Η σύγκρουση στην Ουκρανία θα μπορούσε εύκολα να κλιμακωθεί σε μια άμεση αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, προειδοποιούν αξιωματούχοι και αναλυτές.
Μέχρι στιγμής, εξακολουθεί να είναι ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας. Αλλά ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν ήταν ποτέ πιο κοντά, αναφέρει το περιοδικό Politico σε ανάλυσή του.
Καθώς οι ρωσικές δυνάμεις σφυροκοπούν το Κίεβο και άλλες πόλεις της Ουκρανίας, η Δύση προβαίνει σε εξαιρετικά προσεκτικούς ελιγμούς προκειμένου να αποφύγει την άμεση σύγκρουση με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, τον άνθρωπο που ελέγχει το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο και καυχιέται ανενδοίαστα για αυτό.
Οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας συνεχίζουν να την προμηθεύουν με όπλα και άλλα στρατιωτικά και υγειονομικά υλικά, όμως έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο επιβολής ζώνης απαγόρευσης πτήσεων. Επιπλέον, οι χώρες της ΕΕ παρέχουν συστήματα αεράμυνας, αλλά έχουν αρνηθεί το αίτημα της Ουκρανίας για μαχητικά αεροσκάφη. Καμία χώρα δεν προσφέρθηκε να στείλει στρατεύματα.
Τα σενάρια που μπορούν να φέρουν τον πόλεμο στην πόρτα μας
Και όμως, ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, διπλωμάτες και στρατιωτικοί αναλυτές αναγνωρίζουν ότι υπάρχει πλέον σοβαρός κίνδυνος οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ να εμπλακούν στον πόλεμο, σχεδόν ανά πάσα στιγμή, ως αποτέλεσμα διάφορων σεναρίων.
«Το πρώτο σενάριο είναι να γίνει ένα λάθος. Να ρίξουν έναν πύραυλο στην Πολωνία. Δεν είναι κάτι αδύνατο και μπορεί να κλιμακωθεί πολύ γρήγορα, αλλά πρέπει να ανταποκριθούμε. Δεν μπορούμε να μην απαντήσουμε» είπε ένας αναλυτής με έδρα την Ουάσιγκτον, το έργο του οποίου χρηματοδοτείται εν μέρει από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, όπως σημειώνει το Politico.
Ο αναλυτής προσθέτει ότι «η κατακραυγή για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας είναι τόσο δυνατή που αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε αυτό που πιστεύουμε ότι είναι μια περιορισμένη και συνετή ενέργεια. Όμως, η επιβολή μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων σημαίνει δολοφονία Ρώσων. Ό,τι κι αν κάνουμε και έχει ως αποτέλεσμα να σκοτώνουμε Ρώσους, μας βάζει στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο».
Ο βομβαρδισμός και η πυρκαγιά στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής προσέφεραν ένα ακόμη τρομακτικό παράδειγμα ενός σεναρίου έκτακτης ανάγκης, που θα μπορούσε να παγιδεύσει έναν ευρύτερο διεθνή συνασπισμό στον πόλεμο του Πούτιν: την επείγουσα αποτροπή μιας παγκόσμιας καταστροφής.
Υπάρχουν, όμως, και πιο «τετριμμένα» σενάρια. Ήδη, την Τετάρτη, ρωσικά αεροσκάφη παραβίασαν πολλές φορές τον σουηδικό εναέριο χώρο, ενώ εσθονικό φορτηγό πλοίο βυθίστηκε στα ανοικτά των ακτών της Οδησσού, προφανώς από πρόσκρουση σε νάρκη. Κάθε τέτοιο περιστατικό θα μπορούσε εύκολα να κλιμακωθεί.
«Ξεκάθαρα εκτός σύγκρουσης» η θέση ΗΠΑ και Ευρώπης
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ήταν ανένδοτος ως προς την εμπλοκή των αμερικανικών δυνάμεων στις μάχες. Στην ομιλία του για την κατάσταση αυτή την εβδομάδα, ο Μπάιντεν περιέγραψε τον πόλεμο ως αγώνα της Ουκρανίας και είπε ότι η Ουάσιγκτον θα κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει.
«Θα συνεχίσουμε να βοηθάμε τον ουκρανικό λαό, καθώς υπερασπίζεται τη χώρα του, και να συμβάλλουμε στην ανακούφιση του πόνου του. Αλλά θα είμαι σαφής: οι δυνάμεις μας δεν εμπλέκονται και δεν θα εμπλακούν στη σύγκρουση με τις ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία. Οι δυνάμεις μας δεν πηγαίνουν στην Ευρώπη για να πολεμήσουν στην Ουκρανία αλλά για να υπερασπιστούν τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ, σε περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει να συνεχίσει να κινείται προς τα δυτικά», ξεκαθάρισε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Ευρωπαίος αξιωματούχος είπε ότι οι αναλυτές στην Ουάσιγκτον κατέληξαν σε ένα τρομακτικό συμπέρασμα: «Η Ρωσία είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει μια θερμοπυρηνική βόμβα στην Ουκρανία». Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι πολύ πιο επικίνδυνος από ό,τι έχει δει η Ευρώπη από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συμπεριλαμβανομένων των Βαλκανικών πολέμων της δεκαετίας του 1990. «Όσο φρικτό κι αν ήταν εκείνο, αυτό που συμβαίνει τώρα είναι χειρότερο, με την προοπτική να γίνει ένας πραγματικός ευρωπαϊκός ή παγκόσμιος πόλεμος πολύ γρήγορα. Η κρίση βαθαίνει μέρα με τη μέρα», ανέφερε ο αξιωματούχος.
Την Παρασκευή, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, επανέλαβε την πρόθεση της συμμαχίας να αποφύγει τη σύγκρουση και την απροθυμία να επιβάλει ζώνη απαγόρευσης πτήσεων.
«Ο μόνος τρόπος για να εφαρμοστεί μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων είναι να σταλούν αεροπλάνα του ΝΑΤΟ, μαχητικά αεροπλάνα, στον ουκρανικό εναέριο χώρο και στη συνέχεια να επιβληθεί αυτή η ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, καταρρίπτοντας ρωσικά αεροπλάνα. Αν το κάναμε αυτό, θα φτάσουμε σε κάτι που θα μπορούσε να καταλήξει σε πόλεμο στην Ευρώπη, στον οποίο θα εμπλέκονται πολύ περισσότερες χώρες και θα προκαλέσει πολύ περισσότερο ανθρώπινο πόνο», δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ μετά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.
Σε επίσκεψη την πρωτεύουσα της Μολδαβίας, που έχει κατακλυστεί από Ουκρανούς πρόσφυγες, ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, είπε ότι αναγνωρίζει πως όλος ο κόσμος έχει μερίδιο σε αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία.
«Σήμερα το πρόβλημα δεν είναι μόνο το Ντονμπάς, το πρόβλημα δεν είναι μόνον η Ουκρανία, αυτό που διακυβεύεται είναι η σταθερότητα στην Ευρώπη και ολόκληρη η διεθνής τάξη», είπε. Ωστόσο, όταν ρωτήθηκε αν θα υποστήριζε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, υπογράμμισε ότι αυτή την απόφαση δεν μπορεί να την πάρει ούτε ο ίδιος ούτε η Ευρωπαϊκή Ενωση.
Πόλεμος δι' αντιπροσώπων: Ουκρανία ίσον Δύση
Αξιωματούχοι και διπλωμάτες που είναι ειδικοί στη ζητήματα της Ρωσίας λένε ότι η προσπάθεια να απεικονιστεί η σύγκρουση ως ο πόλεμος της Ουκρανίας χάνει το βασικό σημείο: ο Πούτιν επιτέθηκε στην Ουκρανία ακριβώς επειδή η χώρα αυτή επέλεξε έναν δρόμο προς την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, λένε, είναι πρόσχημα για τον πόλεμο στη Δύση.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι η σύγκρουση μπορεί να επιλυθεί μόνο εάν ικανοποιηθούν τα παράπονα του Πούτιν για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Μέχρι τότε, θα συνεχίσει τον πόλεμο, επιδιώκοντας να κατακτήσει ή να καταστρέψει την Ουκρανία και να υποτιμήσει τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με Ουκρανούς αξιωματούχους.
Με άλλα λόγια, η Δύση θα καταλήξει να εμπλακεί ακόμα πιο άμεσα, πολιτικά και ίσως και στρατιωτικά. Η ακριβής φύση αυτού του μεγαλύτερου ρόλου της Δύσης είναι θέμα προς συζήτηση, αλλά πολλοί πιστεύουν ότι είναι κάτι που έρχεται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Και κάποιοι υποστηρίζουν ότι όσο πιο γρήγορα συμβεί, τόσο πιο γρήγορα θα τελειώσει ο πόλεμος. Αυτός ο υπολογισμός, φυσικά, προϋποθέτει ότι ο Πούτιν επιλέγει την αυτοσυντήρηση έναντι του πυρηνικού Αρμαγεδδώνα.
Ωστόσο, όλα τα σημάδια δείχνουν ότι η κατάσταση στην Ουκρανία θα χειροτερέψει πολύ τις επόμενες ημέρες, ένα σημείο για το οποίο προειδοποίησε την Πέμπτη ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν.
Ο «επικίνδυνα απρόβλεπτος κύριος Πούτιν»
Καθώς ο Πούτιν συνειδητοποιεί ότι η οργή του ουκρανικού λαού σημαίνει πολιτική ήττα γι' αυτόν, ανεξάρτητα από το στρατιωτικό αποτέλεσμα, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να επιδιώξει να καταστρέψει την Ουκρανία, ισοπεδώνοντας πόλεις και κωμοπόλεις, όπως ακριβώς οι ρωσικές δυνάμεις κατέστρεψαν την πρωτεύουσα της Τσετσενίας, Γκρόζνι.
Και το καταστροφικό μπαράζ των αυστηρών κυρώσεων που «τιμωρούν» τη ρωσική οικονομία σχεδόν σίγουρα θα παραμείνει σε ισχύ, δίνοντας στον Πούτιν ελάχιστα κίνητρα να μετατοπιστεί από τον στόχο του για κατάκτηση της Ουκρανίας και ανατροπή της κυβέρνησής της. Ο Πούτιν επέλεξε τον πόλεμο γνωρίζοντας απόλυτα ότι θα υπήρχαν σοβαρές οικονομικές συνέπειες, έναν υπολογισμό που είχε κάνει και στο παρελθόν με την εισβολή και την προσάρτηση της Κριμαίας, η οποία οδήγησε σε κυρώσεις και μεγάλο κόστος απορρόφησης.
Ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ είπε ότι οι Ουκρανοί θα πληρώσουν μεγάλο τίμημα, καθώς η Δύση επιμένει ότι δεν συμμετέχει στη μάχη και καθυστερεί την άμεση εμπλοκή της. «Θα προσπαθήσουν να προσποιηθούν για λίγο ακόμη και πολλοί περισσότεροι Ουκρανοί θα πεθάνουν» είπε ο αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι υπάρχει ανάγκη η Δύση να αναγνωρίσει ότι ήταν ο πρωταρχικός στόχος του Πούτιν. «Ακόμα κι αν επιβάλουν τη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, δεν θα άλλαζε τη δυναμική. Εξακολουθεί να θεωρείται ως πόλεμος κάποιου άλλου», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Άλλος αξιωματούχος της ΕΕ είπε ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ φρόντισαν να βεβαιωθούν ότι τα όπλα και η άλλη βοήθεια που παρέχουν στην Ουκρανία ήταν σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, σχετικά με το δικαίωμα μιας χώρας στην αυτοάμυνα, και ότι δεν πρέπει επ' ουδενί να θεωρηθεί από τη Μόσχα ότι τα κράτη της ΕΕ εισέρχονται απευθείας στη σύγκρουση με τη Ρωσία.
«Η Ένωση δεν βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία. Είμαστε σε συμφωνία με τον Χάρτη του ΟΗΕ, αλλά πρέπει να βοηθήσουμε την Ουκρανία γιατί δέχεται επίθεση και έχει το δικαίωμα στην αυτοάμυνα», πρόσθεσε ο δεύτερος αξιωματούχος.
Έχουμε ήδη εμπλακεί στον πόλεμο και... δεν το ξέρουμε
Η Μόλι Μακ Κιού, ανεξάρτητη αναλύτρια ασφαλείας με έδρα την Ουάσιγκτον, είπε ότι, αρνούμενη την κεντρική της θέση στη διαμάχη, η Δύση δεν εκμεταλλεύθηκε την ευκαιρία να ενώσει τα τρία σλαβικά έθνη για τα οποία μιλάει συχνά ο Πούτιν, την Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, αλλά να ταχθεί εναντίον του Ρώσου μονάρχη και υπέρ της δημοκρατίας.
«Είναι σαν να μην καταλαβαίνουμε ότι συμμετέχουμε ήδη σε αυτόν τον πόλεμο, όχι επειδή βάλαμε τον εαυτό μας εκεί, ούτε επειδή επιζητούσαμε αυτόν τον πόλεμο, λόγω μιας απόφασης που πήρε το ΝΑΤΟ ή κάποιος άλλος εταίρος της Ουκρανίας, αλλά επειδή ο Βλαντιμίρ Πούτιν κάνει πόλεμο εναντίον μας. Αν έχουμε παρουσία στον πόλεμο, θα τελειώσει νωρίτερα και γρηγορότερα με λιγότερους νεκρούς, και αυτή είναι πραγματικά η απόφαση που πρέπει να πάρουμε τώρα», τονίζει η Μακ Κιού.
Πρόσθεσε, ακόμη, ότι υπάρχει πιθανότητα ο Πούτιν να αποφασίσει να διευρύνει τη σύγκρουση, ακόμη και αν οι δυτικές χώρες συνεχίζουν να προσπαθούν να βαδίσουν σε ένα νομότυπο τεντωμένο σκοινί.
«Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει εξαιρετικά προσεκτική νομική μικροανάλυση: Είναι υπερβολή ένα μαχητικό αεροσκάφος; Συμμετέχει το ΝΑΤΟ σε πόλεμο; Είναι πάρα πολλά τα drones; Το ΝΑΤΟ εξοπλίζει την Ουκρανία στον πόλεμο; Ξέρετε, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν ενδιαφέρεται για τη νομική μικροανάλυση 40 σελίδων που μόλις στείλατε στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας», συμπληρώνει η αναλύτρια.
Η «νοοτροπία τύπου Καντάφι»
Ο διάλογος περί δολοφονίας ή καθαίρεσης του Πούτιν θα μπορούσε, επίσης, να μετατρέψει τη μάχη στην Ουκρανία σε παγκόσμιο πόλεμο, λένε οι ειδικοί, καθώς ο Ρώσος ηγέτης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν ασχολείται μόνο με τη διατήρηση του καθεστώτος αλλά κυριολεκτικά με την αυτοσυντήρηση.
Πολλοί δυτικοί αξιωματούχοι και διπλωμάτες μιλούν δυνατά και εκφράζουν την ελπίδα ότι ένας Ρώσος ολιγάρχης ή κάποιος άλλος κοντά στον Πούτιν θα τον σκοτώσει. Ο Αμερικανός γερουσιαστής, Λίντσεϊ Γκράχαμ, πρότεινε δημόσια την Πέμπτη να δολοφονηθεί ο Πούτιν, λέγοντας: «Υπάρχει Βρούτος στη Ρωσία; Υπάρχει ένας επιτυχημένος συνταγματάρχης σαν τον Κλάους φον Στάουφενμπεργκ (αξιωματικός του Γερμανικού Στρατού) στον ρωσικό στρατό;».
Είναι γνωστό ότι ο Πούτιν τρέφει βαθιά οργή για τον θάνατο του ηγέτη της Λιβύης, Μουαμάρ Καντάφι, ο οποίος συνελήφθη, αιχμαλωτίστηκε, ταπεινώθηκε, ξυλοκοπήθηκε και σκοτώθηκε, ενώ εκλιπαρούσε τους απαγωγείς του για έλεος, με τις σκηνές να καταγράφονται σε κινητό τηλέφωνο.
Ο αναλυτής με έδρα την Ουάσιγκτον είπε ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποφύγει τη μοίρα του Καντάφι και ότι οι προτάσεις που υποστηρίζουν ότι θα έπρεπε να δικαστεί ο Πούτιν ως εγκληματίας πολέμου ενδεχομένως να πυροδοτήσουν μια σοβαρή αντίδρασή του.
«Ακόμα πιο τρομακτικό» από άλλα σενάρια που θα παρέσυραν το ΝΑΤΟ στη σύγκρουση «είναι η κουβέντα για τη δίκη του ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Αυτό είναι μια εκδοχή στην οποία ο Πούτιν μετατρέπεται σε Καντάφι. Πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί όταν βάζετε έναν δικτάτορα που εξακολουθεί να έχει το δάχτυλό του σε ένα πυρηνικό κουμπί σε μια νοοτροπία τύπου Καντάφι», τονίζει ο αναλυτής.
Τελικά, οι δυτικοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Μπάιντεν, δεν αναγνώρισαν τον μεγάλο κίνδυνο ενός παγκόσμιου πολέμου. «Όλοι κάνουν αυτό που έκαναν πάντα, εκτός από κάτι θεμελιώδες που έχει αλλάξει», καταλήγει ο αναλυτής.