Ο Πάπας Φραγκίσκος αναφέρθηκε ευθέως στον πόλεμο στην Ουκρανία στην ομιλία του την Κυριακή του Πάσχα, σε αυτό που αποκάλεσε «Πάσχα του πολέμου».
Αναφερόμενος εκτενώς στην ουκρανική κρίση είπε: «Είθε να υπάρξει ειρήνη για την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ουκρανία, που τόσο σκληρά δοκιμάζεται από τη βία και την καταστροφή του σκληρού και παράλογου πολέμου στον οποίο παρασύρθηκε», χωρίς, πάντως, να καταδικάζει ρητά τη ρωσική εισβολή.
«Ας υπάρξει μια απόφαση για ειρήνη. Μακάρι να μπει ένα τέλος στη σύγκριση δυνάμεων ενώ άνθρωποι υποφέρουν. Παρακαλώ, παρακαλώ, ας μην συνηθίσουμε στον πόλεμο», παρακάλεσε ο Φραγκίσκος κατά την ομιλία του στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, καθώς τουλάχιστον εκατό χιλιάδες πιστοί τον χειροκροτούσαν, μερικοί κρατώντας σημαίες της Ουκρανίας.
Ο Πάπας επικρίθηκε αργότερα για το γεγονός ότι απέφυγε να καταδείξει τη Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία και να κατηγορήσει τον Ρώσο πρόεδρο για την επίθεση.
Ο Φραγκίσκος μίλησε για τα εκατομμύρια των προσφύγων που έφυγαν από την Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας στις 24 Φεβρουαρίου.
Μίλησε για τους εσωτερικά εκτοπισμένους, τους ηλικιωμένους που αφέθηκαν στη μοίρα τους και «τις κατεστραμμένες ζωές και τις ισοπεδωμένες πόλεις.»
Ο Πάπας είχε προηγουμένως αποκαλέσει την εισβολή «ιεροσυλία» μιλώντας για «κάποιους ισχυρούς, δυστυχώς εγκλωβισμένους σε αναχρονιστικές διεκδικήσεις εθνικιστικών συμφερόντων, [που] προκαλούν και υποδαυλίζουν συγκρούσεις, ενώ οι απλοί άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να οικοδομήσουν ένα μέλλον που αν δε το βιώνουν από κοινού προτιμούν να μη το βιώσουν καθόλου»
Την Κυριακή, ο Πάπας κάλεσε επίσης για ειρήνη μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών, καθώς και σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Υεμένης, μιας χώρας την οποία περιέγραψε ως πάσχουσα «από μια σύγκρουση ξεχασμένη από όλους», και να «θεραπεύσει τις πληγές» της κακοποίησης των ιθαγενών στον Καναδά.
«Θα βάλουμε ένα τέλος στην ανθρώπινη φυλή ή η ανθρωπότητα θα απαρνηθεί τον πόλεμο;»
Ωστόσο, τα φώτα της δημοσιότητας κατά την ομιλία της Κυριακής ήταν η κρίση στην Ουκρανία, με τον επικεφαλής της Καθολικής Εκκλησίας να εκφράζει ανησυχίες για τον πυρηνικό πόλεμο. «Μπορούν [οι ηγέτες των εθνών] να ακούσουν αυτό το ανησυχητικό ερώτημα που έθεσαν οι επιστήμονες πριν από σχεδόν 70 χρόνια: "Θα βάλουμε ένα τέλος στην ανθρώπινη φυλή ή η ανθρωπότητα θα απαρνηθεί τον πόλεμο;"» είπε, επικαλούμενος μια δήλωση του υπογράφηκε το 1955 από επιστήμονες και ονομάστηκε «Μανιφέστο Ράσελ-Αϊνστάιν».
Ο πόλεμος στην Ουκρανία μονοπώλησε όσα ειπώθηκαν - κι όσα δεν ειπώθηκαν - σε όλη τη διάρκεια των εορτασμών του Πάσχα. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, οι Ουκρανοί διαμαρτυρήθηκαν για την πομπή της Μεγάλης Παρασκευής υπό τον πάπα, στην οποία μια Ουκρανή και μια Ρωσίδα έφεραν μαζί έναν σταυρό.
Οι δύο γυναίκες, μια Ουκρανή νοσοκόμα και μια Ρωσίδα φοιτήτρια νοσηλευτικής, είναι φίλες και η ιδέα ήταν να τονιστεί η ανάγκη να ενωθούν οι άνθρωποι για να τερματιστεί η σύγκρουση. Ωστόσο, η χειρονομία καταδικάστηκε από τις θρησκευτικές αρχές στην Ουκρανία ως «ακατάλληλη και διφορούμενη».
Στο τέλος, ενώ γινόταν η πομπή, η προσευχή που είχαν γράψει οι δύο γυναίκες συντομεύτηκε αρκετά.
Ελπίδες διαλόγου με τον Ρώσο πατριάρχη
Μία ερμηνεία του γεγονότος ότι ο Φραγκίσκος, μολόνοτι έχει αναφερθεί επικριτικά στον «ισχυρό» του πολέμου και στην «παιδιάστικη και καταστροφική επιθετικότητά του», έχει αποφύγει να πει ρητά το όνομα του Βλάντιμιρ Πούτιν θα μπορούσε να είναι η επιδίωξη της διατήρησης μίας γέφυρας επικοινωνίας με την Ορθόδοξη εκκλησία.
Γίνεται κατανοητό ότι ο Φραγκίσκος επιδιώκει να κρατήσει ανοιχτό τον διάλογο με τον ηγέτη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Πατριάρχη Κύριλλο. Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο Πάπας είπε ότι εργαζόταν για μια πιθανή συνάντηση με τον Κύριλλο, πιθανώς σε τοποθεσία στη Μέση Ανατολή.
Ο Κύριλλος, στενός σύμμαχος του Πούτιν, προσπάθησε να χαρακτηρίσει τον πόλεμο ως μια «μεταφυσική» μάχη με τη Δύση και προέτρεψε τους υποστηρικτές να συσπειρωθούν εναντίον των «εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών» της Μόσχας. Έχει επιμείνει ότι οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί είναι «ένας λαός», μια αντίληψη που, ως γνωστό, συμμερίζεται ο Πούτιν.
Ο Φραγκίσκος και ο Κύριλλος συναντήθηκαν μια και μοναδική φορά στο παρελθόν - στο αεροδρόμιο της Αβάνας το 2016 - σε αυτή που ήταν η πρώτη συνάντηση μεταξύ ενός Πάπα και του Ρώσου πατριάρχη σε περισσότερο από μια χιλιετία.