Παγκόσμια κατακραυγή έχει προκαλέσει η πρωτοφανής ενέργεια της Λευκορωσίας να εξαναγκάσει χθες σε προσγείωση στο Μινσκ την πτήση της Ryanair από την Αθήνα στο Βίλνιους, στην οποία επέβαιναν και 11 Ελληνες, για να συλλάβει έναν αντικαθεστωτικό δημοσιογράφο.
Η μια μετά την άλλη οι κυβερνήσεις των χωρών καταδικάζουν την στάση της κυβέρνησης του Αλεξάντερ Λουκασένκο να για την «κρατική αεροπειρατεία», όπως τη χαρακτήρισε και το ελληνικό ΥΠΕΞ, και να εξαναγκάσει σε προσγείωση και μάλιστα υπό την απειλή πολεμικού αεροσκάφους το αεροπλάνο της Ryanair, προκειμένου να συλληφθεί ο δημοσιογράφος Ρόμαν Προτάσεβιτς. Η πτήση αναχώρησε τελικά μετά από ώρες ταλαιπωρίας, χωρίς τον αντικαθεστωτικό δημοσιογράφο, ο οποίος κρατείται από τις αρχές της Λευκορωσίας, ενώ πληροφορίες ανέφεραν ότι εκτός του Προτάσεβιτς, άλλα 5 άτομα (όλοι Λευκορώσοι) έμειναν στο Μινσκ και δεν μετέβησαν στο Βίλνιους όταν επετράπη στο αεροσκάφος να απογειωθεί ξανά.
Το χρονικό του θρίλερ
Αεροσκάφος της ιρλανδικής Ryanair, που εκτελούσε απευθείας δρομολόγιο από την Αθήνα στο Βίλνιους της Λιθουανίας, υποχρεώθηκε από τις Αρχές της Λευκορωσίας σε αναγκαστική προσγείωση στο αεροδρόμιο του Μινσκ το απόγευμα της Κυριακής. Ο λόγος; Στο αεροσκάφος επέβαινε, μεταξύ άλλων, ο ακτιβιστής δημοσιογράφος Ρόμαν Προτασέβιτς, τον οποίο το καθεστώς Λουκασένκο καταζητούσε με την κατηγορία της «τρομοκρατικής δράσης». Μετά την προσγείωση στο Μινσκ όλοι οι επιβάτες πέρασαν από έκτακτο έλεγχο ασφαλείας, όπου οι Αρχές εντόπισαν και συνέλαβαν τον 26χρονο δημοσιογράφο. «Θα με εκτελέσουν», ήταν τα τελευταία λόγια αγωνίας του Προτασέβιτς πριν πέσει στα χέρια της αστυνομίας, όπως τα μετέφερε συνεπιβάτης του.
Πράκτορες δημιούργησαν ένταση εντός του αεροπλάνου
Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά στη συγκεκριμένη πτήση είχαν επιβιβαστεί από την Αθήνα μυστικοί πράκτορες, οι οποίοι μόλις το αεροσκάφος μπήκε στον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας άρχισαν να προκαλούν ένταση, προειδοποιώντας μάλιστα για τοποθέτηση βόμβας στο αεροσκάφος, με προφανή στόχο να το οδηγήσουν σε έκτακτη προσγείωση. Πολεμικό αεροσκάφος της Λευκορωσίας, τύπου MiG-29, απογειώθηκε για να «συνοδεύσει» το πολιτικό αεροσκάφος της Ryanair στο αεροδρόμιο του Μινσκ. Εκεί οι Λευκορώσοι συνέλαβαν τον δημοσιογράφο.
Γιατί ήταν στην Αθήνα ο Προτάσεβιτς
Οπως ανακοίνωσε το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, ο Προτάσεβιτς βρισκόταν στην Αθήνα ως μέλος της αντιπροσωπείας της ηγέτιδας της λευκορωσικής αντιπολίτευσης Σβετλάνα Τιχανόσφκαγια, η οποία είχε συμμετάσχει στο Φόρουμ των Δελφών πρόσφατα.
Η Τιχανόφσκαγια ήταν υποψήφια στις προεδρικές εκλογές στη Λευκορωσία πέρυσι και έχει ανακηρυχθεί ως «ηγέτιδα της χώρας εν εξορία», κατηγορώντας τον Λουκασένκο για εκτεταμένη νοθεία κατά τις περσινές εκλογές.
«Το καθεστώς ανάγκασε το αεροπλάνο της Ryanair να προσγειωθεί στο Μινσκ για να συλλάβει τον δημοσιογράφο και ακτιβιστή Ραμάν Προτάσεβιτς. Αντιμετωπίζει τη θανατική ποινή στη Λευκορωσία. Απαιτούμε την άμεση απελευθέρωσή του, έρευνα της ICAO και κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας», έγραψε στο Twitter η Τιχανόφσκαγια. «Το καθεστώς του Λουκασένκο έθεσε σε κίνδυνο τις ζωές των επιβατών στο αεροπλάνο. Από τώρα, κανένας που πετά πάνω από τη Λευκορωσία δεν μπορεί να είναι ασφαλής. Χρειάζεται διεθνής αντίδραση!».
Μισέλ: Στη Σύνοδο Κορυφής το άνευ προηγουμένου περιστατικό
Οι αντιδράσεις από την ΕΕ ήταν άμεσες και έντονες. Την άμεση απελευθέρωση του Ρομάν Προτασέβιτς ζήτησε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, με ανακοίνωση που εξέδωσε, τονίζοντας ότι «το περιστατικό δεν θα μείνει χωρίς συνέπειες».
Ειδικότερα, ο Σαρλ Μισέλ ανέφερε: «Καταδικάζω με τον πιο ισχυρό τρόπο την αναγκαστική προσγείωση πτήσης της Ryanair στο Μινσκ της Λευκορωσίας, στις 23 Μαΐου 2021 και την αναφερόμενη κράτηση από τις Αρχές της Λευκορωσίας του δημοσιογράφου Ρομάν Προτασέβιτς. Καλώ τις Αρχές της Λευκορωσίας να απελευθερώσουν αμέσως τον κρατούμενο επιβάτη και να εγγυηθούν πλήρως τα δικαιώματά του».
«Οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν αύριο (σ.σ.: Δευτέρα) αυτό το άνευ προηγουμένου περιστατικό κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου», προσθέτει. Τέλος, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υπογραμμίζει ότι «το περιστατικό δεν θα μείνει χωρίς συνέπειες», ανέφερε χθες ο κ. Μισέλ.
Πιθανή η επιβολή κυρώσεων στη Λευκορωσία στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ
Λίγο μετά τα μεσάνυχτα πληροφορίες ανέφεραν ότι οι ηγέτες των 27 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συζητήσουν στη σημερινή σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες την εκτροπή και τον εξαναγκασμό σε προσγείωση στο Μινσκ της Λευκορωσίας αεροσκάφους της Ryanair, καθώς και το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων σε στελέχη του κρατικού μηχανισμού του Αλεξάντρ Λουκασένκο.
Στο διήμερο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το πρόγραμμα περιλάμβανε συζητήσεις για την πανδημία του νέου κορονοϊού, την κλιματική αλλαγή και τη Ρωσία. Όμως εκπρόσωπος του προέδρου Σαρλ Μισέλ κατέστησε σαφές ότι η Λευκορωσία προστέθηκε στην ατζέντα. «Οι συνέπειες και οι πιθανές κυρώσεις θα συζητηθούν» στη Σύνοδο Κορυφής, ανέφερε ο εκπρόσωπος. Αυτό το «συμβάν άνευ προηγουμένου» δεν «θα μείνει χωρίς συνέπειες», διεμήνυσε ο ίδιος ο κ. Μισέλ, χωρίς να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες, σε ανακοίνωση Τύπου που δημοσιοποίησε.
Η ΕΕ είχε επιβάλει ήδη τρεις γύρους κυρώσεων κατά του Λουκασένκο
Η ΕΕ είχε ήδη επιβάλει, πριν από το συμβάν αυτό, τρεις γύρους κυρώσεων σε βάρος της κυβέρνησης του κ. Λουκασένκο και ετοιμαζόταν να ανακοινώσει τέταρτο γύρο μέτρων σε βάρος Λευκορώσων αξιωματούχων σε αντίδραση για τις περυσινές προεδρικές εκλογές, το αποτέλεσμα των οποίων οι Βρυξέλλες αμφισβήτησαν, όπως και η αντιπολίτευση, καταγγέλλοντας επίσης τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων που ακολούθησαν τη διαδικασία.
Ο επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ Τζουζέπ Μπορέλ είχε ανακοινώσει τη 10η Μαΐου πως οι 27 ετοίμαζαν νέες κυρώσεις σε βάρος του Μινσκ και είχε εκφράσει την ελπίδα πως θα υιοθετούνταν «εντός των προσεχών εβδομάδων». Απαιτείται ομοφωνία στη Σύνοδο Κορυφής για την επιβολή τους. Παρά τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές κυρώσεις, που βάζουν στο στόχαστρο τον Αλεξάντερ Λουκασένκο και ανώτερα στελέχη της κυβέρνησής του, ο Λευκορώσος πρόεδρος, με την υποστήριξη της Μόσχας, δεν έχει δώσει την παραμικρή ένδειξη ότι θα επιδιώξει κάποιον συμβιβασμό με το κίνημα αμφισβήτησης στη χώρα, απεναντίας ενίσχυσε την καταστολή.
Μητσοτάκης: Σοκαριστική ενέργεια
Σκληρή κριτική άσκησε με ανάρτησή του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην κίνηση της Λευκορωσίας.
Η ανάρτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη για το περιστατικό στη Λευκορωσία: «Η αναγκαστική προσγείωση ενός επιβατικού αεροπλάνου, προκειμένου να τεθεί υπό κράτηση ένας δημοσιογράφος, είναι μία άνευ προηγουμένου σοκαριστική ενέργεια. Απαιτούμε την άμεση απελευθέρωση όλων των επιβατών. Το αυριανό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να ανταποκριθεί στην ανάγκη να κλιμακωθεί η πίεση στη Λευκορωσία. Αρκετά».
Σκληρή ανακοίνωση του ελληνικού ΥΠΕΞ
Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε σκληρή ανακοίνωση, στην οποία ανέφερε: «Η Ελλάδα καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο την πράξη κρατικής αεροπειρατείας που έλαβε χώρα σήμερα και είχε ως αποτέλεσμα την αναγκαστική προσγείωση της πτήσης Ryanair FR 4978, που εκτελούσε το δρομολόγιο Αθήνα-Βίλνιους, στο Μινσκ της Λευκορωσίας.
Στο αεροπλάνο επέβαιναν συνολικά 171 επιβαίνοντες, 11 εκ των οποίων είναι Ελληνες πολίτες. Η πράξη αυτή, η οποία έθεσε σε κίνδυνο την ζωή όλων των επιβαινόντων είναι απαράδεκτη. Καλούμε για την άμεση απελευθέρωση του αεροσκάφους και του συνόλου των επιβαινόντων προκειμένου να φτάσουν στον τελικό προορισμό τους. Καταδικάζουμε την παράνομη σύλληψη του Λευκορώσου ακτιβιστή Roman Protasevich, ο οποίος απειλείται με την θανατική ποινή.
Ο κ. Protasevich ήταν μέλος της αντιπροσωπείας της ηγέτιδας της Λευκορωσικής Αντιπολίτευσης Svetlana Tikhanovskaya, η οποία είχε συμμετάσχει στο Φόρουμ των Δελφών πρόσφατα. Για την Ελλάδα, η προάσπιση των θεμελιωδών αξιών όπως η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ζήτημα αρχής.
Θεωρούμε ότι παρόμοιες πρακτικές, οι οποίες παραπέμπουν σε άλλες εποχές και που δεν αρμόζουν σε κανένα πολιτισμένο κράτος, δεν θα πρέπει να μείνουν αναπάντητες. Η ελληνική πλευρά βρίσκεται σε στενό συντονισμό με τα υπόλοιπα Κράτη-Μέλη της ΕΕ και αναμένει ότι το ζήτημα αυτό θα εξετασθεί ενδελεχώς κατά το προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».
«Κρατική τρομοκρατία»
Για «κρατική τρομοκρατία» από την πλευρά της Λευκορωσίας έκανε λόγο ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ματέους Μοραβιέτσκι, αλλά και ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων στη γερμανική Βουλή Νόρμπερτ Ρέτγκεν.
Για «εντελώς απαράδεκτο περιστατικό» κάνει λόγο η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ανέφερε επίσης: «Οι υπεύθυνοι για την πειρατεία στην πτήση της Ryanair πρέπει να τιμωρηθούν. Ο δημοσιογράφος Ρόμαν Προτάσεβιτς πρέπει να απελευθερωθεί αμέσως. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συζητήσει αύριο τις ενέργειες που πρέπει να αναληφθούν»
Η γερμανική κυβέρνηση ζητεί μία «άμεση εξήγηση» από το καθεστώς Λουκασένκο. Σε «κοινή και άμεση αντίδραση» των 27 καλεί τους ομολόγους του ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ζαν-Ιβ Λεντριάν.
Ντριάν: «Να δοθεί ισχυρή και ενιαία απάντηση των Ευρωπαίων»
Η Γαλλία κατήγγειλε την «απαράδεκτη» εκτροπή, από τις αρχές της Λευκορωσίας, ενός αεροσκάφους στο οποίο επέβαινε ένας Λευκορώσος αντιφρονών και ζήτησε να δοθεί μια απάντηση από τις 27 χώρες μέλη της ΕΕ. «Η εκτροπή, από τις λευκορωσικές αρχές, μιας πτήσης της Ryanair είναι απαράδεκτη. Είναι αναγκαίο να δοθεί μια ισχυρή και ενιαία απάντηση των Ευρωπαίων», έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter ο υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν.
Βέμπερ: «Δικτάτορας ο Λουκασένκο»
«Ο δικτάτορας (Αλεξάντρ) Λουκασένκο έκανε πειρατεία σε πολιτικό αεροσκάφος της Ryanair που ταξίδευε μεταξύ δύο κρατών μελών της ΕΕ και συμμάχων του ΝΑΤΟ» υπογράμμισε ο επικεφαλής της ΚΟ του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ.
Tην άμεση απελευθέρωση του Ρομάν Προτασέβιτς από τη Λευκορωσία ζήτησε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι. «Παρακολουθώ στενά τις αναφορές για αναγκαστική προσγείωση πτήσης της Ryanair στο Μινσκ και της φερόμενης σύλληψης του ακτιβιστή και δημοσιογράφου Ρομάν Προτασέβιτς» σημειώνει ο κ. Σασόλι και προσθέτει: «Χρειαζόμαστε άμεσες εξηγήσεις και πρέπει να απελευθερωθεί».
Ερευνα για «τρομοκρατία» ξεκίνησαν οι Λιθουανοί
Ο υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας, ο Γκαμπριέλιους Λάντσμπεργκις, γνωστοποίησε χθες ότι συζήτησε με τον Aμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών, Φίλιπ Ρίκερ, την εκτροπή στο Μινσκ της Λευκορωσίας του αεροσκάφους της Ryanair.
Ο Γκαμπριέλιους Λάντσμπεργκις ζήτησε να υπάρξει σθεναρή αντίδραση από μέρους της Δύσης για την ενέργεια αυτή, την οποία χαρακτήρισε άνευ προηγουμένου. «Στη διάρκεια της συζήτησης» τονίστηκε «ότι αυτό το άνευ προηγουμένου συμβάν πρέπει να συναντήσει σθεναρή διατλαντική αντίδραση», ανέφερε ο κ. Λάντσμπεργκις σε ανακοίνωση Τύπου που δημοσιοποίησαν οι υπηρεσίες του.
Λιθουανοί εισαγγελείς έχουν αρχίσει να διενεργούν ποινικής φύσης έρευνα για τον εξαναγκασμό του Boeing 737 να προσγειωθεί στο Μινσκ, γνωστοποίησε η γενική εισαγγελία στο Βίλνιους. Η έρευνα αφορά πειρατεία αεροσκάφους για «τρομοκρατία» και παραβίαση διεθνών συνθηκών, σύμφωνα με ανακοίνωση Τύπου της γενικής εισαγγελίας.
Καταδίκασε την ενέργεια της Λευκορωσίας το ΥΠΕΞ των ΗΠΑ
Η αμερικανική διπλωματία καταδίκασε έντονα την Λευκορωσία χθες, αξιώνοντας να συγκληθεί το ταχύτερο το Συμβούλιο του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας.
Σε ανακοίνωση Τύπου που δημοσιοποίησε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο αμερικανός ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν ζητεί την άμεση απελευθέρωση του δημοσιογράφου Ρομάν Προτάσεβιτς, ενώ τονίζει πως «η σοκαριστική ενέργεια που διαπράχθηκε από το καθεστώς Λουκασένκο έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή 120 και πλέον επιβατών, συμπεριλαμβανομένων πολιτών των ΗΠΑ».
Ο κ. Μπλίνκεν υπογράμμισε πως η Ουάσινγκτον θα επιδιώξει τη «συντομότερη δυνατή σύγκληση του Συμβουλίου του ΔΟΠΑ για να εξεταστούν αυτά τα γεγονότα». Ο Aμερικανός ΥΠΕΞ σημείωσε πως «συντονίζουμε στενά την αντίδρασή μας με τους εταίρους μας, συμπεριλαμβανομένων της ΕΕ και Λιθουανών και Ελλήνων αξιωματούχων».
Τι ισχυρίζονται οι Λευκορώσοι
Οι αρχές της Λευκορωσίας ισχυρίζονται ότι είδαν μια φωτογραφία του Ρομάν Προτασέβιτς στο Μινσκ σε ανάρτηση ενός άλλου μπλόγκερ και η αστυνομία κινητοποιήθηκε για να τον συλλάβει, μετέδωσε η κρατική τηλεόραση της χώρας.
Το υπουργείο Εσωτερικών, χθες επιβεβαίωσε τη σύλληψη του αντιφρονούντα δημοσιογράφου ο οποίος επέβαινε σε πτήση της εταιρείας Ryanair που εκτελούσε το δρομολόγιο από την Αθήνα για το Βίλνιους. Το αεροπλάνο έκανε αναγκαστική προσγείωση στο Μινσκ μετά από προειδοποίηση για βόμβα που αποδείχθηκε λανθασμένη.
Σύμφωνα με την κρατική τηλεόραση, ένας φίλος του Προτασέβιτς τον τράβηξε φωτογραφία ενώ βρισκόταν στο αεροδρόμιο του Μινσκ και την έστειλε στον Αντόν Μοτόλκο. Εκείνος την ανάρτησε και έτσι ενημερώθηκε η αστυνομία. Ο Μοτόλκο έχει χαρακτηριστεί και αυτός από τις λευκορωσικές αρχές ως άτομο που εμπλέκεται σε τρομοκρατικές δραστηριότητες.
Ο Προτασέβιτς ήταν καταζητούμενος στη Λευκορωσία με την κατηγορία ότι οργάνωνε μαζικές κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας. Κινδυνεύει να καταδικαστεί σε κάθειρξη έως και 15 ετών.
Ο αποκαλούμενος «τελευταίος δικτάτορας» της Ευρώπης
Ο Αλεξάντερ Λουκασένκο, ο αποκαλούμενος και «τελευταίος δικτάτορας» της Ευρώπης, κυβερνά τη Λευκορωσία με απολυταρχικό τρόπο από το 1994. Επανεξελέγη στο αξίωμά του στις εκλογές του 2000, στις οποίες έγιναν πρωτοφανείς ατασθαλίες, όπως καταγγέλλουν οι εναπομείναντες αντιφρονούντες στη χώρα. Έκτοτε το καθεστώς κλονίζεται από μαζικές διαδηλώσεις, στις οποίες όμως έχουν συλληφθεί περισσότεροι από 35.000 άνθρωποι.
Τη σύλληψη του Προτασέβιτς καταδίκασε και η Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, ηγετικό στέλεχος της αντιπολίτευσης στη Λευκορωσία που ζει αυτοεξόριστη στη γειτονική Λιθουανία, προειδοποιώντας πως ο νεαρός δημοσιογράφος απειλείται με εκτέλεση.