Μια από τις πιο σκοτεινές μέρες μεταπολεμικά ξύπνησε για την Ευρώπη μετά την απόφαση του Βλαντίμιρ Πούτιν να κλιμακώσει την κρίση διατάσσοντας ρωσικά στρατεύματα να αναπτυχθούν στις δύο ελεγχόμενες από τους ρωσόφωνους αυτονομιστές περιοχές του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ της ανατολικής Ουκρανίας.
Mετά την αναγνώριση από τον Πούτιν των δύο αυτών «δημοκρατιών» η Μόσχα εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει ακόμη παραπέρα, αφού όπως δήλωσε ο πρόεδρος της επιτροπής για τις μετασοβιετικές υποθέσεις της Δούμα, βουλευτής Λεονίντ Καλάσνικοφ, η Ρωσία πιθανώς θα αναγνωρίσει την ανεξαρτησία ολόκληρων των περιοχών του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ, κι όχι μόνον το ένα τρίτο των εδαφών τους που ελέγχουν οι αυτονομιστές. Και πιθανώς θα το κάνει βάσει των εδαφών που οι αυτονομιστές είχαν διεκδικήσει σε μη αναγνωρισμένο διεθνώς δημοψήφισμα ανεξαρτησίας το 2014.
Πρόκειται για εξέλιξη που πολλοί φοβόντουσαν καθώς ανοίγει το δρόμο για κλιμάκωση των συγκρούσεων των ανταρτών με τις ουκρανικές δυνάμεις που έχουν αναπτυχθεί κοντά στη γραμμή επαφής κατά μήκος των νυν συνόρων των δύο αποσχισθεισών περιοχών, ειδικά από τη στιγμή που ο Πούτιν έδωσε την εντολή σε στρατιώτες να διασφαλίσουν τις δύο «δημοκρατίες». Και πιθανότατα συμβαίνει ήδη αυτό, αφού κατά τη διάρκεια της νύχτας διεθνής ΜΜΕ, μεταξύ των οποίων και το Al Jazeera, μετέδιδαν ότι ρωσικά άρματα μάχης κινούνται προς το Ντονέτσκ.
Βάσεις στην ανατολική Ουκρανία σχεδιάζει η Ρωσία
Σύμφωνα με τις συνθήκες που υπέγραψε ο Πούτιν τη Δευτέρα με τις δύο αυτόνομες δημοκρατίες, η Ρωσία μπορεί να στείλει στρατεύματα και να δημιουργήσει στρατιωτικές βάσεις στις αποσχισθείσες ζώνες, αναφέρεται στα κείμενα που υποβλήθηκαν στο κοινοβούλιο για επικύρωση.
Δυνάμεις θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ «για να διατηρηθεί η ειρήνη στην περιοχή και να διασφαλιστεί η αξιόπιστη ασφάλεια», συμπεριλαμβανομένης της κοινής περιπολίας των συνόρων και της άμυνας σε περίπτωση επίθεσης, σύμφωνα με επεξηγηματικό σημείωμα που υπέβαλε το Κρεμλίνο με τα κείμενα. Ωστόσο, οι συμφωνίες δεν διευκρινίζουν ποια είναι τα σύνορα των εδαφών και εάν περιλαμβάνουν περισσότερα ουκρανικά εδάφη που διεκδικούν οι αυτονομιστές αλλά δεν βρίσκονται επί του παρόντος υπό τον στρατιωτικό τους έλεγχο. Οι συμφωνίες, οι οποίες αναμένεται να επικυρωθούν αργότερα σήμερα από το ρωσικό κοινοβούλιο, ζητούν επίσης τη χρήση του ρουβλίου και την επέκταση της ρωσικής υπηκοότητας στους κατοίκους της περιοχής. Λειτουργούν για 10 χρόνια, αλλά μπορούν να παραταθούν μετά από αυτό.
Γιατί είναι οι περιοχές του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ στο επίκεντρο του σχεδίου του Πούτιν
Η απόφαση του Πούτιν να στείλει «ειρηνευτικές δυνάμεις» στις δύο αυτές «Λαϊκές Δημοκρατίες» πυροδότησαν τις ανησυχίες ΗΠΑ και Ευρώπης ότι η Ρωσία ετοιμάζονται να καταλάβει εδάφη που αναγνωρίζονται διεθνώς ως τμήμα της Ουκρανίας. Η Ρωσία έχει επανειλημμένα διαψεύσει ότι σχεδιάζει επίθεση κι ο Πούτιν έχει πει ότι η χώρα του δεν σκοπεύει να προσαρτήσει τις περιοχές αυτές, αλλά το χθεσινό του διάταγμα ήταν η τελευταία του κίνηση σε μια εκστρατεία που ξεκίνησε πριν από μια εικοσαετία για την αποκατάσταση της κυριαρχίας της Ρωσίας επί των πρώην σοβιετικών γειτόνων της και την αποτροπή του εναγκαλισμού τους από τη Δύση.
Tι είναι οι «Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσ»
Οι περιοχές αυτές ήταν κάποτε η βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας, ένα τμήμα σε μεγάλο βαθμό ρωσόφωνων επαρχιών στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας. Οι φιλορώσοι αυτονομιστές κατέλαβαν τον έλεγχο των περιοχών κατά μήκος των συνόρων με τη Ρωσία μετά την ανατροπή του φιλορώσου προέδρου της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, κίνηση που έγινε την περίοδο της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Σύμφωνα με στοιχεία της κυβέρνησης στο Κίεβο από τις συγκρούσεις των δυνάμεών του με τους αντάρτες σκοτώθηκαν περίπου 14.000 άνθρωποι και πάνω από 1,4 εκατ. εκτοπίστηκαν.
Οι αυτονομιστές ελέγχουν περίπου το ένα τρίτο των επαρχιών, αποκαλώντας τες «Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ» και «Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ», αλλά δεν τις είχε αναγνωρίσει καμία χώρα μέχρι που το αποφάσισε ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Η Ρωσία παρέχει στις δύο αυτές περιοχές από συστάσεώς τους οικονομική και στρατιωτική στήριξη κι έχει μοιράσει ρωσικά διαβατήρια σε εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους τους.
Γιατί είναι οι δύο αυτές περιοχές στο επίκεντρο τώρα;
Η Ρωσία θέλει την αυτονόμηση του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ, καθώς έτσι αποκτούν ένα αποτελεσματικό βέτο όσον αφορά στην αλλαγή προσανατολισμού της Ουκρανίας, δηλαδή την ενσωμάτωσή της στη Δύση, που υποστηρίζει η πλειοψηφία των 41 εκατ. κατοίκων της χώρας. Κι αυτό θα συνιστούσε πολιτική αυτοκτονία για τον Ουκρανό πρόεδρο Βολόντιμιρ Ζελένσκι, που πασχίζει να πατάξει τη διαφθορά και να δώσει ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη. Ο ίδιος τόνισε σε διπλωμάτες ότι η χώρα χρειάζεται μια «πολύ σαφή προοπτική» αναφορικά με την ένταξή της στο ΝΑΤΟ κι ο ΓΓ της Συμμαχίας είπε ότι το ΝΑΤΟ συνεχίζει να στηρίζει τις προσπάθειες του Κιέβου να γίνει κάποτε μέλος, αν και τα εμπόδια στο δρόμο αυτό είναι πολλά.
Η κλιμάκωση των επεισοδίων και οι παραβιάσεις της εκεχειρίας στις δύο αυτές περιοχές, την ώρα που δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι στρατιώτες έχουν παραταχθεί στα σύνορα της Ουκρανίας, εντείνουν τους φόβους μήπως πυροδοτήσουν τη σπίθα μιας ευρύτερης σύρραξης. Η Ρωσία έχει προσφέρει υπηκοόητα στους κατοίκους του Λουγκάνσκ και του Ντονιέτσκι και μια «απειλή» κατά των ζωών τους μπορεί να αποτελέσει τη δικαιολογία της Μόσχας για περαιτέρω ενέργειες.
Το ενδιαφέρον της Δύσης
Αν επιβεβαιωθούν οι προειδοποιήσεις των ΗΠΑ για ρωσική εισβολή, τότε αυτό θα αποτελέσει τη χειρότερη μεταπολεμικά κρίση για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, πολύ μεγαλύτερη από τις εντάσεις που είχε προκαλέσει η κατάληψη και εν συνεχεία προσάρτηση της Κριμαίας ή οι προηγούμενες συγκρούσεις στην ανατολική Ουκρανία.
ΗΠΑ, ΕΕ και Βρετανία ολοκληρώνουν τις λεπτομέρειες του πακέτου κυρώσεων σε περίπτωση ρωσικής εισβολής, με πιθανή στοχοθέτηση των Ρώσων ολιγαρχών, μπλοκάρισμα του νέου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 κ.α.
Η Δύση έχει επενδύσει πολλά από οικονομικής άποψης για την επιτυχία της Ουκρανίας με δισεκατομμύρια να ρέουν προς το Κίεβο από το ΔΝΤ, την Παγκόσμια, Τράπεζα και την ΕΕ και τις ΗΠΑ να παρέχουν εγγυήσεις για δάνεια και στρατιωτική βοήθεια.
Το απόγευμα οι κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας
Οι πρεσβευτές των κρατών - μελών της Ε.Ε. συναντώνται το πρωί για να συζητήσουν το εύρος των πιθανών κυρώσεων κατά της Ρωσίας με τις «περιορισμένες κυρώσεις» να είναι μια πιθανή επιλογή, όπως δήλωσε αξιωματούχος της Ε.Ε., τον οποίο επικαλείται το Reuters. Άλλος Ευρωπαίος διπλωμάτης δήλωσε ότι ορισμένα κράτη μέλη επιθυμούν περιορισμό των κυρώσεων, ενώ άλλα θέλουν να δουν να εφαρμόζεται άμεσα το πλήρες φάσμα των κυρώσεων που είχαν συζητηθεί τις τελευταίες εβδομάδες. Το Γαλλικό Πρακτορείο μεταδίδει ότι η ΕΕ θα υιοθετήσει κυρώσεις κατά της Ρωσίας «σήμερα το απόγευμα».
Επίτροπος Δικαιοσύνης ΕΕ: «Βαθμηδόν η επιβολή των κυρώσεων στη Ρωσία»
Ο Επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ, Ντιντιέ Ρέιντερς, δήλωσε ότι η κίνηση της Ρωσίας συνιστά μεν «εμπόλεμη πράξη», αλλά το ευρύ πακέτο κυρώσεων που είχε ετοιμάσει η Ένωση σε περίπτωση ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία θα επιβληθεί βαθμηδόν.
Μιλώντας σε βελγικά ΜΜΕ, ο Ρέιντερς είπε ότι οι πρώτες κυρώσεις θα περιλαμβάνουν ταξιδιωτικές απαγορεύσεις κατά συγκεκριμένων ατόμων κι ίσως ακολουθήσει πάγωμα των περιουσιακών τους στοιχείων στην Ευρώπη και το εξωτερικό. Ο ίδιος δήλωσε ότι συν των χρόνω, ανάλογα με τις εξελίξεις «θα είναι αναγκαίο να διασφαλίσουμε ότι δεν θα γίνονται πλέον εισαγωγές αγαθών ή υπηρεσιών από τη Ρωσία, όπως η ενέργεια κι ότι θα τερματιστεί η πρόσβαση της Ρωσίας σε παγκόσμιες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. «Όλα είναι στο τραπέζι», πρόσθεσε.
Η Βρετανία αποφασίζει κυρώσεις – Η εισβολή έχει αρχίσει, λέει ο υπουργός Υγείας
Μεγάλο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας αποφασίζει και η Βρετανία με τον πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον να προεδρεύει σύσκεψης της Cobra, αφού προηγουμένως υποσχέθηκε στον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι ότι θα εξετασει το ενδεχόμενο να στείλει κι άλλη «αμυντική υποστήριξη» στην Ουκρανία, κατόπιν αιτήματος του Κίεβου.
Νωρίτερα η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας είχε δηλώσει ότι οι ενέργειες του Πούτιν δεν επιτρέπεται να περάσουν «ατιμωρητί». Για τον συνάδελφό της, υπουργό Υγείας Σατζίντ Τζαβίντ «η εισβολή έχει ήδη αρχίσει»: «Ξυπνάμε σε μια πολύ σκοτεινή μέρα για την Ευρώπη κι είναι σαφές απ’ αυτά που έχουμε ήδη δει κι ανακαλύψει σήμερα, ότι οι Ρώσοι, ο πρόεδρος Πούτιν, αποφάσισε να επιτεθεί κατα της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας. Είδαμε ότι αναγνώρισε αυτές τις αποσχισθείσες ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας και απ’ αυτά που ακούμε έστειλε τανκς και στρατεύματα. Απ’ αυτά μπορείτε να συμπεράνετε ότι η εισβολή στην Ουκρανία έχει αρχίσει», δήλωσε ο Τζαβίντ.
Δύο Ουκρανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν από βομβαρδισμούς στη διάρκεια της νύχτας κι άλλοι 12 τραυματίστηκαν, ανακοίνωσε το Κίεβο
Σ’ ένα ασυνήθιστο φραστικό πόλεμο μέλη του Συμβουλίου Ασφραλείας του ΟΗΕ καταδίκασαν τις ενέργειες της Ρωσίας με τους εκπροσώπους των ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Ινδίας, Ιρλανδίας, ΗΑΕ, Κένυας και Γκάνας να απευθύνουν έκκληση για ειρήνη και διπλωματική διευθέτηση της κρίσης ώστε να αποτραπεί ο πόλεμος στην Ουκρανία.