ο παράγοντας που περιορίζει την παραγωγή ή τον ανεφοδιασμό με το εμβόλιό μας», ανέφερε το εργαστήριο στο Γαλλικό Πρακτορείο, με αφορμή την απόφαση των ΗΠΑ να άρουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για να επιταχύνουν την παραγωγή και τη διανομή των δόσεων σε όλο τον κόσμο. Κατά την BioNTech, ένα τέτοιο μέτρο δεν θα είχε αποτέλεσμα «βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα». «Οι ειδικοί έχουν ήδη υπογραμμίσει ότι η εγκατάσταση και η έγκριση νέων χώρων παραγωγής παίρνει σε γενικές γραμμές έναν χρόνο», τόνισε.
Κατηγορηματικό «όχι» από Μπουρλά
Κατά της απόφασης των ΗΠΑ τάχθηκε ο Αλμπερτ Μπουρλά, υποστηρίζοντας ότι η λύση είναι η αύξηση της παραγωγής στις υπάρχουσες μονάδες και όχι η άρση των πατεντών για τα εμβόλια. Μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο εξήγησε ότι το άνοιγμα μονάδων παραγωγής του εμβολίου των BioNTech/Pfizer σε άλλα μέρη, πέρα από αυτά που ήδη υπάρχουν στις ΗΠΑ και την ΕΕ (Βέλγιο και Γερμανία), θα ήταν περίπλοκο λόγω της έλλειψης πρώτων υλών, με κίνδυνο να μειωθεί ο αριθμός των παραγόμενων δόσεων. «Πρέπει να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας» στα εργοστάσια που παράγουν ήδη το εμβόλιο και «έχουν επαρκή ικανότητα να παρασκευάσουν δισεκατομμύρια δόσεις και να διασφαλίσουμε ότι δεν θα διαταράσσεται (η παραγωγή) με πολιτικά υποκινούμενες ανακοινώσεις. Αυτές είναι κενές υποσχέσεις», τόνισε.
Μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος-γενικός διευθυντής του αμερικανικού κολοσσού Pfizer προειδοποίησε ότι «θα πρέπει να επιμείνω στο θέμα της συμφόρησης των πρώτων υλών: σήμερα, το κάθε γραμμάριο πρώτης ύλης που παρασκευάζεται σε όλο τον κόσμο φτάνει κατευθείαν στα εργοστάσιά μας και δεν μένει ούτε για μία ημέρα στις αποθήκες, μέχρι να μετατραπεί σε εμβόλιο. Και κάθε δόση, αφού ελεγχθεί η ποιότητα, δεν αποθηκεύεται ούτε για μία ημέρα προτού παραδοθεί. Αυτό σημαίνει ότι αν και άλλα μέρη αρχίσουν να παραγγέλλουν πρώτες ύλες, υπάρχει ο κίνδυνος να παραμείνουν αποθηκευμένες μέχρι να βρεθεί ένας τρόπος να τις μετατρέψουν σε δόσεις εμβολίων. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα ήταν ένα σοβαρό πισωγύρισμα».